Je leest dit artikel gratis. Wil je meer van de VPRO Gids? Neem een abonnement. Nu 12 weken voor slechts 10 euro. Ik wil meer lezen →
©
VPRO Gids
abonneer
Extreem efficiënt en ongelooflijk groot
In ‘Tegenlicht: De Voedsel BV’ brengt fotograaf Kadir van Lohuizen onze voedselindustrie in beeld: van slachterijen en glastuinbouw tot zaadveredelaars. Het kostte soms heel wat moeite om ergens binnen te komen. “Dit is het moeilijkste project dat ik ooit gedaan heb.”
In nieuwsberichten komt regelmatig een feit voorbij dat zeer tot de verbeelding spreekt: Nederland is, na de Verenigde Staten, de grootste voedselexporteur ter wereld. Maar hoe ziet die voedselindustrie er dan in de praktijk uit? Fotograaf Kadir van Lohuizen had geen idee. En, dacht hij, als ik het niet weet, dan zal dat voor de meeste Nederlanders ook gelden. Dus ging hij op onderzoek uit. Hij bezocht zo’n vijftig bedrijven in de vleesindustrie, glastuinbouw, zaadproductie en voedselexport. ‘Ik stond versteld van de enorme schaal en de extreme efficiëntie van de bedrijven. Hoe meer ik me in het onderwerp verdiepte, hoe fascinerender het werd.’
Bij het Brabantse Vion Food Group worden iedere dag twintigduizend varkens geslacht. Qua grootte zijn ze ’s werelds derde varkensslachterij. Hoofd, voeten, nieren en hart gaan naar China. Veel ham uit Parma is afkomstig van Nederlandse varkens.
Zo bezocht Van Lohuizen de grootste varkensslachterij van Nederland waar iedere dag 20 duizend varkens worden verwerkt. ‘Het was alsof ik door een ziekenhuis liep, zo clean en efficiënt ging het eraan toe.’ In de fabriek werken zo’n drieduizend mensen die allemaal een stukje van het beest voor hun rekening nemen. ‘Om de hygiëne te waarborgen, liep ik van achter naar voren door de slachterij. Dus van het verpakte vlees naar de plek waar de nog levende varkens binnenkomen,’ vertelt Van Lohuizen. ‘De werknemers zien volgens mij nooit dat hele traject. Die staan alleen maar de poten af te hakken, of de ingewanden eruit te halen. Ik kan me wel voorstellen dat je dan heel snel geen connectie meer voelt met het varken.’
In de innovatieve kassen van Koppert Cress groeien vers gekiemde plantjes en andere eetbare bloemen en bladeren. Ze worden verlicht door energiezuinige en fluoriderende Ledlampen die van kleur kunnen veranderen afhankelijk van wat de kiemplanten nodig hebben.
Enza Zaden is een van de grootste veredelingsbedrijven ter wereld. Onder gecontroleerde omstandigheden krijgen de gewassen precies waxt ze nodig hebben om optimaal te groeien. Hierdoor zijn er altijd planten beschikbaar voor onderzoek en zaden om aan de wereldmarkt te leveren.
Kadir van Lohuizen verdiepte zich ook in de zaadindustrie. Zeventig procent van alle groenten in de wereld komt van origine van Nederlands zaad. Door die zaden met elkaar te kruisen, krijgen we bijvoorbeeld cherrytomaatjes, sla die precies op een hamburger past of spruitjes op een stam. ‘Het is haast sciencefiction, de manier waarop robots en machines het DNA van gewassen analyseren,’ zegt Van Lohuizen. ‘Veel mensen hebben een negatieve associatie bij zaadveredeling omdat ze direct aan de Amerikaanse multinational Monsanto denken. Terwijl er hier in Nederland hele zinvolle dingen gebeuren. Zo worden er aardbeien ontwikkeld die de klimaatverandering kunnen doorstaan: ze kunnen groeien op zilte grond en onder extreme weersomstandigheden.’
'Mensen waren ontzettend bang dat ik op zoek was naar sensatie’
Nijsen/Granico is een bedrijf dat voer voor varkens en kippen produceert. Ze gebruiken weggegooid voedsel: snoep, brood, donuts, slagroomtaarten en zoals hier te zien de traditionele stroopwafel.
Agro Care is een van de belangrijkste tomatenproducenten van Europa. In hun nieuwe, hightech kassen produceren ze zo’n tachtig miljoen kilo tomaten per jaar. Ook hebben ze kassen in Tunesië, Marokko en Frankrijk.
Alle foto's © Kadir van Lohuizen
Van Lohuizen wilde met een open blik en zonder oordelen de industrie in beeld brengen. Maar hoe langer hij met dit project bezig was, des te moeilijker het werd om bij bedrijven binnen te komen. ‘Toen de stikstofdiscussie oplaaide was het haast onmogelijk,’ vertelt hij. ‘Mensen waren ontzettend achterdochtig en bang dat ik op zoek was naar sensatie. Ik heb in mijn carrière op veel ingewikkelde plekken gefotografeerd, maar dit was het moeilijkste wat ik ooit gedaan heb. Uiteindelijk, als ik eenmaal binnen was en de mensen doorhadden dat ik oprecht geïnteresseerd was in het voedselsysteem, lukte het goed om hun vertrouwen te winnen. Ik heb met niemand over stikstof gepraat.’
Meetup
Kom woensdag 9 november om 20.00 uur naar de VPRO Tegenlicht-Meet Up ‘De Voedsel BV’ in Pakhuis de Zwijger. Met o.a. filmmaker Kadir van Lohuizen. Meer informatie via dezwijger.nl/programma. Kijk op tegenlicht.vpro.nl voor informatie over Meet Ups in het land.