Russische rechtspraak

De werkwijze van de Russische veiligheidsdiensten is behalve nietsontziend soms ook zo onverhuld of doorzichtig dat kennelijk geen moeite meer is gedaan om het voor de buitenwacht op geheime operaties te laten lijken; iedereen mag en moet weten dat de geheime diensten en Poetins regime almachtig en onaantastbaar zijn. Politieke tegenstanders worden vermoord of anderszins uitgeschakeld oppositie, ook vermeende, wordt onderdrukt. Rechtspraak geschiedt daarbij in dienst van het regime. Er wordt ook bewijslast geconstrueerd om aangeklaagden langdurige straffen op te kunnen leggen. 

Wat Anja Pavlikova en negen andere jonge Moskovieten overkwam is wel heel kras. Maart 2018 werden ze van hun bed gelicht en beschuldigd van lidmaatschap van een extremistische organisatie, vertaald als New Greatness, die erop uit zou zijn het Poetin-regime omver te werpen en vervolgens te berechten. De tien jonge Russen wisten nergens van; de aanklacht was gebaseerd op gefabriceerd bewijs en geheime filmopnamen door de FSB.

Over de navolgende rechtszaak maakte Anna Shishova de huiveringwekkende documentaire The New Greatness Case, waarin ze met name Anja en haar moeder op de voet volgt. Anja is zeventien en werkt in een dierenkliniek als voorbereiding op een studie biologie. Ze is op zoek naar gelijkstemden en sluit zich via een chat op internet aan bij leeftijdgenoten die samenkomen in een ruimte die, naar later blijkt, is gehuurd door FSB-agent Roeslan B.. Hij is wat ouder en neemt provocerend de leiding over het diverse gezelschap, zeker geen politiek activisten, hooguit wat ontevreden jongeren.

De bijeenkomsten worden stiekem gefilmd, de deelnemers na een tijdje ingerekend en geconfronteerd met de (ook op Telegram verspreide) beelden en door Roeslan B. aangedragen ‘bewijzen’ van hun snode plannen als coupplegers. Daar blijft het niet bij. Er wordt geslagen, verkracht en gemarteld, zodat duidelijk blijkt uit beelden van een afgedwongen bekentenis van een toegetakelde jongen. Op een bijeenkomst van Moeders Tegen Politieke Onderdrukking worden verklaringen afgelegd over de afgrijselijke behandeling van hun kinderen. Anja’s moeder, aanvankelijk een aanhanger van Poetin, demonstreert in de tweeënhalf jaar durende aanloop naar het proces samen met mensenrechtenactivisten en advocaten tegen de gang van zaken, waarbij het lukt de ware identiteit van Roeslan B., kroongetuige in het proces, en diens kwade opzet te achterhalen – wat door de rechtbank wordt genegeerd.

Intussen heeft Anja al die tijd huisarrest en mag ze niet bellen of op internet. De kwalijke rechtsgang wordt door een gremium, hoogst opmerkelijk, aan Poetin zelf voorgelegd, die op camera beweert dat hij het zal laten uitzoeken – wat uiteraard niet gebeurt. Vonnis: tot zes jaar cel en huisarrest voor de vermeende terroristen, Roeslan B. gaat vrijuit.