Spinvis verzint

Nadat hij maanden in de studio aan liedjes had gewerkt, trad Erik de Jong (1961) – zoals Spinvis volgens de burgerlijke stand heet – onlangs voor het eerst weer op met zijn band.

‘Ja, het was lang geleden dat we voor het laatst met z’n allen op het podium stonden,’ merkt De Jong op bij een kopje muntthee in Het Gegeven Paard, het café in muziekpodium TivoliVredenburg. Op een bloedhete dag in augustus speelde Spinvis voor een televisieprogramma over Into the Great Wide Open een aantal oude en nieuwe liedjes op een uitgestorven Vlielands strand. Het oogt bijna surrealistisch: de bandleden in rokkostuum, met alleen meeuwen als publiek.

Ook aan Spinvis zijn de coronaperikelen niet voorbijgegaan. Hij stond vlak voor de lockdown met de band klaar om op te treden voor een uitverkochte zaal in Arnhem toen de directeur zei: ‘Pak alles maar weer in.’ De rest van het verhaal is bekend. Een voordeel van de gedwongen pauze was dat De Jong in zijn studio in Nieuwegein in alle rust zijn nieuwe album kon afronden. ‘Vanaf maart had ik niks meer te doen: de telefoon ging niet en er waren ook geen optredens. Voor de plaat was dat eigenlijk heel goed. Ik had alle tijd om de details uit te werken.’

De albumtitel 7.6.9.6. klinkt mysterieus. ‘Ja, het is vast de pincode van iemand. En het is ook de postcode van Brucht, gemeente Hardenberg. Maar dat betekent het allemaal niet hoor. Ik zocht een titel die nog vers was, die voelt als een kamer waar je als eerste binnenkomt. Die cijfercombinatie zegt jou niks, ik ben de eerste die daar een betekenis aan koppelt. Vanaf nu is het een plaat van Spinvis en zit dat getal voor altijd vast aan dit album,’ legt De Jong uit.

Voorafgaand aan het album verscheen de beat driven single ‘De dag dat Richard Krajicek Wimbledon won’, die overigens niet op de plaat staat. ‘Dat lied gaat niet over de finale zelf, maar over de dag dat ik bijna dood was. Ik zat achter op de motor bij een lid van de coverband waarin ik toen drumde. Hij reed als een gek, wel 150 of zo, en ik dacht echt dat mijn laatste uur had geslagen. Omdat Richard Krajicek die avond Wimbledon won, heb ik dat altijd onthouden. Wonderlijk dat zoiets een kwarteeuw blijft liggen voor het eruit komt.’

Het nieuwe album omvat weer een aantal typische Spinviscreaties. Dromerige melodieën en uptempo songs wisselen elkaar af. De meerduidige teksten lijken wederom veelal associatief tot stand gekomen te zijn. ‘Ik begin een lied altijd met de melodie, de beat of een titel. Nooit met de tekst. Mijn enige criterium is dat het lekker moet klinken. Het gaat mij om de vorm en hoe het uit de speakers komt.’

Op verzoek omschrijft De Jong de ontstaansgeschiedenis van enkele nieuwe liedjes. Over het dromerige en jazzy ‘Paon’ zegt hij: ‘Paon betekent in het Frans pauw en het gaat over een dierbare vriend die is overleden, Julius de Pauw. Hij noemde zichzelf Paon. In dat lied probeer ik zijn rijke, springerige gedachtewereld te beschrijven.’

In het ingetogen titelnummer staat een terugkerende droom centraal. Enigszins cryptisch: ‘Een man komt telkens terug in dezelfde kamer en steeds is er net iemand weg. Dat voelt hij. De sigaret brandt nog en het haardvuur is net uit. Vervolgens schrijft hij die code op de muur.’

‘Picasso’ is meer poppy getoonzet. ‘Het ritme van het zinnetje “De kat heet Picasso” is de basis van dit lied. Het verhaal over een meisje dat wat eenzaam danst in de keuken en Franse liedjes zingt heb ik eromheen verzonnen.’

Het Nederlands Kamerkoor draagt bij aan de gewijde sfeer van ‘Parel’. ‘Het Mauritshuis vroeg me een jaar geleden om een lied te schrijven bij een schilderij. Ik koos voor het bekendste werk van Vermeer omdat ik het verbazingwekkend vind dat dit meisje wereldberoemd is – ze prijkt op t-shirts, tasjes en koelkastmagneetjes –, terwijl niemand weet wie ze is.’

‘Verzonnen man’ klinkt een stukje frivoler. ‘Je zou kunnen zeggen dat het over mezelf gaat, ja. Als je op het podium staat voor duizend man is dat toch het resultaat van het feit dat je alles hebt verzonnen. Alles om ons heen is door iemand verzonnen en was ooit alleen maar een idee: de tafel, je schoenen, de telefoon. Waarom zou dat stoppen bij jezelf?’

Het nieuwe album is volgens De Jong een ode aan radiopop. ‘Ik houd erg van popmuziek en luister er al mijn hele leven naar. Je hebt kunstpop en amusementspop. Ik houd van hele moeilijke dingen, maar ook van consumptiepop.’

Nog immer bevalt het eindeloze frutselen aan liedjes in zijn studio hem beter dan optreden. ‘De tijd dat ik aan het maken ben, vind ik de gelukzaligste periode. Dan kun je nog dingen veranderen. Ik ben de enige die alles bepaalt en voel me een soort god in een tuin. Dat mag voor mij eeuwig duren, maar dat is niet de bedoeling natuurlijk.’

Een dag voor het interview heeft hij echter weer ervaren dat een liveoptreden ook zo zijn charmes heeft. ‘Na zo’n lange stilte is het wel weer eens leuk om iemand in het publiek aan te kijken.’ In Rotterdam trad hij solo op voor een select gezelschap. ‘Ik vroeg iedereen om beurten hoe ze zouden willen heten en koos een lied dat paste bij die naam. Ik wist natuurlijk niet of die naam echt was of verzonnen.’ Inderdaad, alles is uiteindelijk verzonnen.