VPRO Gids 36

3 september t/m 9 september
Pagina 31 - ‘One of the boys’
papier
31

One of the boys

Katja de Bruin

In de driedelige serie Who is Ghislaine Maxwell? probeert men de vrouw te doorgronden die jarenlang meisjes ronselde voor multimiljonair Jeffrey Epstein. 

Het is dat Ghislaine Maxwell in de gevangenis niet in de gelegenheid zal zijn zichzelf te googelen, anders zou ze hebben kunnen constateren dat haar Wikipediapagina onlangs is aangepast en nu begint met de vaststelling dat Ghislaine Noelle Marion Maxwell een veroordeelde Britse zedendelinquent is.

Dat moet toch even slikken zijn voor iemand die opgroeide in een landhuis dat 53 kamers telde, in Oxford studeerde en prinsen en presidenten tot haar kennissenkring mocht rekenen.

Toen Ghislaine Maxwell op 28 juni jl. werd veroordeeld tot twintig jaar cel voor haar hulp aan multimiljonair Jeffrey Epstein bij het misbruiken van meisjes en jonge vrouwen hoorde ze dat vonnis uiterlijk onbewogen aan. Volgens aanwezigen in de zaal maakte de voormalige meisjesronselaar van Epstein gedurende de hele zaak een zelfverzekerde, ontspannen en ronduit arrogante indruk. De twee jaar die ze doorbracht in voorarrest hadden haar grenzeloze zelfvertrouwen kennelijk niet geknakt, ondanks de ratten in haar cel, de maden in haar eten en de bewakers die elk kwartier met een zaklantaarn in haar bruine ogen kwamen schijnen. Meer dan honderd klachten diende ze in tegen haar behandeling. Haar advocaten beweerden dat de bewaking van Maxwell deed denken aan de manier waarop Hannibal Lecter werd behandeld in Silence of the Lambs.

Club Fed

Zo gek was dat niet, want er moest koste wat kost voorkomen worden dat Maxwell de route van Epstein zou kiezen en er zelf een eind aan zou maken. De vraag is of ze dat gedaan zou hebben als ze de kans had gehad. Tijdens haar proces wekte ze de indruk op vrijspraak te rekenen, alsof ze zich na een leven dat aan elkaar hing van privileges domweg niet kon voorstellen dat ze schuldig zou worden bevonden.

Dankzij Maxwells geruststellende aanwezigheid gaven ouders hun dochters toestemming voor logeerpartijtjes

Wat haar gedachten daar in die rechtszaal precies waren, kunnen we haar op z’n vroegst op 17 juli 2037 vragen, want dan komt ze vrij. Ze zal dan 78 zijn. Tot die tijd zit ze in het Federal Correctional Institute in Danbury, Connecticut, het detentiecentrum dat model stond voor de gevangenis in de Netflixserie Orange is the New Black. Piper Kerman, op wier boek de succesvolle bajesserie werd gebaseerd, zat hier haar straf uit, evenals r&b-zangeres Lauryn Hill, miljonair en belastingfraudeur Leona Helmsley, ‘real housewife’ Teresa Giudice en nog een handjevol min of meer bekende vrouwen. Vanwege die celebritystatus en het relatief milde regime wordt deze gevangenis ook wel Club Fed genoemd, al is het de vraag of Maxwell het als vakantieoord zal ervaren, gewend als ze was aan een leven vol privéhelikopters, privéjachten en privé-eilanden.

Borsten

Ze leefde dat leven al lang voordat ze Epstein leerde kennen. Als jongste dochter van de steenrijke mediatycoon Robert Maxwell werd ze tot op het bot verwend, zo leren we uit de Channel 4-productie Who Is Ghislaine Maxwell?, de zoveelste poging het raadsel Ghislaine te doorgronden. In de driedelige serie vertellen mensen uit haar omgeving over hun ervaringen met de jongste Maxwelltelg. Hun verhalen worden ingekleurd met een schat aan beeldmateriaal, te beginnen met een zwart-witfilmpje van kleuter Ghislaine die cadeautjes uitpakt op eerste kerstdag, tevens haar verjaardag.

Op de prestigieuze kostschool Marlborough was ze een van de veertig meisjes tussen duizend jongens, wat wellicht haar behoefte verklaart zich te gedragen als one of the boys. In Oxford viel ze vooral op door haar aanwezigheid op alle belangrijke feestjes. Ze dronk niet, maar flirtte des te meer. Ergens in de jaren tachtig verzon ze op een feestje een spelletje waarbij alle aanwezige mannen zouden worden geblinddoekt, waarna de vrouwen hun ontblote borsten aan hen zouden aanbieden. Ze mochten vervolgens raden welk stel bij welke vrouw hoorde. Mariella Frostrup, die later een bekend BBC-gezicht zou worden, was erbij en vertelt met zichtbaar ongemak over het voorval. ‘Ghislaine deed er erg luchtig over,’ aldus Frostrup, die weigerde mee te doen, maar zich een enorme spelbreker voelde. ‘Juist omdat het een vrouw was die dit bedacht.’

Solidariteit

Het was precies wat al die door Epstein misbruikte meisjes jaren later zouden zeggen over Maxwells rol in het geheel: een vrouw vertrouw je. Voor mannen die proberen je mee te lokken ben je instinctief op je hoede, maar van een vrouw verwacht je automatisch solidariteit en bescherming. Dankzij haar geruststellende aanwezigheid gaven ouders hun dochters toestemming voor gezellige logeerpartijtjes.

Het wringt een beetje dat Maxwell achter de tralies verdwijnt, terwijl alle boys die naar Epsteins ‘pedo-eiland’ gingen vrijuit gaan

De sprekers in deze documentaireserie leiden ons stap voor stap door Maxwells turbulente leven. In het eerste deel zijn het studiegenoten, medewerkers van haar vader en kennissen uit jetsetkringen die vertellen hoe Ghislaine zowel charmant als onmogelijk onbeschoft kon zijn. In de tweede aflevering, nadat ze Epstein heeft ontmoet, komen ook de slachtoffers en advocaten in beeld die jaren bezig zijn geweest haar veroordeeld te krijgen voor het leveren van honderden meisjes aan haar ex-geliefde.

Verknipt wrak

Wie nog eens goed naar de inmiddels overbekende foto’s van Epstein en Maxwell kijkt, meent te zien dat die liefde vooral van haar kant kwam. Stralend hangt ze om zijn hals, terwijl hij zich die affectie vooral laat aanleunen. Het wonderlijk naïeve echtpaar dat op Epsteins beruchte privé-eiland verantwoordelijk was voor de huishouding, en dat zich voor deze documentaire voor het eerst liet interviewen, had zelfs een beetje met Miss Maxwell te doen. Ze zijn de enigen. De overige sprekers noemen haar ‘zo gek als een deur’, ‘een verknipt wrak’ en iemand met een opgeblazen ego die altijd het middelpunt wilde zijn. Dat verklaart ook waarom ze op zo veel foto’s zelfgenoegzaam staat te grijnzen: van de veelbesproken foto waarop prins Andrew zijn vlezige arm om de zeventienjarige Virginia Giuffre heeft geslagen tot kiekjes met Boris Johnson, Mick Jagger, Donald Trump en Bill Clinton. Ghislaine was erbij. One of the boys.

Dat uitgerekend zij nu achter de tralies van Club Fed verdwijnt terwijl al die boys, onder wie prominente politici, wetenschappers, advocaten en Wall Streetbankiers die zich in het verleden zo graag met de Lolita Express naar Epsteins ‘pedo-eiland’ lieten vervoeren vrijuit gaan, wringt wel een beetje. Ze had ze er makkelijk bij kunnen lappen in ruil voor strafvermindering, maar nee, Ghislaine bleef ondanks de overvloedige bewijslast stug volhouden dat ze niets onoorbaars had gedaan.

Vuilnis

Wie het verhaal op de voet heeft gevolgd, kent de feiten al. Toch is dit fascinerende televisie, omdat de persoon om wie het allemaal draait zo ongrijpbaar blijft. Ja, ze was het lievelingetje van een tirannieke vader die zijn vrouw en kinderen afranselde, behalve haar. Ja, ze was van jongs af aan gedrild om het een machtige man naar de zin te maken in ruil voor een leven in luxe. Maar wat bezielt je om op een theekransje met vriendinnen in je ondergoed en behangen met sieraden rond te lopen? Om tegen een man die je op een feestje tegenkomt te zeggen dat hij je mag neuken als hij vijf kilo afvalt? Om met je limousine stapvoets langs scholen en parken te rijden om meisjes te scouten omdat je opdrachtgever drie orgasmes per dag nodig heeft om te functioneren? En om die meisjes vervolgens ijskoud af te schilderen als leugenaars, als vuilnis, als nobody’s, en te denken dat mensen dit zullen geloven omdat jij Ghislaine Maxwell bent?

Deze serie biedt een onthutsend kijkje in het leven van een pervers stel mensen met te veel macht, geld en roem, maar wat er in Ghislaine Maxwell omgaat weet je na afloop nog steeds niet.