Je leest dit artikel gratis. Wil je meer van de VPRO Gids? Neem een abonnement. Nu 12 weken voor slechts 10 euro. Ik wil meer lezen →
©
VPRO Gids
abonneer
‘Ik ben een schrijver uit de oude school’
De vijfde gast die Janine Abbring in VPRO Zomergasten ontvangt is Alfred Birney, die in twintig jaar dertien boeken schreef voordat hij doorbrak met De tolk van Java.
– Alfred Birney, Zin, 8 juni 2020
©
Daniel J. Ashes / VPRO
Alfred Birney (1951) groeide op in Den Haag als oudste zoon van een liefdeloze Hollandse moeder en een gewelddadige Indische vader die zijn oorlogstrauma’s botvierde op zijn vijf kinderen. Die werden uiteindelijk uit huis geplaatst. Birney groeide vanaf zijn dertiende op in internaten en droomde er lange tijd van gitarist te worden. In 1987 debuteerde hij als schrijver, maar hij zou pas twintig jaar en dertien romans later doorbreken met De tolk van Java, waarvoor hij de Libris Literatuur Prijs 2017 kreeg. De medische perikelen waarmee Birney al jaren kampt, dienden als inspiratie voor zijn roman In de wacht, die in de lente van 2020 verscheen.
Meeliften
‘Verspreid anders op de gok een uitgekiende bacterie over de wereld, ergens in Centraal-China, dat tikt lekker aan, die bacterie lift gewoon mee op de jaarlijkse griepgolven, totdat de aarde weer wordt bevolkt door zo’n anderhalf miljard mensen.’
(Uit In de wacht, dat Birney schreef vlak voor de coronacrisis uitbrak.)
Fittie
Oeroeg, de onverslijtbare klassieker van Hella Haasse, werd door Birney ooit een ‘tuttig eurocentrisch romannetje’ genoemd.
Verlaten
‘Op een dag kreeg ik helemaal niemand op bezoek, maar dan ook echt helemaal níemand, en dan voel je je wel volkomen verlaten. Ik heb in het ziekenhuis kennisgemaakt met het gevoel dat je er helemaal niet meer toe doet.’
(Alfred Birney, NRC Handelsblad, mei 2020)
Dagboeknotitie I
Zeer jonge vriendinnen eropna houden is niets bijzonders voor een schrijver. Dat behoor je te weten als recensent. (Niemand bleef, zaterdag 5 november, 2005)
Dagboeknotitie II
Ik ben een televisiehater en daar heb ik een goede reden voor. Vijfennegentig procent van het programma-aanbod bedient de niet-avontuurlijke kijker. Een halve eeuw van Amerikaanse dominantie heeft de televisiekijker murw gemaakt en gehersenspoeld. (Niemand bleef, 22 juni 2008)
Dagboeknotitie III
Ik ben niet beroemd, ik kan mezelf hooguit een postkoloniale cultschrijver noemen. Die status is helaas al voldoende om allerlei verknipte zielen aan te trekken. (Niemand bleef, 10 december 2009)
Gestamel
‘Mijn uitgever Nele Hendrickx wilde me mediatraining laten doen. Waarom? Omdat ik dan wat vlotter op tv overkwam. Ik ben natuurlijk niet de makkelijke prater die direct zijn verhaal klaar heeft, zoals een programma als Pauw dat wil hebben. Ik ben bedachtzaam, ik moet eerst op gang komen. Toch moest ik enorm lachen om het voorstel. Ik ben mezelf, aan mij valt niets meer te verspijkeren. Maar toch: voor de Libris-uitreiking had ik een dankwoord uit mijn hoofd geleerd. Ik heb het wel vijftig keer gerepeteerd. Alleen, toen ik voor de microfoon stond, was ik alles kwijt. Ik wist alleen nog dat ik het Letterenfonds wilde bedanken. Later hoorde ik dat mensen dat geïmproviseerde gestamel charmant vonden. Het was zo anders dan al die snelgebekte mensen die je altijd op tv ziet, dat mensen mij misschien – hoe noemen ze dat tegenwoordig? – authentiek vonden. En authentiek, dat is de mode op dit moment. Ik kreeg op de avond van de uitreiking ook de indruk dat iedereen het me gunde. Er kwam helemaal geen kritiek.’ (Alfred Birney, Boekblad, juni 2017)
Idool
In 2000 las Birney, groot liefhebber van Japanse en Chinese literatuur, voor het eerst Het hoofdkussenboek, waarin de Japanse hofdame Sei Shōnagon duizend jaar geleden haar gedachten noteerde. Sindsdien heeft dat boek hem ‘vergezeld in vliegtuigen, treinen, taxi’s, in de keuken, in bed, op balkon, strand en sofa’. In 2018 schreef Birney het voorwoord bij de vertaling van Jos Vos, waarin hij Sei Shōnagon ‘een van zijn grote idolen’ noemt.
Nachtuil
Birney is een nachtuil en slaapt overdag. Voor 15.00 uur hoef je hem niet te bellen.
Birney de gids
Rasit Elibol (stelde voor De Groene Amsterdammer de nieuwe koloniale leeslijst samen, waaraan Birney een bijdrage leverde): ‘Een vriend van mij was de buurman van Birney. Hij kreeg altijd boektitels van hem, en die gaf hij weer door aan mij. Zo heb ik bijvoorbeeld Edgar Cairo ontdekt, een geweldige schrijver van wie ik bijna alles heb gelezen. Birney was mijn gids in de koloniale letteren. Hij heeft heel veel kennis van zaken. Niet voor niets was hij de enige die Revolusi van David van Reybrouck kritisch heeft besproken, omdat hij er allemaal fouten in ontdekte. Birney is ook een van de eersten die de multiculturele samenleving in zijn boeken heeft verwerkt zonder dat het er te dik bovenop ligt. Zijn laatste roman In de wacht werd in recensies een beetje weggezet als een boek over iemand die in het ziekenhuis ligt en daar alleen maar ligt te klagen, terwijl het juist een heel mooie schets is van multicultureel Nederland. Ik ben echt fan van Birney. Jullie hebben met hem een goeie zomergast te pakken. Hij is iemand die onvoorspelbaar is, zijn eigen gang gaat en totaal onafhankelijk is. Hij is aan geen enkele club verbonden en heeft overal maling aan. Dat levert sowieso leuke tv op.’
Keuzefilm: Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring
KR 2003. Drama van en met Kim Ki-duk. Verder met o.a. Yeong-su Oh, Kim Young-min en Jae-kyeong Seo. Deze film speelt zich af in een boeddhistisch klooster op een eilandje in een meer. We volgen een monnik vanaf zijn jeugd tot aan zijn oude dag. Lees meer over deze film op vprogids.nl/zomergastenfilms.
De interviews uit VPRO Zomergasten zijn vanaf woensdag na de uitzending ook terug te luisteren als podcast op vpro.nl/zomergastenpodcast of via je favoriete podcastapp.
VPRO Zomergasten
NPO 2, zondag 15 augustus 20.25-23.30 uur
NPO 2, zondag 15 augustus 20.25-23.30 uur
©
VPRO Gids
abonneer
Cadeautje!
Je leest dit artikel gratis. Wil je meer van de VPRO Gids? Neem een abonnement. Nu 12 weken voor slechts 10 euro. Ik wil meer lezen →