The show must go on

Drie weken voor de aftrap van het Eurovisie Songfestival (ESF) is het nog doodstil in Rotterdam. Behalve rondom Ahoy, waar iets van de voorbereidingen te zien is in de vorm van grote witte tenten, waar bezoekers straks een coronasneltest krijgen.

Aan weinig is te merken dat hier straks een van Europa’s meest felbegeerde evenementen zal plaatsvinden. Dat gaat nog wel veranderen, belooft Reinier Weers (48), die de coördinatie van het stadsprogramma onder zijn hoede heeft. ESF moet namelijk een feest van héél Rotterdam worden, niet alleen voor de happy few. In 2019 werd daarom een brede oproep gedaan: alle Rotterdamse organisaties met een plan om aan te haken bij het evenement konden zich melden. ‘Daar kregen we 270 reacties op. Dat varieerde van wijkbewoners die samen op een scherm het Songfestival wilden kijken tot buurthuizen die een talentenjacht wilden organiseren.’

De ambitie om de hele stad mee te nemen in het liedjesfestijn komt mede voort uit het feit dat het evenement (mede) door Rotterdammers wordt bekostigd. 22,2 miljoen euro kost het de stad, waarvan de provincie één miljoen euro ophoest. Die kosten zouden echter eenvoudig worden terugverdiend door middel van talloze aan het ESF gerelateerde economische activiteiten. Een pandemie gooide alleen roet in het eten en het festival werd twee maanden voor het zou plaatsvinden uitgesteld.

Ondanks het jaar respijt wordt het – qua publiek – straks een sobere versie in Ahoy en hetzelfde geldt voor het (fysieke) stadsprogramma. Weers: ‘Alles waar publiek op afkomt mag niet doorgaan. Gelukkig hebben we driekwart van de 75 geselecteerde plannen naar online kunnen verplaatsen.’ [Vlak na dit interview besloot het demissionaire kabinet definitief dat het als Fieldlab aangemerkte Songfestival per show maximaal 3500 mensen mag toelaten, red.] Verder zal citydressing een belangrijke component worden: de aankleding van gebouwen, markten en individuele balkonnetjes. ‘Maar het blijft frustrerend, want je kunt niks doen om een echte festivalsfeer te creëren.’

Een van de plekken die daar een centrale rol in had moeten spelen is de legendarische Keerweer, een bar-dancing die normaal gesproken tot in de vroege uurtjes open is. Hier keek presentator en journalist Sherill Samson (46) met vrienden regelmatig naar het Songfestival, vertelt ze op het terras van de gesloten zaak. ‘In de jaren tachtig en negentig was het iets waar iedereen naar keek, we deden het als land ook goed. Eind jaren negentig haakte ik af, tot een vriend me er weer in sleurde. Ik kwam in een fijne harde kern van Nederlandse Songfestivalfans terecht. Die kom je tegen op feestjes, die vaak een paar maanden na het festival alweer beginnen. Dan moet je denken aan een homokroeg met de hele avond Songfestivalnummers, waar fans uit het hele land op af komen. Ik was eens in Tilburg en daar was iemand die speciaal hiervoor uit Parijs was afgereisd.’ Zelf maakte ze ook de nodige festivaltripjes. ‘Je hebt speciale weekendjes in Berlijn voor fans, met artiesten die komen optreden. En ik ben twee keer naar het Songfestival geweest: in Malmö en in Kopenhagen. Dat sfeertje is gewoon heel erg leuk, de hele stad ademt Songfestival en je ziet al je festivalvriendjes weer. Ik heb nu “vrienden” in Brussel, Finland, Slovenië, Berlijn, Italië, Zweden en Parijs.’

Na de winst van Duncan Laurence droomde ze voorzichtig van de komst van het festival naar haar Rotterdam. ‘Dat was een droom die uitkwam, om al mijn vriendjes te laten zien hoe leuk het hier is en dan ook nog in de Songfestivalsfeer. Maar ik denk niet dat ik dat ooit ga meemaken. Als we nog een keer winnen gaat Rotterdam het niet nog een keer organiseren. Ze hebben nu al zo veel geld verloren. Eerst kon je nog schermen met hoeveel het oplevert, maar dat gaat nu niet meer.’

Bij de Keerweer komt net een van de eigenaren naar buiten. Hoe de zaak zich voorbereidt op het Songfestival? Hij is sceptisch. ‘We zijn wel bezig maar we weten nog helemaal niet wat we kunnen doen. Dat horen we een week van tevoren.’ Eigenlijk hadden ze Duncan Laurence al vastgelegd voor een optreden in 2020. Samson: ‘Dat had echt een festijn moeten zijn. Dus ja, ik vind het wel heel jammer dat het allemaal niet doorgaat. Of ik zelf ga? Ik heb geen idee! Het is volledig onduidelijk of er kaarten komen. Ik hoop het, er zijn veel goede liedjes dit jaar.’

Matthijs van Muijen (46) is er in ieder geval bij. De beleidsambtenaar bij de gemeente Den Haag neemt acht dagen vrij om als vrijwilliger de delegatieleiders en hoofden van de pers van elk land te ontvangen. ‘Ik ben trots dat mijn stad gewonnen heeft en gastheer is, daar wil ik graag mijn steentje aan bijdragen. Ik spreek goed Engels, Frans en Duits, dus ik vind het erg leuk om met delegaties in hun eigen taal een babbeltje te kunnen doen.’ Als sollicitatie nam hij een filmpje op in het Engels en in het Frans. ‘Ik houd van de show, het wedstrijdelement en het internationale.’

Het is niet ‘helemaal zijn muziek’, maar hij kijkt graag naar ESF. ‘Meestal in een gay kroeg, zoals Bar de Regenboog. Toen we wonnen, was ik met vrienden in Lausanne en kreeg ik echt het idee dat ik zelf gewonnen had. Dat was echt een euforisch gevoel, ik kreeg ook allemaal felicitaties.’

Van Muijen denkt dat het festival een welkome boost is voor de stad, hoewel door corona ‘bijna niets mogelijk is en het de stad veel geld kost’. ‘Veel reizigers uit het buitenland die ik in de trein sprak, gingen altijd naar Amsterdam, maar je ziet dat Rotterdam de laatste tien jaar aantrekkelijker wordt als toeristenstad. Dankzij de media-aandacht denk ik dat we nog meer op de kaart gezet worden, ook als aantrekkelijke woon-werkstad. Congressen zorgen ook voor werkgelegenheid. En ik denk dat de toeristen welkom zullen zijn bij de lokale restaurants.’ Waar hij het meest naar uitkijkt? ‘Dat het echt gaat leven in de stad en de spontane ontmoetingen met mensen uit andere landen. Ik wil hun graag mijn stad laten zien. Ik weet nog wel dat de Tour de France in 2010 door mijn straat ging, dat was ook een geweldig spektakel. Zoiets maak je maar één keer mee.’

Florian Cramer (52) is lector aan kunstacademie Willem de Kooning en sceptisch over het nut van toeristen. ‘Dat is het oude denkpatroon bij de bestuurders, van Rotterdam als kapotte, naoorlogse stad die gezien wil worden. Een patserige stad met een minderwaardigheidscomplex, die daarom haar proletarische identiteit niet omarmt.’

De stad heeft volgens hem andere prioriteiten dan het Songfestival. ‘Waarom zou je van Rotterdam een toeristenstad maken? Ik heb als Berlijner meegemaakt dat een toeristeneconomie heel veel kost en slechts een paar banen op laag niveau creëert.’

Hij loopt langs de dichtgetimmerde huizen in de Tweebosbuurt, waar ondanks fel protest ruim 500 woningen gesloopt gaan worden, op zo’n tweeënhalve kilometer afstand van Ahoy. ‘Het is allemaal onderdeel van het plan om de stad op te waarderen. Met rijkere bewoners, dan wel toeristen. Er is een nationaal programma om Rotterdam-Zuid te verbeteren. Als zij hun werk zouden doen, waarom zijn de woningen hier dan niet opgeknapt?

Daarnaast vindt hij het onverantwoord om het festival door te laten gaan. ‘In Nederland dreigt code zwart voor de ziekenhuizen, dat betekent dat ze keuzes moeten gaan maken wie ze toelaten tot de ic. De spoedeisende hulp van het Maasstad Ziekenhuis was afgelopen weekend al dicht, omdat ze geen capaciteit hadden. Dat is vier kilometer van Ahoy. Maar niemand wil nu publiekelijk toegeven dat het niet door kan gaan. Dat je in deze tijd zo’n festival laat doorgaan is absurd. Het is net het orkest dat doorspeelt terwijl de Titanic zinkt. Ik zou het wel verfrissend vinden als iemand zou zeggen: dit was eigenlijk een slecht idee.’

In wezen is er volgens hem niks mis met het Eurovisie Songfestival als commercieel spektakel. ‘Maar waarom moet daar overheidssubsidie bij? Als je bedenkt wat kleine culturele instellingen met het Eurovisiebudget zouden kunnen doen. Nu is het net alsof ze van die vijftien miljoen een vuurtje stoken. Al zou dat misschien wel een stuk grappiger zijn.’