‘Ik word wakker van een ronkende vliegtuigmotor en van iets warms dat over mijn kin druipt. Ik breng mijn hand naar mijn gezicht. Mijn voortanden zijn weg, er zit een gat in mijn wang, mijn neus is gebroken en mijn ogen zitten bijna helemaal dicht.’ Met deze openingszin grijpt James Frey zijn lezers bij de kladden in A Million Little Pieces. Frey, een criminele junk en alcoholist, arriveert meer dood dan levend bij een afkickkliniek. Zijn tot in de smerigste details beschreven afkickproces doet de lezer af en toe slikken voordat hij de bladzijde durft om te slaan. Frey verdomt het zich te houden aan de door de kliniek opgestelde afkickregels, toch slaagt hij er dankzij pure wilskracht in zijn demonen en daarmee zijn verslaving te overwinnen. Aan het slot van het boek mag hij de kliniek verruilen voor de gevangenis waar hij nog een straf van drie maanden moet uitzitten, waarna hij hoopt met de eveneens afgekickte crackhoer Lily een nieuw leven te beginnen.
A Million Little Pieces verschijnt in april 2003 en is een aardig maar geen overdonderend succes. Tot 26 oktober 2005. Op die dag wordt James Frey als held ontvangen door Oprah Winfrey in een show getiteld The Man Who Kept Oprah Awake At Night. Oprah heeft zijn boek geselecteerd voor haar invloedrijke boekenclub, waarin ze eerder auteurs als Faulkner, Steinbeck en Tolstoj bejubelde. In het publiek zitten geëmotioneerde verslaafden die James laten weten dat hij hun leven gered heeft en ook Oprah houdt het niet droog als ze de kijker vertelt hoezeer ze onder de indruk is van dit fenomenale boek. Een paar weken later is James Frey multimiljonair. Dankzij Oprah kopen twee miljoen Amerikanen het boek; een ongeëvenaard succes, zelfs voor Oprahs boekenclub die voor een belangrijk deel bepaalt wat er in Amerika gelezen wordt. Frey voert vijftien weken lang de non-fictie bestsellerlijst van de New York Times aan. En er verschijnt een vervolg: My Friend Leonard, dat begint waar A Million Little Pieces ophield. Frey heeft zijn straf uitgezeten en spoedt zich naar zijn vriendin Lily in Chicago. Als hij daar aankomt, blijkt dat zij zich net de vorige dag heeft opgehangen.
Medio november gaat de redactie van de website thesmokinggun.com, waarop mugshots verzameld worden van beroemdheden, op zoek naar zo’n politiefoto van Frey. Frey claimt in zijn boek dat hij in drie staten werd gezocht en dat hij meermalen in de gevangenis heeft gezeten, dus materiaal genoeg zou je denken. Na een onderzoek van zes weken en drie telefonische confrontaties met Frey (waarin hij de website dreigt met een claim wegens laster) publiceert thesmokinggun.com op 8 januari onder de titel A Million Little Lies, The Man Who Conned Oprah een zes pagina’s tellend artikel waarin Frey’s criminele verleden genadeloos onderuit wordt geschoffeld. Het door de schrijver zo zorgvuldig opgebouwde imago van tough guy die onder invloed een agent aanrijdt en die bij zijn daaropvolgende arrestatie zoveel weerstand biedt dat er een compleet team aan te pas moet komen om hem in te rekenen, blijkt bij nadere beschouwing een aangeschoten student die een stoeprandje schampt waarna hij keurig met oom agent meegaat naar het bureau voor een proces-verbaal. Een vooruitziende blik had Frey er al toe gebracht zoveel mogelijk verjaarde dossiers over zichzelf uit de politiearchieven te verwijderen als wettelijk mogelijk was.
Amper drie dagen later, op 11 januari, wordt de gevierde schrijver ter verantwoording geroepen in de talkshow van Larry King. Hij geeft toe dat hij een aantal feiten verdraaid en misschien zelfs wat aangedikt heeft ‘om dramatische redenen’, maar dat dat hooguit vijf procent van het boek betreft. Oprah verklaart in dezelfde show telefonisch dat ‘de boodschap’ van het boek voor haar belangrijker is dan de strikte waarheid. Die opmerking valt slecht bij haar kijkers en intussen volgen er nieuwe onthullingen. Frey blijkt nooit langer dan enkele uren in een cel te hebben doorgebracht en daarmee is gelijk de bodem uit zijn tweede boek geslagen. Op 26 januari is de geplaagde auteur opnieuw te gast bij Oprah en dat levert volgens The New York Times ‘amazing television’ op. De man die zo graag poseert als een hedendaagse Hemingway, doet nu als een stotterende schooljongen boete, terwijl Oprah haar publiek vergiffenis vraagt voor haar eigen inschattingsfout. Naast Frey zelf moet ook diens uitgever met de billen bloot, want de zaak heeft intussen een breder karakter gekregen. Frey had zelf al toegegeven dat zijn literair agent zijn boek eerst als fictie bij uitgevers had aangeboden. Nadat die het unaniem afwezen, was exact hetzelfde verhaal als autobiografisch gepresenteerd. Toen hapten ze wel. Hebben uitgevers niet de plicht dit soort verhalen te checken alvorens ze uit te geven, vraagt Oprah aan Freys uitgever Nan Talese van Doubleday. Het begin van een verhit debat in alle media over de vraag waar de verantwoordelijkheid van de uitgever ligt bij het publiceren van memoires.
De boeken van Frey, in 22 landen vertaald, zijn als In duizend stukjes en Mijn vriend Leonard uitgegeven door Prometheus. Hoofdredacteur Job Lisman blijft desgevraagd pal achter het boek staan: ‘Ik vind het een briljant boek en een briljant auteur. Hij brengt een wereld tot leven die ik niet kende.’ Dat cruciale scènes nu verzonnen blijken, vindt hij geen bezwaar: ‘Het zijn persoonlijke herinneringen. Ik heb ze als roman gelezen.’