Het moet gezegd: de ijverige standwerkers van uitgevend Nederland hebben ook voor dit najaar hun best weer gedaan, getuige de glimmende aanbiedingsfolders waarin de koopwaar voor de komende maanden wordt aangeprezen in ronkend superlatievenproza.
Jarenlang kregen alleen boekhandelaren, recensenten, kranten- en tijdschriftredacteuren en ander verdacht volk ze te zien, maar na de verrassend succesvolle eerste editie van vorig jaar liggen ze komende zondag weer keurig uitgestald op de publieksbeurs Manuscripta. In meer dan honderd kraampjes, naast begerig makende dummy’s, waar bezoekers op het terrein van de Westergasfabriek in Amsterdam er langs kunnen schuifelen op weg naar, pakweg, een optreden van P.F. Thomése en The Hank Five onder het motto ‘Kessels stijgt met stip’ of ‘Bolletjestrui voor Ilja L’, een interview met dichter Ilja Leonard Pfeiffer over hoe die vanaf 1 juli 2008 (‘honderd kilo schoon aan de haak’) in 41 dagen naar Rome fietste.
Klinkt goed. En soms ook minder goed, zoals het programmaonderdeel ‘Zaad en misdaad’. Maar ondertussen moet het je bij het zien van al die duizelingwekkende meesterwerken bijna wel gaan, eh, duizelen.
Daarom hier alvast een voorselectie van veelbelovende titels die (meestal) nog dit jaar gaan verschijnen.
‘Hilarisch!’
‘Overrompelend!’
‘Weergaloos!’
‘Onovertroffen!’
‘Dé literaire gebeurtenis van 2009!’
Een cadeautje hoort erbij
Wat de Nederlandse literatuur betreft belooft het geen stormachtige herfst te worden. Zeker niet als je niet zit te wachten op een gevalletje ‘Simone van de Vlugt goes Hella Haasse’ (de eerste historische roman van de thrillerschrijfster, Dochter van Holland, verschijnt in november bij Anthos) en Marcel Mörings Louteringsberg (De Bezige Bij, november) je ook nogal een klim lijkt.
In oktober is er de nieuwe roman Wenst van Allard Schröder (De Bezige Bij), waarin de auteur de verhalen, dromen en geheimen van de inwoners van het gelijknamige Groningse dorpje optekent. En in diezelfde maand publiceert de Vlaamse stand-up comedian Tim Foncke bij Thomas Rap de roman-in-brieven De geachten, mijmeringen van een ex-vakkenvuller die de man echt schijnt te hebben verstuurd. Het citaat uit een brief aan een supermarktcollega is in elk geval al goed voor één lach: ‘Sylvia, gisteren stond jij op het werk over te geven achter een stapel paletten. Vandaag ben je niet komen werken. Heb jij thuis ook paletten?’
Nelleke Noordervliets Zonder noorden komt niemand thuis (Uitgeverij Augustus, november) heeft zowaar de vage contouren van een literaire thriller: een man vertrekt naar Canada als de moordenaar van zijn vrouw uit de gevangenis komt, maar als hij bij zijn huurhuisje aankomt, blijkt de eigenaresse spoorloos verdwenen. ‘Beverly Walker blijkt niet de oude hippie te zijn waarvoor hij haar hield, afgaande op de inrichting van haar huis en haar spullen. Ze was een lastpak, een fantaste, een gedrevene. De meeste dorpelingen hadden niet veel met haar op, haar verdwijning wordt steeds raadselachtiger.’
En de nieuwe verhalenbundel van AKO-winnares Doeschka Meijsing, Een cadeautje hoort erbij (Querido), ligt ruim op tijd in de winkels voor een plek in de schoen of onder de kerstboom. Wat goed uitkomt, want de tien verhalen spelen zich af ‘tijdens de donkere maand december’, wanneer kerstbomen worden opgetuigd, geschenken worden uitgepakt, mensen gekwetst en gezinnen ontwricht raken.
Eigenlijk te laat voor deze opsomming, maar we noemen ze stiekem toch: in januari verschijnt nieuw werk van twee toptalenten van het Nederlandse korte verhaal: Lastmens van Elke Geurts (Nieuw Amsterdam), drie lange verhalen over wraakzucht, én de debuutroman van Sanneke van Hassel, Nest (De Bezige Bij).
Juliet, naakt
Houden de (echt) grote kanonnen hier zich dus betrekkelijk rustig, in Engeland en vooral Amerika schieten ze er lustig op los. En dat begint deze maand al, met romans van John Irving, Nick Hornby én Paul Auster. Last Night in Twisted River verschijnt weliswaar pas in januari in vertaling, maar De Bezige Bij mocht nu al een Engelstalige editie op de markt brengen van wat een typisch, smakelijk dolgedraaid John Irving-epos belooft te worden. Een angstige jongen ziet, in de kookruimte van een houthakkerskamp in New Hampshire, de vriendin van een plaatselijke politieman aan voor een beer. Vermoedelijk met kruitdampige gevolgen, want daarna slaat de verteller samen met zijn vader op de vlucht om via Boston en Vermont in het Toronto van midden jaren vijftig terecht te komen, op de hielen gezeten door de woedende agent. Dik zeshonderd pagina’s vol verrassende plotwendingen, dat lijdt geen twijfel.
Paul Austers Onzichtbaar (De Arbeiderspers) wordt aanzienlijk dunner – 240 pagina’s – maar daarom niet per se minder episch. Als de twintigjarige aspirant-dichter Adam Walker in de lente van 1967 op een feestje de raadselachtige Fransman Rudolf Born en diens vriendin Margot ontmoet en in een driehoeksverhouding met gewelddadige afloop verzeild raakt, is dat namelijk het begin van een verhaal dat vier decennia omspant en voert van New York en Parijs tot de Caraïben. Bekende maar altijd fijne Auster- thema’s: de grenzen tussen geheugen en waarheid, schrijverschap en identiteit.
En Nick Hornby, die verwerkt in Juliet, naakt (Atlas) ook vertrouwde ingrediënten. Popmuziek (de verteller is geobsedeerd door een gekwelde singer/ songwriter) en moeizame relaties (zijn vriendin is niet blij met die obsessie). Maar als je zo soepel en geestig schrijft als hij, smaakt dat meestal naar meer.
Het origineel van Laura
Oktober moet de maand van twee voormalige wonderkinderen van de Amerikaanse letteren worden. Uitgeverij Meulenhoff brengt dan een vertaling uit van David Foster Wallace, de briljante auteur van Infinite Jest (1996) en Brief Interviews With Hideous Men (1999) die zich volgende week zaterdag precies een jaar geleden van het leven beroofde. In Superleuk – maar voortaan zonder mij deed hij onder meer vlijmscherp verslag van zijn week op het luxe cruiseschip De Zenit. Oud nieuws – het origineel verscheen in 1997 – maar goed nieuws. Uitgeverij Lebowski gaat bijna gelijktijdig van start met een groots Dave Eggers-offensief. Met een fraai vormgegeven paperback-box met zijn eerste vier boeken, een bloemlezing uit zijn tijdschrift McSweeney’s én Max (en de Wild Things), een roman gebaseerd op het klassieke kinderboek Where The Wild Things Are (Max en de Maximonsters) van Maurice Sendak en de verfilming daarvan door Spike Jonze – première 15 oktober –, waar Eggers ook aan meewerkte. En dan moet in januari nog Eggers’ Zeitoun uitkomen, het waargebeurde verhaal van een Syrisch-Amerikaanse man die als dank voor zijn hulp aan de slachtoffers van Orkaan Katrina 23 dagen werd opgesloten op beschuldiging van plundering.
In november botsen bij De Bezige Bij twee literaire iconen op elkaar, de een springlevend, de ander over het graf heen. De postume publicatie wint het, volgens de folders, want De vernedering van Philip Roth mag ‘een nieuw meesterwerk van de grootste Amerikaanse schrijver van deze tijd’ heten, de (daar is-ie) ‘literaire gebeurtenis van 2009’ moet Het origineel van Laura van Vladimir Nabokov worden. Intrigerend is het in elk geval: de schrijver gaf zijn kort voor zijn dood opdracht de onvoltooide novelle te verbranden, maar zijn zoon Dimitri besloot het manuscript – bestaand uit 130 beschreven archiefkaartjes – nu dus alsnog in druk te laten verschijnen. Meer is er, tot Playboy er op 10 november 5000 woorden uit voorpubliceert, niet over bekend. Een week later is het boek(je) er.
Hopelijk had de meester ongelijk. Zo niet, dan zijn er altijd nog Nabokovs complete Amerikaanse romans, die deze maand al in twee monumentale delen worden heruitgegeven.
Dieren eten
Het is een lange lijst. Maar er komen nog genoeg andere niet-te-missendingen uit. Een leven op scherp (Balans, september), de Majakovski-biografie van Bengt Jangfeldt en Nico Keunings monografie van Johnny van Doorn Oorlog en pap (De Bezige Bij, november), romans van Adam Haslett (Union Atlantic, Atlas, november) en Colum McCann (Laat de aarde draaien, De Harmonie, december), Jonathan Safran Foers vegetarisch pamflet Dieren eten (Anthos, november), die geweldige gebroken-hart-roman-in-de- vorm-van-een-veilingcatalogus Belangrijke voorwerpen en persoonlijke bezittingen van Leonore Doolan en Harold Morris, inclusief boeken, kleding en sieraden van Leanne Shapton (De Bezige Bij, oktober)… Oef. Voor de echte lezer wordt het een hemeltergend heerlijke herfst.