De voorkennis van nu

Uw spaargeld wordt elk jaar minder waard. Knarsetandend leest u over negatieve rentes en over die vermaledijde vermogensrendementsheffing die maar niet wil wijken. En op een dag neemt u een driest besluit en opent u een beleggingsrekening.

Helemaal onbeslagen ten ijs komen wilt u niet, en dus begint u de adviezen van analisten te volgen. Ook meldt u zich op beleggersfora, en spelt u de krant wanneer het in Nigeria hommeles dreigt te worden bij de Koninklijke. Wat u niet weet is dat zich de afgelopen jaren een stille revolutie heeft voltrokken. Terwijl u geduldig wacht op de kwartaalcijfers weten andere beleggers allang hoe het betreffende bedrijf de afgelopen periode heeft gepresteerd. Niet doordat directieleden koersgevoelige informatie hebben gelekt, maar doordat die andere beleggers, vaak hedgefondsen die met enorme vermogens de markten afstruinen, via heel andere wegen informatie hebben vergaard.

Inzicht in dagelijkse betaalkaart- en creditcardtransacties van miljoenen gebruikers levert informatie op over de populariteit van een product. Satellietbeelden vertellen hoe vol de parkeerterreinen van de grote supermarkten zijn, en daarmee ook hoe het met een bedrijf gaat, en op basis van scheepvaartbewegingen wordt gekeken hoe de wereldeconomie ervoor staat. GPS signalen vanuit onze telefoons en auto’s geven voortdurend aan waar we ons bevinden en dus ook waar we onze inkopen doen. Activiteit op sociale media – reacties op de lancering van nieuwe producten, fora over aandelen – wordt continu gemonitord. Helikopters en drones worden gebruikt om met infrarood de inhoud van olieopslagtanks te meten, stemanalyseapparatuur wordt ingezet om de stemming van CEO’s te ‘meten’.

Het is superieure informatie, klinkt het, vanwege de omvang en diversiteit van de datastromen, vanwege de actualiteit ervan – de datastromen worden continu ververst, de belegger die op z’n handen zit tot het jaarverslag wordt gepubliceerd is gezien voor de moeite – en ook doordat de informatie niet afkomstig is van de bedrijven zelf en dus gegarandeerd vrij is van oppoetserij.

Goed nieuws dus op het eerste gezicht, maar van een algehele jubelstemming is geen sprake. Nog afgezien van bedenkingen met betrekking tot het gebruik van al die privé-informatie die, weliswaar geanonimiseerd, door de data-analisten (gratis) wordt gedolven, is er het probleem dat niet alle beleggers profiteren van al die prachtige nieuwe technologie. Providers van realtimesatellietdata rekenen duizenden euro’s per jaar. Het is eigenlijk handel met voorkennis, zo klinkt het.

Maar niet iedereen ziet het zo. ‘Ik denk dat we juist gaan in de richting van een grotere democratisering van data,’ zegt Hamza Khan, hoofd Data Europe van Nasdaq, zelf leverancier van alternatieve data. ‘In het verleden was er een veel grotere kloof, moest je acht jaar naar de universiteit om financial statements te kunnen begrijpen.’ Het is nieuwe technologie, en die is in het begin nu eenmaal altijd duur en niet voor iedereen toegankelijk, zegt Khan, maar in de afgelopen vijf jaar zijn de prijzen al enorm gedaald, doordat er steeds meer alternatieve data-aanbieders komen. ‘Je hoeft niet langer een paar honderd miljard in je portefeuille te hebben om toegang te krijgen tot die gegevens.’ Veel van die alternatieve data worden inmiddels bovendien gratis weggeven, ook bij Nasdaq, het is een vorm van klantenbinding’. En nog iets: ‘Veel data komen van openbare satellieten. Het staat iedereen vrij die beelden gratis te downloaden en te bewerken.’

Dat het bewérken van die gratis informatie complex is, dat je er pas iets aan hebt als die ruwe data door legers data-analisten zijn bewerkt en dat bruikbare data dus nog altijd (heel) veel geld kosten, is niet per se een probleem, zegt Alessio Pacces, hoogleraar Law and Finance aan de Universiteit van Amsterdam. Het probleem ligt elders. ‘Als sprake is van openbare informatie, maar slechts één partij weet hoe je die informatie moet gebruiken om te handelen, door zich erin te verdiepen, erop te studeren, dan is dat oké. Dat is hoe prijzen tot stand komen: als iedereen evenveel weet is er überhaupt geen handel. Maar als de informatie privaat is en er een structureel voordeel is voor de informatieleveranciers, leidt het tot ongelijkheid en kan het als insider trading worden aangemerkt.’

Dat treft volgens Pacces echter voornamelijk andere professionele beleggers die beseffen dat ze een informatieachterstand hebben, maar niet zomaar kunnen stoppen met handelen. Dat is nu eenmaal hun werk, en dus gaan ze zich indekken door hogere prijzen te vragen voor financiële bemiddeling: transactiekosten die door particuliere beleggers worden betaald. Maar dat juist particuliere beleggers slachtoffer zouden zijn van informatieongelijkheid, zoals in de publieke opinie veelal wordt beweerd, is volgens hem een misvatting. ‘Rationele particuliere beleggers handelen over het algemeen niet op basis van informatie. Ze kopen effecten wanneer ze geld over hebben en verkopen wanneer ze geld nodig hebben. Soms maken ze daarbij winst, als ze kopen wanneer een insider koopt, en soms verlies, als ze aan een insider verkopen. Dat insiders over meer informatie beschikken, is voor de gemiddelde individuele belegger echter niet relevant.’

Insider trading of niet, één ding lijkt wel vast te staan: alternatieve data zijn de toekomst. Analisten voorspellen dat de sector tot 2028 meer dan vijftig procent per jaar zal groeien. Bedrijven die in alternatieve data handelen zijn beursgenoteerd. Geheimtip. Doet u toch nog een beetje mee.