Oekraïne bij de VPRO

Geschiedenisprogramma OVT bekijkt de oorlog in Oekraïne vanuit een historische invalshoek. Zelden werd het verleden zo schaamteloos misbruikt en vervormd als door Poetin in de toespraken waarmee hij de invasie probeerde te legitimeren. Eerdere uitzendingen – bijvoorbeeld over hoe de Russische president de geschiedenis als politiek wapen gebruikt of over de ontwapeningsspijt van Oekraïne – kunt u terugluisteren via vpro.nl/ovt en in uw podcastapp.

Bureau Buitenland bekijkt de dagelijkse ontwikkelingen van het conflict, maar heeft ook aandacht voor de gevolgen die de inval in Oekraïne elders in de wereld heeft. Door de oorlog stokt bijvoorbeeld de graanexport uit het land en dit heeft gevolgen voor de voedselvoorziening in Noord-Afrika. Alle afleveringen van Bureau Buitenland kunt u terugluisteren via vpro.nl/bureaubuitenland en in uw podcastapp.

In Buitenhof wekelijks aandacht voor de harde geopolitieke realiteit waarin Europa zich bevindt sinds Rusland Oekraïne binnenviel. Recente interviews met Eurocommissaris Frans Timmermans en Poetinbiograaf Steven Lee-Myers vindt u op vpro.nl/buitenhof en in uw podcastapp.

Vlak voor de oorlog uitbrak, reisde Bram Vermeulen per trein van west naar oost door Oekraïne. Zijn verslag ziet u op donderdag 24 maart op NPO 2 in het VPRO-programma Frontlinie. Volgende week leest u in de VPRO Gids meer over zijn reis.

Al sinds het begin van zijn presidentschap op 31 december 1999 is Vladimir Poetin bezig met het uitschakelen van zijn grootste vijand: democratie. Dat ging niet onopgemerkt. Van Boris Berezovski tot Peter Pomerantsev, van Aleksandr Litvinenko tot Garry Kasparov, ze hebben allemaal in VPRO Tegenlicht gewaarschuwd voor de ambities en strategieën van de Russische machthebber. 

Lotte Schuengel maakte voor Tegenlicht een overzicht met tien afleveringen die nu extra ontluisterend en actueel zijn. Over Poetins informatieoorlog tegen het Westen, zijn wurggreep op Europa, dat afhankelijk is van olie en gas uit Rusland, en de meedogenloze manier waarop hij tegenstanders uit de weg laat ruimen. Berezovski en Litvinenko wisten dat laatste heel goed, maar ze konden er niet aan ontsnappen.

Ineens treedt de wereld vastberaden op tegen Vladimir Poetin. Met de invasie van Oekraïne is hij te ver gegaan. En dat wil wat zeggen, want de meedogenloze Russische leider heeft de afgelopen twintig jaar al heel veel misdaan. De driedelige documentaireserie Putin: A Russian Spy Story (2020) laat zien hoe een jongetje dat in armoede opgroeit eerst geheim agent en later president wordt, waarbij hij een spoor van lijken achterlaat. Politieke opponenten, journalisten, eigen handlangers: ze gingen eraan. Ook in het buitenland.

In 2016 maakte Jelle Brandt Corstius een serie over de landen om Rusland heen, waarvan twee afleveringen zich afspeelden in Oekraïne. In ‘Het wilde oosten’ was hij aan het front van de separatistische gebieden aan de oostkant, waar destijds al meer dan 6000 doden waren gevallen. Die Russische rebellen, wat waren dat nou eigenlijk voor mensen? 

In de aflevering ‘Broedervolk’ ziet hij hoe de oorlog in het oosten tot een verhoogd nationaal bewustzijn leidt in de rest van het land, en spreekt hij bewoners over de onderdrukking in het Sovjettijdperk. De volledige serie is te zien via NPO Start.

Jarenlang versloegen zenders als RT (Russia Today) wereldgebeurtenissen vanuit ‘het Russische perspectief’. Daar lijkt nu een einde aan te komen, in elk geval in Europa. Overheden weren de propagandakanalen van Poetin, grote spelers in de sociale media doen hetzelfde. Maar waarom nu pas? In 2015 liet het programma Medialogica al zien hoe RT de feiten verdraait om de belangen van de Russische dictator te dienen. 

De invloedrijke Kremlinideoloog Aleksandr Doegin staat bekend als het brein van Poetin en ook als een van de architecten van de huidige oorlog. Hij is politiek analist, filosoof en hoogleraar Sociologie aan de staatsuniversiteit van Moskou. Zijn extreme opvattingen over democratie en samenleving maken hem tot een controversieel figuur. Bas Heijne sprak hem in 2018 voor de Human-VPRO-serie Onbehagen. Het uitgewerkte interview is te lezen op de site van Human, maar u kunt daar ook het olledige interview als video bekijken, handig opgeknipt in fragmenten.

Op de website vpro.nl/oekraine gaan we dieper in op de context van de oorlog, onder meer met relevante programma’s uit het VPRO-archief en met nieuwe VPRO-uitzendingen over alle ontwikkelingen en gebeurtenissen in Oekraïne.

Sinds de inval 22 februari van het Russische leger in Oekraïne gaat alle aandacht uit naar de oorlog in deze voormalige Sovjetrepubliek. Wat weten we eigenlijk over Oekraïne en waarom wil Poetin Oekraïne (weer) bij Rusland inlijven?