Arty doen in Woensel West

Aldus de begeleidende tekst bij de tentoonstelling. De genoemde voortuintjescultuur komt wellicht het duidelijkst naar voren in het werk van de Fransman Pierre Castignola, die al vele ontregelende ontwerpen maakte op basis van de bekende witte monobloctuinstoel. Maar ook designer Ward van Gemert laat zich onder de naam Nightshop graag inspireren door allerlei alledaagse (straat)objecten: zo maakte hij een lamp van wegwerpbarbecueplaten.

De VPRO Gids sprak Tessa Koot, initiatiefnemer van Housewest_ en Sorry We’re Open, op een zonnige herfstochtend in de toen nog grotendeels lege expositieruimte.

Tessa Koot (Arnhem, 1976) ontwerpt collectible design – zeg maar: gebruiksvoorwerpen die je niet per se kan gebruiken – en woont inmiddels vijftien jaar tegenover Marconilaan 28. Omdat het haar zo dwarszat dat het gebouw al die tijd leeg stond, benaderde ze de Eindhovense woningbouwvereniging Trudo en de gebiedsontwikkelaar DPD met het plan voor Housewest_. Met succes: het gebouw zal weliswaar op termijn gesloopt worden om plaats te maken voor woningen, maar tot die tijd mag Koot er los gaan.

‘Het stoorde me, als bewoner en als ontwerper, dat dit gebouw maar leeg bleef, onzichtbaar was,’ legt Koot uit. ‘Terwijl het in feite de poort naar Woensel West is en mensen naar de wijk kan trekken. Vroeger was dit een modezaak, Bastiaans. Een van de bekendste kopstukken van Woensel West, Frans Vister, vertelde me dat zijn moeder hier ieder jaar een mantelpakje kocht. Dat komt nu weer een beetje terug: na Dutch Design Week komen twee meiden hier een weekend lang vintage kleren verkopen. We mikken met Housewest_ op kunst, vormgeving, mode en vintage. Zo blijft het een beetje laagdrempelig, echt een winkelgevoel. Ook denken we eraan om bijvoorbeeld stand-upcomedy te hosten, er zijn al balletjes opgegooid in die hoek.’

Maar nu eerst Sorry We’re Open tijdens DDW. De naam van de expositie is een knipoog naar de jarenlange leegstand van het pand. Wat kunnen we van de tentoonstelling verwachten? En wat houdt die cultuur van Woensel West eigenlijk in? Koot: ‘Vroeger had deze wijk een stigma, je kon maar moeilijk werk krijgen als je hiervandaan kwam. Maar het was en is ook wijk waar iedereen elkaar kent, met een grote sociale controle. Vanaf de jaren tachtig liep het hier wel helemaal uit de hand, met veel heroïneverslaafden en prostitutie. Als student woonde ik ook in Woensel West. Dit hele stuk Edisonstraat, daar fietste ik toen gewoon niet doorheen. Het was echt grimmig, er werd dan van alles naar me gegild. Je voelde destijds heel duidelijk: oké, nu kom ik onaangekondigd in iemands huis. Maar dat grimmige is tegenwoordig helemaal weg. De prostitutie is geconcentreerd op één pleintje, de wijk wordt opgeknapt, er komen nieuwe bewoners en ondernemers. Zonder dat die overigens met de rug naar de oorspronkelijke bewoners staan, ik vind dat in Woensel West oud en nieuw best samenleven. Er gaat natuurlijk altijd wel iets verloren, maar er komt ook iets voor in de plaats wat bij deze tijd hoort. Afgelopen weekend hadden we het Woensel Westival en daar zag je de oude bewoners en de import goed met elkaar mengen.’

Koots ode aan de ‘voortuintjescultuur’ heeft ook een persoonlijke motivatie. ‘Ik hou van dit type gemeenschap. Op de Eindhovense broedplaats Sectie-C heb ik mijn studio en leef ik ook in zo’n groep met veel sociale controle, met allemaal ontwerpers en kunstenaars bij elkaar. Kijk, als je vrienden hebt die niet dichtbij je wonen, dan moet je bellen om met ze af te spreken. Terwijl in zo’n Woensel West, en ook op Sectie-C, daar kun je gewoon zijn. Je kan er binnenlopen, je komt in je ouwe kloffie en je hoeft je haar niet kammen. Je kan ook gewoon chagrijnig zijn, want de volgende dag zie je elkaar toch weer. Als er meer afstand is, moet je daar echt mee uitkijken. Want ja, we treffen elkaar maar één keer in de maand, dus waarom doe je dan zo? Er zit iets heel fijns en makkelijks in dat dichtbij elkaar leven, als één grote familie.’

het artikel gaat verder onder dit kader

Veel sociale controle dus, dat kenmerkt de Woenselse voortuintjescultuur. Wat nog meer? Koot lacht: ‘Luister maar naar rappers als Kempi, die trots vertellen dat ze uit Woensel West komen: het is een soort eremedaille geworden. Hans Teeuwen heeft er ook een blues over gezongen. Of kijk naar bijvoorbeeld New Kids: een blik Schultenbrau, sokken in slippers… De Lidl speelt nu zelfs met dat archetype in reclames. Cultural appropriation in feite, haha.’

Zal Sorry We’re Open ook de oorspronkelijke Woenselaars bereiken? Koot denkt even na. ‘Ik vind dat je, zeker als je import bent zoals ik, eerlijk moet zijn over wie of wat je bent. Wij zijn designers, dus ja: we gaan arty doen hier! Maar Frans Vister, echt een voorman van Woensel West van de oude garde, die komt hier dus ook gewoon binnenlopen. En hij vindt het natuurlijk helemaal ruk, dat snap ik wel; hij vindt het leuk dat we het gebouwd te hebben, maar het is helemaal niet zijn ding. Dat maakt ook niet uit, we kunnen alsnog samenkomen. Ik heb hier gewoon voor iedereen poederkoffie klaar staan.’