📲💬✅🌮

Emoji's, de plaatjes die op elk smartphonetoetsenbord zijn te vinden, zijn misschien klein, maar zeker niet onbeduidend. Tachtig procent van de mensen gebruikt ze in de communicatie en mensen die dit doen hebben volgens een Amerikaans onderzoek zelfs meer seks. Behalve veelgebruikte emoji's als de 😂 en ❤️ zijn er tegenwoordig ook emoji's voor een handbalster 🤾‍♀️ en een petrischaaltje 🧫 die je kunt aanklikken als woorden tekortschieten.

Emoji's zijn dus belangrijk, maar wie bepaalt welke plaatjes we naar elkaar kunnen sturen? Dat is een serieus, ietwat stoffig en bureaucratisch orgaan genaamd het Unicode Consortium, dat zijn thuisbasis heeft op de Microsoft Campus in Silicon Valley. De non-profitorganisatie met daarin afgevaardigden van alle grote technologiebedrijven bestaat sinds 1991 en heeft de belangrijke taak ervoor te zorgen dat verschillende computers met verschillende besturingssystemen met elkaar kunnen communiceren. Alle letters, symbolen en karakters krijgen van Unicode een unieke code, zodat ze op een iPhone hetzelfde worden weergegeven als op een Windows-laptop. De missie van het consortium is: communiceren in alle talen en schriften van de wereld via de computer. Bovendien vormen letters en symbolen de basis voor programmeertalen, en daarmee dus ook van alle software. Jaarlijks brengt het consortium een nieuwe versie uit van The Unicode Standard, waarin alle codes staan.

🤓 
Toen smartphonegebruikers allerlei kunstgrepen gingen uithalen om de van oorsprong Japanse symbooltjes naar elkaar te kunnen sturen, besloot het consortium om emoji officieel toe te voegen aan Unicode. Dat was in 2010, bizar kort geleden als je bedenkt hoe ingeburgerd emoji's inmiddels zijn. Mensen verklaren elkaar de liefde, bestellen pizza en nemen ontslag in emoji. Er is een emojifilm (al heeft die slechts een score van 3,2 op IMDb) en de symbolen sieren talloze T-shirts en gadgets. Toch hebben gebruikers regelmatig het gevoel dat er nog plaatjes ontbreken aan de inmiddels ruim 3000 afbeeldingen tellende lijst, en daarom voegt Unicode jaarlijks enkele tientallen emoji's toe. Daarmee is het IT-instituut gedwongen om statements te maken over ontwikkelingen in de samenleving. Zo zijn er nu gezinnen en liefdeskoppels in alle mogelijke samenstellingen, kun je voor de meeste menselijke emoji's kiezen uit verschillende huidskleuren en zijn er genderneutrale emoji's in de maak.

De emojicommissie van Unicode hakt vier keer per jaar knopen door over nieuw toe te voegen emoji's. Weinig gebruikte emoji's verwijderen is trouwens onmogelijk, omdat de codes van Unicode immers ten grondslag liggen aan allerlei software. Het zou zomaar kunnen dat de Rolodex-emoji (📇), die vrij overbodig lijkt, een essentieel onderdeel is van een computerprogramma.

🏁

Iedereen ter wereld die een emoji mist, kan bij Unicode een aanvraag doen om die toe te voegen. Dat is echter geen kwestie van eenvoudig een mailtje sturen. Op de gortdroge en vrijwel plaatjesloze website van Unicode staat de procedure vermeld. Er moet een uitgebreid formulier worden ingevuld met daarin bijvoorbeeld een voorstel voor het uiterlijk van het symbool, maar ook een onderbouwing van de noodzaak.

Op de site staat een lange lijst met de selectiecriteria. Het belangrijkste criterium is de verwachte gebruiksfrequentie van het nieuwe symbool. Bewijs hiervoor kan komen uit het aantal zoekresultaten in verschillende zoekmachines. Het consortium benadrukt dat een petitie om een nieuwe emoji erdoorheen te krijgen juist een averechts effect kan hebben, omdat die makkelijk gemanipuleerd kan worden.

Veelzijdigheid van een symbool kan een reden zijn om het toe te voegen. Zo kan de spin staan voor het dier, maar ook voor iets spannends in het algemeen. Als de emoji een nieuw concept verbeeldt, is dat voor de commissie een goede reden om het op te nemen. Een nieuw hondenras (🐩) maakt bijvoorbeeld niet veel kans, maar een nieuwe diersoort, zoals het nijlpaard (🦛), wel.

Logo’s, merken, specifieke personen en plaatsen voegt Unicode liever niet toe. En als het voorstel voor een emoji een bepaald goed doel dient, dan is dat juist een reden om die emoji niet toe te voegen, zoals bijvoorbeeld de lintjes in allerlei kleuren. Voor vlaggen gelden speciale criteria, vanwege hun politieke lading. Als het voorstel netjes en volledig ingeleverd is, wordt het besproken door de commissie, waarna het óf verder gaat in de procedure voor toewijzing, óf met feedback terug naar de indiener.

🙋
Over elk criterium en argument in de emojirichtlijnen valt te discussiëren, en dat doet de commissie dan ook. Normaal gesproken gebeurt dit achter gesloten deuren. Een cameraploeg op de burelen van de hoogste emoji-instantie was al helemaal uitgesloten, tot Mea Dols de Jong op de deur klopte. Ze studeerde een jaar aan de prestigieuze Harvard University en belandde tijdens een etentje naast een lid van de commissie. Dit is mijn kans, dacht ze, en wonder boven wonder mocht ze langskomen. Al wist ze tot de dag dat ze op de stoep stond niet zeker of ze mocht filmen. ‘Eigenlijk bizar,’ zegt de documentairemaker, ‘het is een emojicommissie, maar ze doen of er staatsgeheimen besproken worden. Hun beslissingen zijn van belang voor iedereen, dus ze zouden wel wat meer openheid kunnen geven.’

Dols de Jong (favoriete emoji: 🤔) reisde af naar Silicon Valley met een kritische houding. ‘Het is toch eigenlijk raar dat een groepje afgevaardigden van Apple, Google en Facebook bepaalt of we een avocado naar elkaar kunnen sturen? Zo denk ik er nog steeds over, maar nu ik bij Unicode geweest ben, denk ik ook: iemand moet het doen. Die standaard moet er zijn, en in de commissie zitten progressieve, liberale mensen die van goede wil zijn.’

🏳️‍⚧️
In de VPRO Tegenlicht-uitzending zien we de toelatingsprocedure van de emoji's ook van een andere kant. Tea Uglow strijdt al jaren voor een transgendervlag op het emojitoetsenbord. Als transvrouw vindt ze het belangrijk om zichzelf vertegenwoordigd te voelen. In een emotioneel betoog legt ze uit hoe waardevol het is om een eigen symbool te hebben wanneer de wereld je ziet als ‘anders’. Een ander belang dient de wittewijnemoji. Daarvoor staat Maggie Curry op de bres. Zij werkt bij een wijnhuis en heeft dus vooral commerciële belangen. Maar de commissie is bereid haar argumenten – zoals het feit dat er net iets meer witte wijn dan rode wijn gedronken wordt – in ogenschouw te nemen.

‘Het zijn maar emoji's, dat is misschien een klein onderwerp,’ zegt Dols de Jong. ‘Maar het betekent best veel om wereldwijd op een toetsenbord te staan. Toen er homokoppelemoji's ( 👨‍❤️‍👨) ingevoerd werden, wilde de Russische regering de emoji's verbieden. Het consortium heeft de macht om zaken op de agenda te zetten door bepaalde symbolen toe te voegen.’

Welke emoji zou de regisseur zelf nog aan haar toetsenbord toegevoegd zien? ‘Dat je iemand een knuffel kan geven, die mis ik wel.’ Goed nieuws: ook deze emoji staat op de lijst met kanshebbers.