Scheve tanden en flaporen waren al zo’n beetje uit het straatbeeld verdwenen. Dat is nu ook aan het gebeuren met rimpels, hangende oogleden, theezakjesborsten en de onderkin. Het aantal cosmetische klinieken is in de afgelopen tien jaar vervijfvoudigd, blijkt uit cijfers die Trouw opvroeg bij de Kamer van Koophandel. In 2013 bestonden er in Nederland 38 klinieken, in 2023 waren er minstens 203.
Mensen spiegelen zich aan de influencers die ze op sociale media zien en de filters die apps over hun eigen gezicht heen leggen. Twintigers en dertigers gaan massaal voor een strakgebotoxt voorhoofd, opgevulde lippen en pronte ronde borsten. Bij mannen is vooral de haartransplantatie populair.
Vergeleken met deze praktijken doet de Andere tijden-special van vanavond aandoenlijk nostalgisch aan. De uitzending kijkt terug op de esthetische chirurgie tot aan de boom van tegenwoordig, met wat interessante historische context. Schoonheidsidealen hebben natuurlijk altijd bestaan, maar de geschiedenis van cosmetische ingrepen gaat ongeveer honderd jaar terug. Met de komst van massamedia als films en tijdschriften gingen mensen zich vergelijken met beroemde schoonheden. Dankzij de ervaringen van artsen die in de grote wereldoorlogen gezichten van gewonde soldaten probeerden te herstellen, maakte het vakgebied van de plastische chirurgie een snelle ontwikkeling door.
Een opvallende pionier in de esthetische geneeskunde in Nederland was Annie Mulder van de Graaf, een vrouwelijke arts die al in de jaren dertig facelifts en nosejobs uitvoerde. Haar zoon Jan Willem Best nam het stokje van haar over en opende in Hilversum een van de eerste privéklinieken. Zijn dochter Ancha komt in de uitzending uitgebreid aan het woord; zij herinnert zich hoe ze koffiedronk met in het verband gewikkelde patiënten van haar vader.
De kliniek van Best kreeg overigens flink wat kritiek te verduren. Zowel artsen als ‘gewone’ mensen vonden een operatie uit ijdelheid onzin. Dat was ook nog zo aan het begin van deze eeuw, toen Marijke Helwegen zich profileerde als het boegbeeld van plastische chirurgie. Ze was uithangbord voor de kliniek van Robert Schoemacher, die destijds ook niet van de televisie te slaan was. Het lijkt wel of hij bij haar naast een strak gezicht ook een teflonlaag heeft aangebracht, want alle beschimpingen die ze vanwege haar uiterlijk te verduren kreeg, laten haar totaal koud. En uiteindelijk bleek zij een pionier, want zoals ze zegt in de uitzending: ‘Als je mij vergelijkt met de influencers van nu, dan heb ik niets aan mezelf laten doen. Ik ben peanuts in die wereld.’