Verzet

Romain Gary heeft in zijn roman Les cerfs-volants (de vliegers) mooi beschreven hoe velen in Frankrijk aan het eind van de oorlog veinsden bij het verzet te horen, omdat ze goed aanvoelden dat de wind van richting ging veranderen.

In Nederland is het demasqué van het verzet – op andere wijze – beschreven door bijvoorbeeld Hermans en Vestdijk.

Met dit alles is niet gezegd dat er geen heldendom bestond, hooguit dat waarlijk heldendom zeldzaam is.

Er is altijd een misstand of een onrecht waartegen men zich zou moeten verzetten. Op Twitter lijkt de hele wereld in verzet. Het prijzenswaardige medium De Correspondent had een tijdje een ‘correspondent verzet’, zoals andere kranten iemand hebben die het wielrennen doet.

We kunnen zeggen dat verzet een achtenswaardige en gezonde hobby is waarvan sommige mensen hun beroep hebben gemaakt. Zie verder onder: beroepsrevolutionair.

Dit betekent niet dat men niet uit gewetensnood of andere noodzaken tot verzet kan overgaan. Zelf heb ik sympathie voor de eenling die zich verzet. Zo heeft Stefan Zweig meen ik een verhaal geschreven over een man die dag in dag uit voor de rechtbank staat omdat hij van mening is dat de rechters hem onrecht hebben aangedaan. En altijd weer moet Michael Kohlhaas van Heinrich von Kleist worden genoemd, over een paardenhandelaar die uit woede over onrecht dat hem is aangedaan in verzet komt. De gevolgen zijn desastreus, ook voor de paardenhandelaar.

De westerse mens is veelal een wezen dat de middenstandmentaliteit geïnternaliseerd heeft. Hij denkt eerst aan de verkoop, en dus aan de klant, dan aan zijn eigen mening.

Zijn verzet verloopt daarom, uitzonderingen daargelaten, langs de lijnen van het commercieel haalbare. Maar ook dergelijk verzet kan deugdzaam zijn.

En het moet worden benadrukt: in leven blijven is vaak al verzet. Zoals soms ook sterven verzet kan zijn.