Grimmige import

‘Een derde van elk lijntje dat in Europa wordt gesnoven heeft op een Antwerpse kade gestaan’, schat Bart de Wever, burgemeester van Antwerpen. De rest stond waarschijnlijk in Rotterdam. De twee havensteden vormen samen dé poort naar Europa voor cocaïne, blijkt uit de eerste aflevering van documentaireserie Over Grenzen. De drugs worden in Zuid-Amerika gemaakt en komen via de haven van Santos (Brazilië) naar Antwerpen en Rotterdam, om vanuit daar verder in Europa verspreid te worden.

De miljarden die worden omgezet zijn onderdeel van een schaduweconomie die gestaag steeds meer invloed krijgt op Nederland en België. De serie toont hoe problematisch, genadeloos en veelomvattend de drugshandel is. Het hoge ambitieniveau van de serie blijkt uit de interviews in Colombia en Brazilië met (incognito) producenten en handelaren. Het is knap werk van de makers dat ze deze mensen, die niet lijken te worden gehinderd door geweten of scrupules, voor de camera hebben gekregen. Het brengt de misdaad akelig tot leven.

En alsof de sfeer nog niet grimmig genoeg is, met vervormde stemmen en bivakmutsen (een man heeft er zelfs nog een zonnebril overheen), worden de afleveringen geflankeerd door onheilspellende toespraken vanaf de kansel. Dat is een tikkeltje dik aangezet en eigenlijk niet nodig: de inhoud spreekt voor zich. Want ondertussen wordt wel duidelijk hoe verrekte ingewikkeld het is om de handel op te rollen. Als de Braziliaanse haven de uitvoer van containers strenger controleert, verzinnen de boeven gewoon nieuwe methodes, zoals duikers die de drugs onderin een schip verstoppen als deze de haven al uit is.

In Nederland laat de recherche zien hoe het containersmokkelen er in de praktijk uitziet: de drugs worden verstopt in werkelijk van alles, van ananassen tot rotsblokken. Kristian Vanderwaeren van de Antwerpse haven moet het ze nageven: drugscriminelen blinken uit in creativiteit.

De rücksichtslose wijze waarop de criminelen hun handel drijven is onthutsend. ‘Het personeel’ is volstrekt inwisselbaar, en als mensen niet goedschiks willen meewerken, dan kwaadschiks. Zo worden onschuldige mensen het slachtoffer van doodsbedreigingen en (bom)aanslagen.

Sinds de moord op Peter R. de Vries zijn de gevolgen van de drugshandel in Nederland meer voelbaar dan ooit. Als de serie één ding duidelijk maakt is dat het probleem bijna niet uit te roeien is. In de laatste van de vier afleveringen is gelukkig ook aandacht voor de afzetmarkt: de gebruiker. Want dat recreatieve lijntje dat ooit op de kade stond, is verre van onschuldig.