Goede boeken over dementie zijn er wel. Hersenschimmen van Bernlef vond ik destijds heel pakkend en het bijzondere boek En elke ochtend wordt de weg naar huis steeds langer van Frederik Backman.

Maar ècht veel indruk op mij maakten de twee boeken die John Bayley geschreven heeft over zijn leven met de schrijfster Iris Murdoch. Geef mij zo’n man als ik ooit dement word. Het gaat over hun relatie en omgang met haar dementie in al z’n kleine details: accepterend en met veel respect beschreven door Bayley. Ook hun woede en onmacht, en bovenal liefdevol tot aan het onvermijdelijke einde aan toe.

De titel doet vermoeden dat het een avonturenboek is en in zekere zin is het dat ook. Het verhaal wordt met terugwerkende kracht verteld. Een oude gepensioneerde man betrekt een nogal afgelegen huis aan een rivier en in de bossen ergens in Noorwegen. Het is het huis uit zijn jeugd en waar hij als kind heeft gewoond. De buurman komt hem helpen een omgewaaide boom van de oprit te verwijderen.

Die heeft hij nooit meer terug gezien sinds die tijd maar hij herkent hem onmiddellijk. Dan ontrolt zich het veelzijdige verhaal. Het is sfeervol en prachtig geschreven met een verschrikkelijk plot. Maar ook jaloezie, verraad en liefde in oorlogstijd komen aan bod. Jeugdvriendschap. Ontluikende seksualiteit en het stelen van paarden voor wilde ritten door het open veld en de bossen. 

Smeer, schol, zweet en slavinken. Dat is wat de dagen in Vis van Anton Valens lijkt te vullen als een buitenstaander een week met een kotter meevaart op een vuilniszakgrijze Noordzee. Valens beschrijft de weinig spraakzame bemanningsleden vol karakter, terwijl ze hun dagen vullen als een platvisballet met het lichten van de korren en het strippen van de vissen.

De schrijver neemt je mee in een sfeer waar de tijd verdwijnt, al drijvend in de Duitse Bocht, met als enige oriëntatiepunt de vuurtoren van Helgoland. Tot het noodlot de dagelijkse sleur uiteindelijk doorbreekt en het verhaal een onverwachte wending maakt. Hoewel ik nog nooit op een boomkorkotter heb gevaren, neemt het boek me iedere keer weer mee. Ik ken geen mooiere novelle over de Noordzee dan Vis van Valens.

Onvermogen om binnen een gezin verdriet te delen over zoiets gruwelijks als een dodelijk verongelukt gezinslid: zoiets móet toch een keer knallen? Dat gebeurt dan ook heel schrijnend in dit boek, veertig jaar na dato. Ik voelde niet alleen direct mee met de hoofdpersoon, maar ook met zijn broer en hun vader. Deze drie nabestaanden blijken elk hun eigen versie van de verongelukte vrouw te hebben. Vooral tussen de regels door voel je de impact van het ongeluk en dat krampachtige zwijgen steeds doorschemeren.

Prachtig, mooi klein gehouden. Uiteindelijk ga je nadenken over de vraag waarom wij allemaal toch zo graag van onze subjectieve herinneringen onze eigen waarheid, ons eigen verhaal, willen maken. Majeau onderzocht het. Ze schrijft op de grens van fictie: het boek leest als een roman. Toen ik het uit had, dacht ik: hoe zit het eigenlijk met mijn eigen herinneringen en waarheden?

Nimmerthuis verhaald over de Amerikaanse Burgeroorlog gezien door de ogen van een vrouw die doorgaat voor een mannelijk soldaat. Licht, bijna vrolijk taalgebruik vertelt dit verhaal inclusief zijn gruwelijkheden waardoor je soms passages herleest om ze goed door te laten dringen.

Een boek wat door verhaal en schrijfstijl heel lang is bijgebleven en waar ik nog geen afstand van heb genomen.

Dit boek is groots en meeslepend geschreven. Over de wolf, die nu ook weer in onze samenleving opduikt. Hier op de steppen van Mongolië wordt het verhaal in deze roman gebruikt om te reflecteren op de ontwikkeling van de menselijke samenleving. Ik ben ook bijzonder geboeid door de magistrale constructie van het verhaal. Het zijn eigenlijk twee rode draden.

Een heel persoonlijke roman over het leven van de hoofdpersoon, de student Chen Zhen, die van Peking naar het landelijke Mongolië vertrekt. De andere rode draad is de studie die hij maakt naar de al eeuwenoude verhouding tussen de plattelandsbewoners en de wolven. De draden zijn getwijnd in grote harmonie, een prachtig evenwicht tussen hoofd en hart. Ik zou dit boek in alle minibiebjes willen neerleggen.

Spaghetti van Menetti is een boek uit 1964 en is geschreven door Kees Leibbrandt en getekend door Carl Hollander. Een paar jaar later las ik dit boek, dat mijn oudere zus had gekregen. Allemaal hele dunne mensen wonen in het stadje Spriet, totdat Menetti in het stadje komt en spaghetti gaat maken. De verkoop van puntzakken met spaghetti gaat goed en iedereen wordt dik.

De tekeningen zijn geweldig. De Sprieten kunnen niet meer in of uit hun huizen. Menetti wordt verjaagd. Als hij de burgemeester belooft vijf draden spaghetti per inwoner per dag te gaan verkopen, mag hij weer terugkomen. Het boek heb ik stiekem in mijn boekenkast staan, al zo'n vijftig jaar.