Frans Bromet (1944): ‘Van die film.’
©
Wouter le Duc
Frans Bromet
Bromet kijkt naar rechts
In het tweeluik Rechts in beeld onderzoekt Frans Bromet wat rechtse politieke partijen van plan zijn met Nederland. De VPRO Gids bezocht de productieve filmmaker in de straat die vijftig jaar geleden het decor was van zijn eerste film. ‘Ik heb weleens stenen naar mijn hoofd gekregen.’
Uw eerste film, De Noord 20-29, verscheen In 1971. Dit is dus een jubileumjaar.
Van u!
‘Ik was al zeven jaar eerder van de Filmacademie gekomen.’
Die film ging over de bewoners in deze straat, waar u toen net was komen wonen. Deed al aan Buren denken.
‘Het is eigenlijk de eerste burenruzie.’
Die u zelf was begonnen.
‘Ja.’
Wist u toen al dat u goud in handen had?
‘Nee, ik was een beginnende filmer. Samen met René Daalder had ik het verhaal bedacht en ben ik gaan filmen, niet wetende hoe dat verder zou uitpakken.’
Nu heb je De rijdende rechter.
‘Dat idee is gewoon gepikt van Buren. Er is alleen een rechter aan toegevoegd, maar daar zit ik verder niet mee hoor.’
Zijn er wel dingen waar u mee zit?
‘Allerlei dingen. Bijvoorbeeld hoe ik eruit ben geknikkerd bij de vpro. Ik ga dat natuurlijk niet herhalen, maar dat heeft mij wel aangetast.’
U was de een van de eerste filmers met alleen een geluidsman of -vrouw.
‘Zo werk ik nog steeds, zo klein mogelijk. Camjo heet dat nu, raar woord. En ik knip mijn vragen niet weg. Dat doen heel veel filmmakers. Bijvoorbeeld in Klassen, dat nu loopt. Je hoort geen enkele vraag. Allemaal weggeknipt en dat is nog steeds de gewoonte. Er is een term, fly on the wall, jezelf onzichtbaar maken. Heb ik altijd onzin gevonden. Als maker ben je onderdeel van het verhaal.’
Rechtse partijen willen minder buitenlanders. Dat is hun stokpaardje, maar hoe gaan ze dat doen?
Anders is het onecht?
‘Ja, dan moet je gaan ensceneren. Moet je gaan zeggen: als de camera loopt, stel ik een vraag en dan moet je de vraag even herhalen in je antwoord. Zo gaat dat dan. Instrueren hoe men zich moet gedragen. Vind ik jammer. Bij de manier waarop ik werk zijn spontaniteit en het onverwachte belangrijke elementen.’
Ook in het tweeluik Rechts in beeld?
‘Daar wil vrijwel geen enkele politicus aan meewerken. Niemand van de VVD wil en de PVV en FVD zijn onbereikbaar. Ik weet niet of dat typisch is voor rechts. In 2002 heb ik een film gemaakt over verkiezingen en daar ook lijsttrekkers voor geïnterviewd. Toen was het al behoorlijk moeilijk om ze voor de camera te krijgen. In Den Haag vormen politiek en pers een soort kliekje. Men kent elkaar en als buitenstaander ben je misschien gevaarlijk, niet in toom te houden.’
Of het ligt aan u.
‘Oh ja?’
Iedereen kent Frans Bromet.
‘Valt wel mee hoor.’
Toch raar dat lijsttrekkers of andere Kamerleden in campagnetijd niet voor uw camera willen.
‘Misschien is het de Haagse cultuur. Pers en politici kennen elkaars codes. Dat is veilig. Politici zijn vaak bang dat ze iets verkeerds zeggen.’
Logisch, zo’n fragment wordt 36 keer herhaald.
‘Ik hoef ook niet per se de kopstukken te hebben. Het is juist ook wel aardig om kiezers, sympathisanten en anderen aan het woord te laten. Zo kom je er ook. De hoofdvraag is: als er een nieuw kabinet komt met een sterkere rechtse signatuur, wat gaat er dan veranderen? En hoe? Dat komt wel bovendrijven. Alle rechtse partijen willen minder buitenlanders. Dat is hun stokpaardje, maar hoe gaan en willen ze dat doen?’
Uw dochter Laura zit voor GroenLinks in de Tweede Kamer. Had zij een rol bij het maken van Rechts in beeld?
‘Ze zit in de film. Als mijn dochter.’
Journalisten worden steeds vaker bedreigd. Heeft u daar ervaring mee?
‘Ik heb op het Overtoomse Veld in Amsterdam weleens stenen naar mijn hoofd gekregen toen ik daar met een camera rondliep, maar ik kan mij niet herinneren dat ik écht bedreigd ben. Wacht, wel door de Haagse politie.’
Huh? Die zijn tegen bedreigingen.
‘In Den Haag is alles anders hoor. Ik maakte toen een film over wooncomplex de Zwarte Madonna van architect Carel Weeber. Dat zou gesloopt worden en tijdens het filmen en interviewen vond daar een kraakactie plaats. Leek mij wel interessant voor de film, dus ik naar de krakers. Even later werd iedereen gesommeerd te vertrekken, maar ik bleef binnen totdat een agent met een motorkettingzaag de deur forceerde. Samen met mijn geluidsvrouw ben ik gearresteerd. Handboeien om, heel strak achter mijn rug en daarna uren op het hoofdbureau. “Openlijke geweldpleging” luidde de aanklacht, maar daar was geen sprake van. Is later geseponeerd en er kwam dus ook geen veroordeling. Ik heb toen wel wereldkundig gemaakt hoe slecht we behandeld zijn door de Haagse politie, waarbij ik ze heb uitgemaakt voor fascisten.’