‘Een gesprek mag best ontploffen’

De straatverlichting is aan, net als de stoelverwarming van zijn oude Mercedes-sportwagen. Pieter van der Wielen is begonnen aan de rit van Leiden naar het Hilversumse Mediapark, een route die de interviewer al zeker 1500 keer heeft afgelegd voor het VPRO-radioprogramma Nooit meer slapen. Een doorsnee wagen om al die kilometers af te leggen, dat is niets voor hem. ‘Het is me weleens gebeurd dat ze dreigden salaris in te houden omdat ik in een sportwagen reed,’ grinnikt hij. ‘Dan verdiende je blijkbaar te veel.’

Van der Wielen (1974) trekt zich niets aan van dat soort ongeschreven wetten. Hij kiest graag zijn eigen pad. Misschien past de nacht daarom zo goed bij hem. Er wordt net wat minder op je gelet, je zit niet in het keurslijf van een format. Maar al die nachten in de studio, hoe doet hij dat? ‘Toen ik met het programma begon, dachten mijn vrienden dat ik het drie weken zou volhouden,’ zegt hij. Ook de VPRO had reserves: Teun van de Keuken stond stand-by als presentator voor het geval Van der Wielen zou omvallen. Maar dat gebeurde niet.

Veel had dit overigens niet veel gescheeld. De eerste zes jaar zond het programma elke werkdag twee uur lang uit vanaf middernacht. ‘Ik was dan rond drie uur ’s nachts thuis. De eerste week dronk ik dan een glas wijn en hoorde ik op een gegeven moment de postbode zijn ronde maken. Dat hield ik niet lang vol, want de volgende dag begon de voorbereiding voor de nieuwe uitzending: boeken lezen, voorstellingen of musea bezoeken, oude interviews lezen en luisteren. Niet alleen van de gast met wie ik een uur zou praten, maar ook van degene die in een korter rubriekje iets kwam vertellen.’

Een privéleven kun je dan wel vergeten. ‘Ergens in 2019 leerde ik mijn vriendin Iris kennen. Als zij me dan vroeg wat we gingen doen in het weekend zei ik: “Vrijdag moet ik naar een voorstelling in Bellevue, zaterdag naar het theater in Almere en zondagmiddag naar een expositie in Enschede. Als je wil, mag je mee.” Waarop Iris antwoordde: “Ik ga echt niet het hele weekend jouw werk doen.” Groot gelijk natuurlijk. Het is dus mijn redding geweest dat we een uur zendtijd zijn kwijtgeraakt. Voor het programma en voor de culturele wereld is het jammer. Er is nu veel minder ruimte voor jonge makers om hun verhaal te vertellen.’

Het programma wordt nog altijd op een intensieve manier voorbereid. Presentator en redacteur duiken allebei één tot anderhalve dag in het werk en in het leven van een gast, en delen hun bevindingen met elkaar. ‘Toen we net begonnen waren, moesten we het wiel uitvinden. Nu is de redactie een geoliede machine en zijn de voorbereidingen van enorm hoge kwaliteit.’ Mensen zijn wel eens verbaasd als ze horen hoeveel tijd er gaat zitten in het maken van een uur radio. Van der Wielen: ‘Ik kreeg ooit een telefoontje van de VPRO: “Zeg, je maakt vier uur radio. Wat doe je die andere 32 contracturen eigenlijk?”’

Wel is hij door de jaren heen losser geworden. ‘Ik lees niet meer het hele oeuvre van een gast, alleen het nieuwste boek. Gesprekken zijn het leukst als we in een flow komen en de gast mij verrast.’ Een blaadje met vragen heeft hij in al die jaren nog nooit voor zijn neus gehad. De regisseur print de inleiding uit in de studio, verder doet hij alles uit zijn hoofd. Een tas heeft hij nooit bij zich.

het artikel gaat verder onder dit kader

Vannacht interviewt Van der Wielen presentator Tim Hofman over het nieuwe seizoen van Over mijn lijk. ‘Wat ik van Hofman wil weten? Ik ben benieuwd naar zijn geldingsdrang. Mensen die op televisie komen zien zichzelf vaak als centrum van het universum. Maar als je kijkt naar Over mijn lijk, dat over jonge mensen gaat die ongeneeslijk ziek zijn, realiseer je je dat er weinig zo futiel is als programmaatjes maken. Ik ben benieuwd in hoeverre Tim Hofman kan uitzoomen en relativeren.’

Van der Wielen voert persoonlijke gesprekken, dag in dag uit, en dat al jarenlang. Lukt het dan wel om nieuwsgierig te blijven naar elke gast? ‘Als ik niet nieuwsgierig ben,’ zegt hij, ‘dan ben ik niet goed voorbereid. Als je in iemands leven duikt, is er altijd iets interessants te ontdekken.’

Starstruck is hij zelden, maar er zijn wel bijzondere momenten die hem bijgebleven zijn. Terwijl hij de slagboom voor de studio opent, vertelt Van der Wielen: ‘Toen Henny Vrienten kwam, zei hij tegen me: “Oh, wat gaaf om je een keer te ontmoeten!” Dat was voor mij een totale omkering van de werkelijkheid.’ Ook het interview met Peter R. de Vries zal hij niet snel vergeten. ‘We hebben het toen overdreven lang over krentenbollen gehad. Het zegt iets over die man dat hij in de rechtszaal een krentenbol zat te eten, terwijl Willem Holleeder hem boos aankeek. De ultieme manier om te laten zien dat je niet onder de indruk bent. Op een paar websites is dat krentenbollenverhaal opgepikt en na de moord op Peter R. de Vries had iemand een zak krentenbollen op die plek gelegd. Dat vond ik echt ontroerend.’

De studio is nagenoeg uitgestorven op dit nachtelijke uur. De stress van overdag is verdwenen, alleen regisseur Zehra Kaya is lichtelijk onrustig: de printer is kapot, dus ze kan Van der Wielens inleiding niet afdrukken. ‘Ach joh, dan lees ik het wel vanaf mijn telefoon,’ stelt hij haar gerust. Normaal gesproken is hij een kwartiertje voor de uitzending in de studio, om niet al zijn kruit te verschieten met de gast. Speciaal voor de fotograaf is hij eerder gekomen en een halfuur voor de uitzending zit hij al met Tim Hofman te praten.

Nadat ze alle printers in het gebouw heeft uitgeprobeerd, is het regisseur Zehra een minuut voor de uitzending toch gelukt de tekst uit te draaien. Na zijn inleiding gooit Van der Wielen direct een steen in de vijver. ‘Tim, vertel eens over je geldingsdrang?’ Hofman lijkt enigszins overrompeld door de directe vraag. ‘Waarom begon je daarmee?’ vraagt hij na afloop van het gesprek. Van der Wielen antwoordt: ‘We zaten veel te gezellig te kletsen van tevoren, ik wilde niet dat het gezapig zou worden.’ Even de boel op scherp zetten.

beluister hier de aflevering met Tim Hofman