Lange neus naar de wet

D.B. Cooper: Dead or Alive? (1984), D.B. Cooper: What Really Happened (1985), D.B. Cooper: Where Are You? (2008), D.B. Cooper Hijacking: Vanishing Act (2010), Skyjack: The Hunt for D.B. Cooper (2011) en The Last Master Outlaw: How He Outfoxed the FBI Six Times – but Not a Cold Case Team (2016). Dit is zomaar een greep uit de vele boeken die zijn geschreven over een voorval in 1971 dat velen tot op de dag van vandaag blijft fascineren: de enige onopgeloste vliegtuigkaping uit de Amerikaanse geschiedenis.  

Wat gebeurde er? Op 24 november 1971 kocht ene Dan Cooper, de ware identiteit van de man is dus onbekend, een enkeltje naar Seattle op het vliegveld van Portland, Oregon. Toen het vliegtuig net aan het opstijgen was overhandigde hij een stewardess een briefje met de tekst: ‘Ik heb een bom in mijn koffer. Die zal ik zo nodig gebruiken. Kom naast me zitten. Je wordt gegijzeld.’ Cooper eiste vier parachutes en 200.000 dollar. De stewardess gehoorzaamde, ging helemaal achterin het vliegtuig naast Cooper zitten en gaf de boodschap via de intercom door aan de gezagvoerder. Die zorgde dat in Seattle alles klaarstond. Eenmaal geland in Seattle verlieten de passagiers het vliegtuig. Zij hadden al die tijd niets door gehad. Pas toen een grote zak geld het vliegtuig ingeladen werd begrepen zij: wij werden gegijzeld. Met de parachutes, het geld en de bemanning aan boord beval Cooper om weer op te stijgen. 33 minuten later, ergens boven de staat Washington, sprong Cooper met het geld uit het vliegtuig.  

Daarna begon een van de grootste zoekoperaties in de geschiedenis van de FBI. Met spionagevliegtuigen, helikopters, onderzeeërs, speedboten en honderden soldaten en padvinders die kilometers ruig bebost natuurgebied uitkamden. Het probleem was dat de piloten niet zeker wisten op welk punt van de vlucht Cooper precies was gesprongen. Er werd niets gevonden. Jaren later vond een jager een kaart met instructies over hoe je de staart van een vliegtuig omlaag brengt. Nog weer later vond een kind langs een rivier een stapel bankbiljetten met een waarde van 3000 dollar. Uit de serienummers bleek dat het Coopers losgeld was.

Het decennialange onderzoek dat volgde leverde ook niets op. Wie was D.B. Cooper? Waar is hij nu? Heeft hij de sprong überhaupt overleefd? In 2016, na 45 jaar onderzoek, sloot de FBI de zaak. Maar het houdt mensen tot op de dag van vandaag bezig. Cooper werd een fenomeen. Hij staat symbool voor de gewone man die iedereen, ja zelfs het hele systeem, te slim af is. Een crimineel, ja, maar een die door een schare fans als held wordt vereerd. Er was zelfs een tijdje een jaarlijks D.B. Cooper muziekfestival – slogan: Give me the music and no one gets hurt.

Vorig jaar verscheen de Britse documentaire The Mystery of D.B. Cooper (2020), waarin de zaak nog eens wordt uitgeplozen. Regisseur John Dower stelt ons voor aan vier mogelijke daders, die sterk van elkaar verschillen, en interviewde de mensen om hen heen die er stuk voor stuk van overtuigd zijn dat hun vriend/oom/echtgenoot de échte D.B. Cooper was.

Neem Duane Weber, een mysterieuze man die op zijn sterfbed aan zijn vrouw bekende D.B. Cooper te zijn. Hij bleek een vals paspoort te bezitten en was achter haar rug om actief geweest in het criminele circuit. En had hij het destijds op een reis door Washington niet opvallend vaak over ene D.B. Cooper gehad? En wat was dat met die papieren zak die hij toen in de rivier gooide?

Of was D.B. Cooper Barb Dayton, de transseksuele piloot met financiële problemen die werd verstoten door haar familie. Volgens haar vrienden leek ze sprekend op de compositieschets van de FBI. En als rasavonturier had ze alle benodigde skills.

Nog geen halfjaar later voerde Vietnam-veteraan Richard Floyd McCoy een vliegtuigkaping uit die nagenoeg identiek was aan de stunt van D.B. Cooper. Hij werd twee dagen later opgepakt. Was hij een copycat? Of de originele Cooper? Zijn beste vriend denkt dat laatste.

Wie geïntrigeerd is en onbevooroordeeld de documentaire in wil stappen, moet hier stoppen met lezen. Na een uurtje kijken blijkt de film namelijk over iets heel anders te gaan dan whodunnit. De auteur van Skyjack: The Hunt for D.B. Cooper vertelt over het D.B. Cooper-archief van de FBI waartoe hij toegang kreeg. Hij dacht: bingo, nu zal ik het mysterie ontrafelen. Maar wat hij aantrof waren duizenden ingezonden brieven met ‘tips’ van willekeurige figuren die er allemaal van overtuigd waren dat hun echtgenoot/broer/zwager/vage kennis D.B. Cooper was! Allemaal mensen met een ‘D.B. Cooper-shaped hole’ in hun leven, zoals de regisseur het mooi verwoordt. D.B. Cooper is een fantasie waar mensen zich maar al te graag aan vastklampen. The Mystery of D.B. Cooper vertelt het verhaal van de mythevorming rond de kraak van de eeuw, het verlangen naar avontuurlijk losbreken uit het systeem, en het ontstaan van een veelzeggend stukje Amerikaanse cultuurgeschiedenis.