Petje af

'The Peaky effect', zo noemen ze het in Birmingham. Dankzij de populaire televisieserie Peaky Blinders zag de een-na-grootste stad van Groot-Brittannië de bezoekersaantallen de afgelopen jaren enorm toenemen. Het leidde in 2018 zelfs tot 42,8 miljoen gasten, een recordaantal.

Veel van deze miljoenen zijn zogenaamde ‘schermtoeristen’. Ze laten zich rondleiden door de wijken waar de echte criminelen – want de Peaky Blinders-bende heeft daadwerkelijk bestaan –  vanaf 1890 een kleine vier decennia huishielden en bezoeken thema-avonden op de locaties waar de beroemde tv-serie wordt opgenomen.

Maar daarmee houdt het Peaky-effect niet op. Volgens The Guardian is de stijgende trend om baby's ouderwetse Britse voornamen als Arthur en Ada te geven ook toe te schrijven aan het succes van de tv-serie. Ex-voetballer David Beckham lanceert deze maand een op Peaky Blinders geïnspireerde kledinglijn voor mannen, inclusief de platte pet (maar zonder scheermesjes in de voering). Vorige maand vond in Birmingham ook een tweedaags festival om de start van het vijfde seizoen in te luiden en de BBC besloot de nieuwe afleveringen ditmaal primetime aan te bieden op het eerste kanaal in plaats van op BBC 2.

Dat Peaky Blinders na vier seizoenen, het moment waarop de hype vaak is weggeëbd, populairder is dan ooit is in grote mate te danken aan Netflix. De streamingdienst biedt de serie sinds 2014 in meer dan 180 landen aan, waardoor de kijkersaantallen (en de hype) gestaag blijven groeien.

Peaky Blinders is afkomstig uit de koker van schrijver en regisseur Steven Knight (1959). Toch is de serie over de gewelddadige familie Shelby en hun illegale gokpraktijken begin vorige eeuw in een arme wijk in Birmingham niet het succesvolste televisieprogramma dat de man op zijn naam heeft staan. Die eer gaat naar spelshow Who Wants to Be a Millionaire? 

‘Ook een soort drama,’ zegt Knight met een lachje in Cannes, waar hij net een masterclass scenarioschrijven heeft gegeven. ‘Zeker wanneer een deelnemer z’n vader belt voor hulp en deze het antwoord ook niet weet.’ Knight bedacht Who Wants to Be a Millionaire? samen met collega David Briggs toen ze beiden bij een productiebedrijf werkten dat komedies en spelshows creëerde. Het idee in een notendop: de simpelste spelshow ooit. Knight: ‘Je beantwoordt een vraag, krijgt wat geld. Dan beantwoord je een vraag die twee keer zo moeilijk is en krijg je twee keer zoveel geld. Enzovoorts.’

Het immense succes van Millionaire, dat slechts in twee landen níet werd uitgezonden, maakte het voor Knight makkelijker om de overstap naar Hollywood te maken. De tweede film die hij schreef, Dirty Pretty Things, leverde hem in 2003 meteen een Oscarnominatie voor beste screenplay op. Na diverse (meer en minder succesvolle) films – waaronder Locke, met Tom Hardy – keerde Knight in 2013 terug naar televisie met Peaky Blinders.

Voor deze serie liet hij zich inspireren door de verhalen die zijn ouders hem altijd vertelden toen hij klein was. ‘Mijn vader en moeder zijn alle twee opgegroeid in Small Heath in Birmingham, een arbeiderswijk. Mijn moeder was een "loopjongen" voor de bookmakers.’ Gokken was in die tijd illegaal en daarom liep Knights moeder als achtjarig meisje door de straten met een volle wasmand waarin mensen hun gokbriefjes gooiden. ‘De politie arresteerde geen kinderen, dus ze kon zo langs de bewakers naar de bookies wandelen.’

De verhalen van vader Knight vormden de inspiratie voor de Shelby's, een bookmakersfamilie geleid door Cillian Murphy’s Tommy Shelby die de hoofdrol in Peaky Blinders zou gaan spelen. ‘Mijn vaders ooms maakten deel uit van een groep illegale bookmakers die bekend stond als de Peaky Blinders. Hun achternaam was Sheldon.’

Dat zijn ouders die rauwe jaren van de vroege twintigste eeuw in Birmingham als kinderen beleefden, zorgde ervoor dat hun verhalen een zekere mate van glamour en mythologie bezaten die in werkelijkheid waarschijnlijk ontbrak, denkt Knight. ‘En omdat ze deze verhalen aan mij vertelden toen ik zelf kind was, werden ze in mijn hoofd nog eens extra gemythologiseerd. Deze aangedikte realiteit wilde ik behouden voor de serie, zelfs al gaat het over mensen die echt bestonden.’

Peaky Blinders is in verschillende opzichten niet het standaardkostuumdrama dat de Britten meestal produceren. Een bewuste keuze, aldus Knight. ‘Vandaar dat de branie, het taalgebruik en de achtergrond van de personages heel anders zijn dan in het traditionele Britse kostuumdrama.’ Een ander element dat dit onderscheid onderstreept, is de gebruikte muziek. Geen jazz of ragtime, maar hedendaagse artiesten, zoals Nick Cave of Arctic Monkeys. De soundtrack van het nieuwe seizoen bevat nummers van onder meer Black Sabbath.

Knight: ‘Als een scène gemonteerd wordt, zet degene achter de knoppen er normaal gesproken een nummer onder om het energie te geven en wordt voor het eindproduct iets gezocht wat daar op lijkt. Maar dit keer dachten we: laten we eens kijken of we de echte nummers kunnen gebruiken.’ Niet alleen bleken veel artiesten dit prima te vinden, met het succes van de serie is ook het muzikale aanbod gegroeid. ‘Nu komen ze naar ons toe met de vraag of we hun muziek willen gebruiken.’

Of hij weleens bands heeft moeten afwijzen, wil Knight niet zeggen. Al doet wel het gerucht de ronde dat voormalig Oasis-frontman Liam Gallagher heel graag een rolletje wilde in Peaky Blinders, maar dat Knight hem onlangs vriendelijk heeft bedankt. (Gallagher spreekt dit overigens tegen.) 

Knight zelf is ondertussen druk met het schrijven van het zesde seizoen en heeft aangegeven dat seizoen 7 het laatste zal zijn. Al sluit hij een Peaky Blinders-film of een spin-off niet uit. Het Peaky-effect zal voorlopig nog wel even aanhouden.