Vrouwenvoetbalkartel

Vijf jaar geleden wonnen de Leeuwinnen het Europees Kampioenschap in eigen land. Dat betekende wereldwijde bekendheid voor spelers Martens en Miedema, maar het gaf ook de carrières van een aantal vrouwelijke sportjournalisten en analisten een opzwieper. Hoe hebben ze die periode ervaren en wat betekent de opmars van vrouwelijke voetbaljournalisten voor de journalistiek?

Bij de eerste wedstrijd van het Nederlands elftal stond NOS-sportpresentator Rivkah op het Veld (31) met maar een handjevol journalisten in de persruimte van de KNVB, herinnert ze zich. ‘Ik had de NOS gevraagd of ik de Leeuwinnen mocht volgen tijdens het EK. Hoewel ik geen ervaring had als verslaggever, zeiden ze: ach prima, doe maar, naast je normale diensten.’

Want dat het Nederlands elftal zo groot zou worden had niemand verwacht. Een stoet Oranjefans liep elke wedstrijd richting de uitverkochte stadions, kijkcijfers schoten omhoog en de speelsters werden landelijke iconen. ‘Het was een soort Beatlemania. Fans wilden me aanraken omdat ik iets te maken had met de Leeuwinnen. Bij de knock-outfase moesten we naar een grotere zaal van de KNVB verhuizen omdat er zoveel journalisten waren. Als de NOS wist dat het zo populair zou worden, dan hadden ze mij er als groentje misschien niet op gezet. Maar nu ben ik eigenlijk als voetbaljournalist met de Leeuwinnen meegegroeid.’

Op het Veld was, naast haar studiowerk als presentator, nu ook zichtbaar langs de lijn. Ze interviewde spelers en de bondscoach, deed verslag van de wedstrijden en schakelde met de presentator in de studio. ‘Ik ben nu, vijf jaar later, de helft van mijn tijd kwijt aan vrouwenvoetbal. De NOS heeft sinds een jaar een vrouwenvoetbaldeelredactie waar ik leiding aan geef, en waar evenveel mannen als vrouwen werken. Het wordt nu serieus genomen en iedereen is enthousiast. Maar die ontwikkeling ging zeker niet zonder slag of stoot.’

Daarmee doelt ze op de stramme voetbalcultuur in ons land. In landen als Engeland, Frankrijk of Duitsland zijn vrouwelijke commentatoren, scheidsrechters, coaches, analisten en vrouwenvoetbal veel normaler. ‘De NOS was een afspiegeling van die cultuur. Er waren mensen die het vrouwenvoetbal leuk vonden, maar ook genoeg die zeiden: moet dat nou, het Nederlands vrouwenelftal? En ik heb jarenlang hard gewerkt, ook buiten mijn normale uren om, in de hoop dat ze meer vrouwenvoetbal zouden laten zien, ook de Eredivisie. Omdat ik zo geloof in deze sport. We doen mee met de wereldtop en de representatie van vrouwen in de voetbalwereld is ook ontzettend belangrijk. Na het EK kreeg ik berichten waarin vrouwen zeiden dat ze vroeger voetbalverslaggever wilden worden, maar niet wisten dat het kon, totdat ze mij zagen staan. In 2017 kon iedereen zien dat vrouwen kunnen voetballen, maar ook coachen, langs de zijlijn staan als verslaggever en analyses geven van de wedstrijden.’

het artikel gaat verder onder het kader

Leonne Stentler (36) is zo’n analist. De ex-prof stopte in 2015 met voetballen, maar wilde graag in de voetbalwereld blijven werken. Ze besloot twee jaar later samen met toenmalig AjaxTV-presentator Fresia Cousiño Arias VV Kicks te maken, een wekelijkse YouTubeshow over vrouwenvoetbal met Arias als presentator, Stentler als analist en twee gasten. Ze vonden dat er te weinig media-aandacht was voor de sport – de snelst groeiende van Nederland. ‘Ik heb altijd een heel sterk verantwoordelijkheidsgevoel gehad om het vrouwenvoetbal, en vrouwen in de voetbalwereld vooruit te helpen,’ vertelt ze. ‘We hebben toen flink momentum gepakt, want we begonnen de show net voor het EK. Ik denk dat daar de basis ligt van mijn carrière.’

Stentler viel op als analist, en schoof bij het WK van 2019 in Frankrijk aan bij de inmiddels avondvullende programma’s van de NOS en ESPN – een droom die uitkwam. Tegenwoordig analyseert ze als eerste vrouw mannenvoetbalwedstrijden bij de NOS. ‘Ik zit standaard op de vrijdagavond tussen twee mannen, een journalist en een commentator, en ik moet echt inhoudelijk naar het spel kijken en de lijntjes trekken,’ vertelt ze. ‘Ik zit bovendien geregeld bij Studio Voetbal, en hoewel het goed is voor de representatie, is het lastig accepteren voor sommige kijkers. Dan denk ik weleens: oké, nu ben ik precies hetzelfde aan het doen als vroeger op het voetbalveld tussen de jongens, maar dan in de mediawereld. Ik moet mezelf constant bewijzen, ik word uitgelachen en daarna blijk ik “toch wel wat te kunnen”. Dat blijft een rode draad door mijn leven.’

Tijdens hetzelfde WK was toenmalig Verenigd Koninkrijk-correspondent Suse van Kleef (36) sidekick van presentator Sjoerd van Ramshorst, bij NOS Studio France. ‘Dat WK heeft mijn carrière een andere draai gegeven,’ vertelt Van Kleef. ‘Na een paar uitzendingen hing Ziggo Sport aan de lijn of ik koffie kon komen drinken. In Engeland ben ik Premier League-wedstrijden voor ze gaan verslaan. Toen ik een jaar later terugging naar Nederland vroeg de NOS me als commentator bij mannenwedstrijden. Als eerste vrouw. Maar de persoon die de laatste jaren echt voor een doorbraak heeft gezorgd in de mannenvoetbalwereld is Leonne. Die is zo zichtbaar, en praat ontzettend goed en inhoudelijk over de sport.’

‘Het vrouwenvoetbalkartel’ noemt Stentler de groep die nu furore maakt in de voetballerij en elkaar kansen gunt. ‘We noemen elkaar altijd en overal. En dat is nodig, we moeten elkaar vasthouden, helpen en omhoog duwen,’ zegt Stentler. ‘We hebben allemaal de drive om de sport, en de vrouwen binnen die sport verder te brengen.’ Op het Veld beaamt dat. ‘Wat ik heel mooi vind, is dat er een heleboel mensen zijn die de afgelopen jaren meer tijd en energie in de sport hebben gestopt dan dat ze ervoor betaald kregen, om te zorgen dat het serieus wordt genomen. En dat maakt het best bijzonder.’

Wat valt er nu nog te winnen in de voetbaljournalistiek? ‘Qua media-aandacht zijn we met het Nederlands elftal een eind op weg. Bij de Eredivisie is er zeker ruimte voor verbetering, maar de onderkant moet ook een niveautje omhoog, wat geld en tijd kost,’ zegt Op het Veld. ‘En als we het hebben over inhoud weet ik dat er steeds meer mannen bij het vrouwenvoetbal worden betrokken. Onze mannelijke voetbalanalist krijgt nu een rol bij de vrouwen. Dat is een goed teken, want we moeten af van het idee dat mannenvoetbal een stap omhoog is, en vrouwenvoetbal omlaag. Het is een andere richting,’ zegt ze.

Volgens Op het Veld komt er, onder andere door de prestaties van de Leeuwinnen, een nieuwe generatie sportjournalisten aan voor wie vrouwenvoetbal en vrouwen die werkzaam zijn in de voetbalwereld hartstikke vanzelfsprekend is. ‘En de mensen die een aantal jaren geleden nog zeiden dat er simpelweg geen goede vrouwelijke voetbaljournalisten zijn, die denken daar nu ook wel anders over.’

Stentler wil dat meer vrouwelijke analisten een kans krijgen, ook bij het mannenvoetbal. ‘Bij de mannen is ruimte om te zeggen: Van der Vaart vind ik niks maar Van Hooijdonk is echt een topper. Ik ben de enige vrouw bij Studio Voetbal, dus hoor ik vaak: “die vrouw is niks”. Er moet keuze zijn tussen vrouwen, ook vrouwen die niet van de allerhoogste kwaliteit zijn, zoals soms bij de mannen. Dat zou een gezonde verhouding zijn.’

Deze zomer spettert het vrouwenvoetbalkartel van je beeldscherm, en spelen ze met alle liefde het veld vrij voor een volgende generatie voetbaljournalisten en analisten, voor wie vrouwen op redacties geen uitzondering zijn en vrouwenvoetbal een onbetwistbaar onderdeel is van de sportjournalistiek. ‘Zodat,’ zegt Op het Veld, ‘dit soort interviews niet meer hoeven plaatsvinden, en we het gewoon weer kunnen hebben over voetbal.’