Waes in eigen land

In Reizen Waes komen dit seizoen geen oorlogsgebieden voor, al maakt presentator Tom Waes (1968) wel een ritje in een nagebouwde tank. Aan de telefoon vertelt hij over deze bijzondere reeks in Vlaanderen, die wat hem betreft een ‘geluk bij een ongeluk’ is.

Waes: ‘We hadden net de derde reeks van Tomtesterom gemaakt [een programma waarin Waes elke week een uitdaging aanging, red.] en dat was in België de succesvolste editie. De vraag was daarom groot om nog een seizoen te maken, maar we voelden dat we in cirkels aan het ronddraaien waren. Op een bepaald moment moet je dan durven zeggen: we stoppen ermee en gaan iets anders doen. En dan begin je na te denken en roept iemand: misschien een reisprogramma? Maar daar zijn er al zo veel van. Zo kwamen we op de lijst van het ministerie van Buitenlandse Zaken van landen met een negatief reisadvies en waren we er ineens. Afreizen naar landen waarvan dat wordt afgeraden en kijken of dat terecht is. Het seizoen daarna konden we dat alleen moeilijk volhouden, want het is al snel een oorlogsgebied of anderszins gevaarlijk. Zo is het geëvolueerd totdat we door corona in eigen land moesten blijven.’

‘Ik heb Japan nog gedraaid, 4 maart kwamen we terug en toen was het gedaan. 12 Maart gingen we in lockdown, terwijl we de dag daarna naar Saoedi-Arabië zouden vertrekken. We zouden ook naar Jemen gaan en naar de Appalachen in Amerika, maar half maart was wel duidelijk dat het dit jaar niet meer ging gebeuren. Toen moesten we snel schakelen en hebben we besloten een seizoen over Vlaanderen te maken.’

‘Voor een groot deel waren het commerciële dingen: “We hebben een b&b, we verhuren kajaks en we organiseren fietstochten.” Dat hebben we er allemaal uitgefilterd, dat is de bedoeling van ons programma niet. Verder hebben we gekeken naar wat ons prikkelt, en dat zijn de simpele dingen. Bij Reizen Waes moeten we het niet hebben van toeristische tips, maar van leuke ontmoetingen met verrassende mensen.’

‘Dat is eigenlijk toevallig, omdat het zich afspeelt in West-Vlaanderen en daar liggen mijn roots. Het was zeker niet de bedoeling om er een persoonlijke reis van te maken. Dat neemt niet weg dat ik het fantastisch vond, want mijn mama leeft nog en ze heeft nooit de ware toedracht geweten van de dood van haar grootvader. Als je dat dan kunt onderzoeken is dat mooi meegenomen. En ik ga langs Willem Vermandere [Vlaamse kleinkunstenaar, schrijver, dichter, beeldhouwer, levensfilosoof, zanger, gitarist, basklarinettist en schilder, red.], maar die kennen jullie waarschijnlijk niet in Nederland.’

‘Ik zou niet anders kunnen. Ik heb dat altijd zo gedaan. Waarom zou je je emoties wegsteken? Het is niet dat ik constant loop te huilen, maar ik laat me makkelijk meedrijven. Mensen smaken dat eigenlijk ook wel.’

‘Nou uniek, of allez, toch tenminste eerlijk. Dat is geen evidentie, maar een persoonlijke keuze. Je hebt mensen die er ongemakkelijk van worden om emotioneel te zijn, ik heb dat compleet niet. Ik krijg daar ook heel veel reacties op en dat stimuleert mij om te doen wat ik doe. Op die scène met Willem Vermandere heb ik zo veel mooie reacties gekregen. Vroeger had je nog niet dat mensen op sociale media zo veel reageerden, maar nu blijft het komen. Dat is heel confronterend, want het is soms heel kort op de bal, maar ik vind dat eigenlijk heel aangenaam. Het kan ook negatief zijn en daar kan ik goed tegen, mits het goed gefundeerd is. Want tegenwoordig heb je ook wel mensen die heel gratuit hun mening spuien. Het mooie is dat je nu heel snel merkt of iets aanslaat én of er naar wordt gekeken. Gisteren werd de tweede aflevering hier uitgezonden en dan hebben we 59 procent van de kijkcijfers, dat is absurd. Je kunt die hype niet vergelijken met Nederland.’

‘In de eerste aflevering over West-Vlaanderen nog niet, maar dat is puur toeval. Het is geen oorlogsgebied, dus dat kun je er ook niet van maken. Maar dat zit zeker wel in de aflevering over Brussel, waar we in Molenbeek in een asielzoekerscentrum zijn geweest waarover heel veel te doen was. We zijn daar gewoon eens gaan kijken.’

‘Ja, dat maakt het zeker niet gemakkelijk. Iedereen kent de situatie en heeft er een mening over, het is vlak bij huis. Ik laat daar eigenlijk vooral mijn gevoel spreken, want we gaan niet naar een asielzoekerscentrum om een politiek standpunt in te nemen. Het gaat om mijn indruk op dat moment.’

‘Een kijk op de wereld geven. In de zomer, als mensen zelf op vakantie gaan, krijgen we reacties van mensen die op plekken zijn geweest die wij hebben bezocht. Dan zijn ze door ons naar Albanië gegaan of hebben ze een stuk van een route door Amerika gereden. Dat vind ik heel leuk, omdat je het gevoel hebt dat je programma ertoe doet. Het blijft entertainment, ik ben me er heel bewust van dat we geen hoogstaande televisie maken. Maar we maken wel vaak iets wat mensen aan het denken zet. Zo waren we tijdens de oorlog in Zuid-Soedan en er was hier veel gedoe over vluchtelingen die daar vandaan kwamen. Dankzij die aflevering beseften veel Belgen waar die mensen eigenlijk voor op de vlucht waren. Als we mensen kunnen aanzetten om iets verder te kijken dan hun neus lang is, ben ik heel blij. Als ik dat kan verwezenlijken en ze iets mee kan geven.’

‘Het klinkt heel klef, maar: gastvrijheid en gezelligheid. Dat was heel aangenaam en heel opvallend, ik kan het bijna niet uitleggen, maar dat is me opgevallen tijdens alle afleveringen.’

‘Het is heel simpel: we hadden zes afleveringen en met vijf provincies en Brussel kwam dit perfect uit. Maar als corona blijft huishouden zoals zij nu huishoudt, denk ik dat we nog wel een seizoen in België kunnen maken, want ik zie ons in 2021 nog geen grote reizen maken.’

‘Nee. Misschien dat ze er zijn, maar niet dat ik weet. We wonen in hetzelfde land, maar zijn compleet gescheiden. Dat is toch heel raar hè? We leven in volledig afzonderlijke werelden. Ik presenteer soms een evenement samen met een Franstalige presentator. Als we daar staan komen alle Vlamingen naar mij voor een selfie of een handtekening en zegt hij: “Zo, je bent echt heel bekend in Vlaanderen.” En dan zie ik al die mensen bij hem en zeg ik: “Gij bent echt keibekend in Wallonië.” Terwijl ik die gast nog nooit heb gezien.’

‘Absoluut. In Wallonië kent niemand mij! Ze kijken Franstalige televisie. In Nederland lopen Tomtesterom en Reizen Waes al vrij lang op npo 3, dus af en toe kwam er weleens iemand zeggen: “U heeft een leuk reisprogramma.” Sinds Undercover [de populaire Netflixserie waarin Waes de hoofdrol speelt, red.] is dat wel heel erg veranderd. Maar zowel in België als Nederland geldt dat het eigenlijk altijd heel aangenaam is. Ik was een tijd terug in het Kröller-Müller Museum op de Hoge Veluwe en dan komen mensen op het terras heel beleefd naar je toe, of ze even iets mogen zeggen. Dat stoort mij eigenlijk nooit.’

‘Absoluut, en dat gaan we ook doen. In het najaar zal er een Reizen Waes: Nederland te zien zijn.’

’Reizen Waes is geen grote travel show, we hebben zo’n vijf tot zes leuke ontmoetingen per aflevering. Hoeveel provincies hebben jullie? Veel he?’

‘Nou dat zijn dan zo’n zestig ontmoetingen met leuke Nederlanders. Die zestig leuke mensen moet ik tussen de zeventien miljoen mensen wel vinden, he?’

‘Ik heb over heel de wereld gedoken en de Noordzee heeft zo’n slechte reputatie, maar dan duik je op een van de mooiste dagen op het jaar en is het zo ongelofelijk prachtig. Dan heb ik zo’n geluk. Zonder corona had ik dat nooit gedaan, dus het is een geluk bij een ongeluk geweest om hier te moeten blijven.’

‘In Limburg ben ik in de cités [arbeiders- en migrantenwijken, red.] meegenomen door een Turk, een Griek, een Italiaan en een Marokkaan. Jonge gasten die mij mee op sleeptouw namen om toch een andere kant te laten zien. Dat was heel leerrijk, een toonbeeld van gastvrijheid en intelligentie. Van alle afleveringen was die ontmoeting voor mij het meest hoopgevend.’