Muziek terwijl u huilt

Angelique Stein (1965): ‘In uitvaartcentra mag dat niet gebruikt worden en bovendien is niet alles te vinden op Spotify. Iemand zoekt een duet tussen een sopraan en een alt uit De parelvissers. Dan denk ik: het beroemde duet uit De parelvissers is van twee mannen, dat zal het niet zijn. Dat moet het “Bloemenduet” zijn.’ “It’s Wonderful” van Paolo Conte. Dat heet “Via con me”. Of een platenhoes met alleen maar Griekse tekst en de vraag of ik nummer drie van kant B heb. Of “My Way”, maar dan niet van Frank Sinatra. Blijkt het om Paul Anka te gaan.’

‘Klopt. Dit noem ik de puzzeltjes. Maar er is veel meer. Stel je hebt een klassiek stuk, bijvoorbeeld de Bolero van Ravel. Vinden veel mensen mooi en het wordt vaak gekozen als uitloopmuziek. Begint zacht, eindigt heel hard en duurt vijftien minuten. Zelfs op een drukke uitvaart duurt een uitloop geen kwartier. Dus dan hoor je die prachtige opbouw niet en daar gaat het bij de Bolero om. Veel kan ik inkorten, maar de Bolero niet, al heb ik het wel geprobeerd. Daar komen steeds meer instrumenten bij op wisselende momenten. Misschien lukt het als je de partituren hebt en dan helemaal meeleest, maar op gehoor is het niet te doen. Er zijn arrangeurs geweest die het korter hebben gemaakt door het helemaal opnieuw te arrangeren. Dan blijft de opbouw erin en dat is veel mooier voor een uitvaart. Ik heb verschillende zevenminutenvarianten verzameld. Die van André Rieu is heel mooi, echt knap gedaan. Klassiek is vaak te lang. Het adagio uit het Klarinetconcert van Mozart is gewild bij uitvaarten, maar dit duurt acht minuten. Midden in een uitvaart is dat te lang. Daar heb ik een versie van gemaakt van vier minuten met begin en einde.’

‘Waarom niet? Het wordt niet uitgezonden op de radio. Het is mooier dan dat een technicus in de aula de muziek wegdraait. Nu heb je een afgerond geheel.’

‘Verlengen doe ik ook. Een mooi voorbeeld is “Time to Say Goodbye” van Andrea Bocelli en Sarah Brightman. Duurt een minuut of vier. Ik heb een versie van twaalf minuten gemaakt waarin ik steeds het middendeel herhaal. Zo blijft de opbouw erin en hoor je het bombastische einde niet. Omdat het heel klein en zacht begint kun je dat niet zomaar opnieuw starten. Staat trouwens al jaren op de eerste plaats in de uitvaart-top 50. Uitvaartverzorgers kunnen dat niet meer horen. “Het dorp” is bijna niet te verlengen. Wim Sonneveld zingt constant door en er zijn geen instrumentale stukjes waar je iets mee kunt. Toen ik een instrumentale versie vond heb ik die erachter geplakt.’

‘Die moet je ook niet bij de uitloop gebruiken, want daarbij gaat het vaak om de tekst. Laatst wilde iemand “Liedje voor als ik er niet meer ben” van Robert Long als uitloop, met daarin aan het einde de zin: “Dank jullie wel dat jullie mijn vrienden wilden zijn.” Als je die draait weet je dat een groot deel van de bezoekers al weg is als dat gezongen wordt.’

‘Het “Ave Maria”, al is dat een beetje discutabel want hét “Ave Maria” bestaat niet. Het is een gebed in het Latijn maar er zijn heel veel klassieke componisten die er een melodie op hebben gemaakt. De bekendste zijn van Schubert en Bach. En al hebben die totaal verschillende melodielijnen, ze worden altijd op één hoop gegooid. Vaak weet men wel dat ze het willen laten horen alleen niet welke versie. Er zijn popversies, Céline Dion heeft er een gezongen, Barbra Streisand, Pavarotti. Met wat doorvragen kom ik er altijd wel achter.’

‘Leonard Cohen. Dat is enorm populair. Ik snap het niet. Mensen vinden dat blijkbaar een mooie melodie, maar ik heb er niets mee. De tekst. Waar gaat die over? Géén idee! Blijkbaar is dat niet erg. Bij The Voice is er elke week ergens op de wereld wel een winnaar die “Hallelujah” zingt. Iedereen heeft het inmiddels gezongen. Sowieso heeft televisie invloed en vooral Beste zangers is populair.’

‘Met “Door de wind” van Stef Bos. Dat is nooit een bekend lied geweest, ik had het nog nooit gehoord bij een uitvaart. Totdat Miss Montreal het zong. Toen ging het viral en nu is het gewild. Gaat zo snel. Of “Papa” door Suzanne & Freek, ook van Stef Bos. Men heeft misschien gehuild voor de buis en wil het weer horen. Je zag het ook met “La bohème” nadat André van Duin dat in De wereld draait door had gezongen. Is geen uitvaartnummer, wel heel nostalgisch.’

‘Het is in ieder geval een fijne en belangrijke functie. Troost krijg je, het is niet iets wat je maakt. Iets geeft je troost. Een melodie of tekst kan heel troostrijk zijn. Troost is een warme deken die om je heen geslagen wordt. Stemmige muziek kan troosten bij een uitvaart, maar vrolijke ook. Muziek zorgt voor troost en herinnering. De toespraken bij een uitvaart vergeet je na verloop van tijd, maar hoor je twee tonen van een lied dat gedraaid werd dan denk je zelfs dertig jaar later weer terug aan diegene. Heel troostrijk, en dan kan het zomaar gebeuren dat je in de auto of waar dan ook volschiet.’

‘Sowieso een oud lied van een Welsh mannenkoor en “Gracias a la vida” van Mercedes Sosa. De liveversie is het mooist, maar dat heeft een lang applaus, dus ik twijfel. Bij de uitloop een instrumentale versie van “Thank You for the Music” van Abba. Dat blijft lekker lang hangen.’