De beat van de archipel

Het is even zoeken naar muziek van Nusantara Beat. Albums of singles zijn nog niet voorhanden. Op YouTube is welgeteld één liveopname te vinden. De band speelt het nummer Sabilulungan (‘een Soendanese klassieker’) tijdens het TTF Festival in Den Haag. Ze zullen zo vlak voor het optreden op Noorderslag toch wel meer dan een enkel liedje paraat hebben? ‘Haha, ja hoor. We hebben op dit moment ongeveer een uur aan muziek. En we hebben net twee singles opgenomen in de studio van Jasper Geluk, die eerder albums produceerde van Altın Gün en Jungle By Night, mijn andere band. Die komen begin dit jaar uit. Binnenkort gaan we werken aan ons eerste album,’ vertelt drummer Sonny Groeneveld in de Tolhuistuin aan het IJ in Amsterdam. Ook gitarist Rouzy Portier is present.

Verbazingwekkend is het wel dat een band die krap een jaar bestaat, en nog maar weinig van zich heeft laten horen, wordt gevraagd om op te treden op Noorderslag, het belangrijke showcasefestival in Groningen waar labelmanagers en bookers gretig rondstruinen op zoek naar nieuw talent. Groeneveld: ‘Dat is best bizar ja. Veel meer dan een paar liveoptredens hebben we eigenlijk nog niet gedaan. Maar daar werd wel erg enthousiast op gereageerd. Via mond-tot-mondreclame, en door een demo van ons die rondzwierf bij bookers, worden we nu opeens veel gevraagd. En daar zijn we natuurlijk erg blij mee.’

Nusantara is het Indonesische woord voor de eigen eilandengroep. Begin vorig jaar werd bekend gemaakt dat Nusantara tevens de naam wordt van de nieuwe hoofdstad van Indonesië. Maar de Amsterdamse band met Indonesische roots wil vooral het diverse geluid van Indonesië ten gehore brengen. ‘Je zou kunnen zeggen dat we de beat spelen van alle eilanden in de archipel. Al is dat best een ambitieus plan,’ vertelt Groeneveld.

De bandleden van Nusantara Beat speelden eerder in bands als Jungle By Night, Pom, EUT, The Mysterons, Maple en Surf Aid Kit en Altın Gün. Alle zes beschikken ze over Indonesische roots. Groeneveld is geboren in Amsterdam, maar een oma van hem komt uit Java en een opa uit Borneo. ‘Toen ik jong was, speelde ik samen met mijn broertje gamelanmuziek in het jeugdorkest van het Tropenmuseum. Later hebben we ook nog les gekregen in Ubud en Kerambitan op Bali. Die muziek heb ik altijd heel cool gevonden. Mijn broertje en ik dachten op een gegeven moment: ‘Daar moeten we meer mee doen.’ Toen ik later drumde in de band Mysterons, probeerde zanger-gitarist Jordy Sanger, die ook Indonesische roots heeft, me ervan te overtuigen om krontjong muziek te maken.’

‘Krontjong klinkt als muziek uit Hawaï, maar het is een Javaanse muziekstijl die sterk beïnvloed is door de Portugese muziek,’ legt gitarist Rouzy Portier uit. Ten tijde van de VOC vestigden veel Portugezen zich in en rondom Jakarta. Krontjongmuziek werd rond 1900 populair in heel Indonesië. Groeneveld: ‘Veel Indonesische grootouders luisterden naar krontjong, dus veel jongeren in Nederland met Indonesische roots herkennen de muziek.’ Ongeveer vijf jaar geleden ontstond bij Groeneveld en Sanger, min of meer voor de grap, het idee om krontjong in Nederland te gaan spelen. Groeneveld: ‘Jordy en ik zeiden tegen elkaar: misschien kunnen we een paar optredens gaan doen in de buurthuizen.’

Toen corona uitbrak, was er opeens tijd om serieus een band op te zetten met Indonesische roots en muzikale invloeden. Jordy had intussen ook kennisgemaakt met Rouzy Portier, gitarist in de surfband Surf Aid Kit. Ook Portier beschikt over Indonesische roots en is een kenner van Indonesische muziek. Als zangeres werd Megan de Klerk (van de band EUT) gevraagd, met wie Groeneveld nog samen in de klas op het conservatorium had gezeten.

Hoe kun je de muziek van Nusantara Beat omschrijven? ‘Alle zes houden we van groove muziek uit de jaren 60, maar dan wel op een moderne manier gespeeld. In Indonesië zijn veel mensen geïnteresseerd in surfmuziek en beat van de sixties. Indonesische muziek is ook geïnspireerd door de westerse muziek,’ vertelt Groeneveld. ‘Nusantara Beat klinkt groove- en soundgericht, met een knipoog naar de sixties. En met een Indonesisch smaakje natuurlijk. Dat hoor je terug in de taal, de melodieën, de manier van zingen, de samenzang en het gebruik van bepaald soort ritmes en de rasperige gitaar.’

Ook Rouzy Portier kreeg van huis uit veel mee van de Indonesische cultuur en muziek. ‘Op familiefeestjes trad mijn vader vaak op met mijn oom, en soms met mij op gitaar. We speelden nummers van The Shadows, maar ook de traditionele Indonesische liedjes. Een oudoom van mij heeft ooit nog in een nederbeatband gespeeld waarmee hij op tournee ging naar Duitsland.’ Toen Rouzy door Groeneveld en Sanger werd benaderd om een band op te richten met Indonesisch georiënteerde muziek, speelde hij gitaar in de surfband Surf Aid Kit. ‘Ik dacht: het is wel mooi om eens dieper de wortels in te gaan.’

Wat maakt die traditionele muziek uit Indonesië zo bijzonder? Groeneveld: ‘Het roept iets melancholisch op. Vanwege de herinnering aan Indonesië natuurlijk, maar ook door de muziek zelf en de toonladders die worden gebruikt. De pelog gamelan-toonladder, die al stamt uit de twaalfde eeuw, heeft referenties met de Ethiopische toonladder. De mysterieuze klanken die dat oproept, spreken me erg aan. Muziek en cultuur gaan samen bij de gamelan, dat vind ik ook mooi. Er is verhalende dans bij en de kleding speelt een grote rol. Het gamelanorkest speelt de begeleidende muziek.’

In de jaren zestig van de vorige eeuw waren er in Nederland veel formaties met Indonesische roots. Bands als Tielman Brothers en The Blue Diamonds waren razend populair. Portier: ‘Door ooms en oudooms kwam ik in contact met deze bands. Ik heb er veel naar geluisterd. Vooral de samenzang van The Blue Diamonds vond ik erg mooi, die deed me aan de Everly Brothers denken. In Indonesië waren deze bands minder populair, want daar waren genoeg eigen bands. Maar de connectie was er wel: veel Indonesische artiesten uit de jaren zestig brachten hun album uit op het Philips-label.’

De teksten van Nusantara Beat zijn geschreven in de eigen taal. Groeneveld: ‘Dat hoort bij het gezamenlijk ontdekken van en het verdiepen in de eigen cultuur en muziek.’ De meeste liedjes worden gezongen in het Soendanees, een lied is in het Balinees en een in het Bahasa, de officiële taal van Indonesië. Een paar bandleden spreken hun taal vloeiend. De zangeres doet dat niet. Groeneveld: ‘Rouzy en Michael [Joshua, de bassist, red.] hebben haar goed geholpen met de uitspraak. Mijn nicht vond het goed klinken zoals zij zingt, qua uitspraak zou het zo uit Indonesië kunnen komen.’

Het doel van de band is om Indonesische muziek bekend te maken bij een groot publiek. Groeneveld: ‘Er komt een goudmijn aan muziek vandaan die niet alleen heel relevant is, maar ook hip en modern kan zijn. We zijn van mening dat de Indonesische muziek onderbelicht is. Dus willen we die aan de rest van wereld laten horen. We vinden het belangrijk dat de muziek van onze voorouders gehoord blijft. En voor ons is het heel fijn om je erin te verdiepen en er iets mee te doen.’ En een toekomstig optreden in Indonesië? ‘Ja, dat zou geweldig zijn!’