Miriam Toews, bestseller-auteur in Canada, schrijft grappige boeken over niet-grappige onderwerpen. In haar nieuwe roman 'De familie Troutman' raken twee pubers op drift nadat hun suïcidale moeder is opgenomen in een inrichting.

De meeste Nederlanders zullen het verschil tussen een Canadees en een Amerikaan niet horen. In onze ogen zijn de Verenigde Staten en Canada één grote super- natie. "In veel opzichten zijn we ook hetzelfde," beaamt Miriam Toews, "maar we zijn ook heel verschillend. Zeker als het om onze verhouding tot literatuur gaat. Ik denk dat het klimaat voor wat experimentelere schrijvers in Canada veel gunstiger is. Hoewel in Amerika natuurlijk ook prachtige boeken verschijnen van onafhankelijke schrijvers, ligt de nadruk in de media en de uitgeefwereld wel sterk op de blockbusters."
Toews verkoopt in Canada honderdduizenden boeken, maar over de grens is het meteen afgelopen met haar status. In haar nieuwe roman, 'De familie Troutman', wordt door de verteller Hattie fijntjes samengevat hoe de verhoudingen liggen:

"We reden langs het krankzinnig kleine 'snoepkraampje' zoals Logan ons Canadese douanegebouw noemde. Niemand ging naar Canada, het leek of de man in het gebarsten hokje druk bezig was zijn ribben te tellen of zoiets, en wij trokken op naar het glimmende Star Warsachtige ruimtestation aan de Amerikaanse kant van de grens."

"De meeste Canadezen voelen zich aan de ene kant minderwaardig, terwijl we aan de andere kant juist blij zijn dat we Canadees zijn. Er heerst wel een anti-Amerikaans sentiment. We maken ze graag een beetje belachelijk. Veel Amerikanen weten amper dat Canada bestaat. Wij vinden dat fijn, dan kunnen we onze gang gaan, maar we roepen ook: hé hallo, wij zijn er ook nog. Heel tegenstrijdig."

Zelfmoord
Miriam Toews woont, op enkele korte uitstapjes na, al haar hele leven in Winnipeg, Manitoba. Een stad die gedomineerd wordt door mennonieten. Haar succesvolle roman 'A Complicated Kindness' baseerde ze op haar jeugd in dat hechte maar bekrompen milieu. Toews’ faam kwam geleidelijk. Na drie romans en een nonfictieboek over de zelfmoord van haar manisch-depressieve vader, kreeg ze voor 'De familie Troutman' een voorschot van meer dan honderdduizend dollar. Toews begon met schrijven toen haar jongste dochter naar school ging. Intussen studeren drie van haar vier kinderen en ook de jongste zal binnenkort het nest verlaten. Op die jongste dochter is Thebes, een van de drie hoofdpersonen van de nieuwe roman, geënt. Deze elfjarige Thebes is larger than life. Knalpaars haar, armen vol neptattoos, haar gezicht vol snot en kleverige snoepvlekken, en veel te wijs voor haar leeftijd. Haar vijftienjarige broer Logan draagt zo’n afzakkende broek en is altijd voorzien van een ‘luchtverkeersleiderskoptelefoon’, een basketbal en een condoom in zijn schoen. De moeder van deze twee verloren pubers, Min, is ernstig depressief. Haar zusje Hattie komt terug uit Parijs om de zorg voor de kinderen op zich te nemen. Hattie, wier jeugd beheerst werd door de stemmingswisselingen van haar zus, brengt Min naar een kliniek en neemt vervolgens de kinderen mee om op zoek te gaan naar hun vader, die jaren geleden door Min de deur uit is gezet.
Wat volgt is een klassieke Amerikaanse road trip, zoals we die kennen uit films als Thelma and Louise en Little Miss Sunshine. Hattie, Logan en Thebes beleven het een en ander tijdens hun zoektocht naar vader Cherkis, terwijl Hattie terugblikt op haar moeizame relatie met haar zus Min, die alleen maar dood wil.

"Maar wat moesten de mensen die van haar hielden doen? Moesten ze zeggen 'dat ze vooral haar gang moest gaan en zichzelf uithongeren, wat kan het schelen, wat maakt het uit als je pal onder onze neus bezwijkt. Wel ja, maak dat buisje slaappillen in een keer leeg, toe maar, we kunnen dat buisje wel voor wat anders gebruiken'. Hoe moet je van iemand houden die alleen gelaten wil worden en dood wil?"

Puber
Toews laat Hattie flink tekeer gaan tegen de manier waarop er in de inrichting waar Min verblijft wordt omgesprongen met de patiënten en hun familie. "Het onderwerp ligt me na aan het hart omdat mijn vader psychiatrisch patiënt was. Hij heeft uiteindelijk zelfmoord gepleegd. Ik heb al eerder over het onderwerp geschreven, maar ik wilde er toch opnieuw iets over kwijt. Natuurlijk bestaat er goede psychiatrische hulp, maar het geïnstitutionaliseerde leven in zo’n inrichting is behoorlijk treurig. Dat systeem is niet altijd humaan. Er zijn nog behoorlijk wat misstanden. Natuurlijk is het een zwaar onderwerp om over te schrijven. Het herinnert me aan mijn vader en mijn eigen emoties over zijn ziekte en zijn dood, maar ik heb niet het gevoel dat er onderwerpen bestaan die te controversieel zijn om over te schrijven. Wat mij betreft is het juist de taak van een schrijver om vragen op te werpen. Ook al heb je zelf niet altijd de antwoorden. Hattie houdt van Min. Ze weet dat ze altijd kwetsbaar en suïcidaal is geweest, en eigenlijk niet is opgewassen tegen het leven. Het is een diepe filosofische vraag: laat je iemand van wie je houdt gaan, laat je dat gebeuren terwijl je er naast staat, of probeer je er alles aan te doen om dat te voorkomen. En hoe moet dat als er ook nog kinderen bij betrokken zijn?"
Ondanks dit loodzware thema is De familie Troutman vooral een komisch boek, vol hilarische, absurde dialogen en gebeurtenissen. Toews weet perfect de wereld van een dwarse maar onzekere puber op te roepen.

"Het was mijn beurt om een cd op te zetten. Ik koos iets van Lucinda Williams en Logan zei: ‘Neeeeeeeeeeeeeeeeee.’ Hij verborg zijn gezicht in zijn handen. ‘Alsjeblieft niet,’ zei hij. ‘Ik smeek het je.’
‘Stel je niet aan,’ zei ik, ‘het is geen countrymuziek. Lees de songteksten maar.’ Ik gooide het cd-hoesje op zijn schoot. Hij gaf een gil en gooide het terug alsof het een poepluier was."

Aantekeningen
Het valt niet mee de onnavolgbare dialogen waarin pubers excelleren natuurgetrouw weer te geven, maar Toews kan het. "Ik heb zo lang pubers opgevoed. Niet alleen mijn eigen vier kinderen, maar ook hun vrienden kwamen veel over de vloer. Ik heb altijd aantekeningen gemaakt van hun manier van praten, van hoe ze met elkaar omgaan. Ik vind adolescenten heel interessant om over te schrijven omdat ze zo rijk van karakter zijn: kwetsbaar en toch hard. Thebes en Logan maskeren alletwee hun pijn. Thebes overschreeuwt zichzelf, Logan trekt zich in zichzelf terug. Ik vond het leuk om over de interactie tussen die twee te schrijven. Het zijn een broer en zus die van elkaar houden, maar ze zitten elkaar ook continu te irriteren. Natuurlijk zijn het fictieve karakters, maar ik heb veel van mijn eigen kinderen kunnen gebruiken."

Miriam Toews: De familie Troutman (oorspr.: The Flying Troutmans, vertaling Michèle Bernard, uitgever Nieuw Amsterdam)