Blote onschuld

Oktober 2012, een provinciestadje in het binnenland van Portugal. In de etalage van een kiosk in een achterafstraatje liggen te midden van tijdschriften met breipatronen en tips voor de kerstmaaltijd pontificaal twee dvd’s: Emmanuelle a antivirgem en Adeus Emmanuelle. Het is twee dagen nadat hoofdrolspeler Sylvia Kristel op zestigjarige leeftijd is overleden. Kanker, een hersenbloeding, te veel drank en drugs, te veel leven misschien wel, schrijven de Portugese kranten, bijna veertig jaar na het verschijnen van de eerste Emmanuelle-film die de wereld veroverde.

De fascinatie voor het fenomeen Emmanuelle en vertolker Kristel is sindsdien niet verminderd. Het aantal documentaires is inmiddels niet meer op één hand te tellen. Emmanuelle: La plus longue caresse du cinéma français (Clélia Cohen, 2020), die vanavond te zien is op Arte (Duitse titel: Emmanuelle – Königin des Softpornos), is de meest recente.

Emmanuelle reist vanuit Frankrijk naar Bangkok om zich bij haar echtgenoot Jean te voegen en beleeft ter plekke, daartoe aangezet door haar man, allerlei seksuele avonturen. Masturbatie, seks in een vliegtuig, lesbische scènes, een verkrachtingsscène – het zit er allemaal in. En alles in soft focus gefilmd, veel was er eigenlijk niet te zien, de verbeelding moest haar werk doen.

Maar het succes was ongekend. Op de dag van de première stonden in Parijs lange rijen voor de bioscopen, in andere landen was het niet anders. En het succes hield aan. Twaalf jaar lang draaide de film op de Champs-Élysées, een record. De filmposter werd een iconisch beeld: Kristel met kort haar, blote borsten, een uitdagende blik in de ogen, onderuit hangend in een rotan ‘pauwenstoel’ (op Marktplaats worden dergelijke stoelen nog steeds als ‘Emmanuelle-stoel’ aangeboden).

Inmiddels hebben meer dan 350 miljoen mensen Emmanuelle gezien. Emmanuelle 1, om precies te zijn. Want een sequel kon niet uitblijven. Kristel speelde Emmanuelle zelf nog drie keer. Meer dan veertig officiële Emmanuelle-films volgden (de laatste in 2006) en nog veel meer rip-offs, waarbij, om de rechten te ontlopen, Emmanuelle net iets anders was gespeld, zoals in de Black Emanuelle-serie (met de Nederlandse Laura Gemser in de hoofdrol).

Aan verklaringen voor het enorme succes geen gebrek. Zonder Sylvia Kristel was het nooit zo’n kaskraker geworden, daar was iedereen het over eens. Kristel had iets ‘reins’ werd gezegd, iets naïefs en onschuldigs. Zoals de op dat moment in Parijs wonende Willem Frederik Hermans het verwoordde: ‘Hoe bloot ze er ook bij liep, ik had voortdurend het gevoel dat ze een onzichtbaar Volendammer mutsje op was blijven houden. Daarbij zette ze een gezicht alsof ze niets anders van plan was dan ons voor te doen hoe je een stukje kaas uit het vuistje eten moet (…) wanneer je Sylvia Kristel ziet, haal je het geen ogenblik in je hoofd aan ondeugende dingen te denken, ook al is ze poedelnaakt. Dit is, zeg je bij jezelf, een braaf meiske dat haar nachtjaponnetje toevallig niet vinden kan. En: het moeten gemene lui zijn geweest die haar stiekem hebben gefilmd met een verborgen kleurencamera.’