Van Stephenie Meyers Twilight-serie werden wereldwijd meer dan honderd miljoen exemplaren verkocht. Geen wonder dus dat ook andere auteurs hun geluk beproeven in de jongerenfantasy.

Katniss woont in Panem, Sam in Perdido Beach en Cassia in de Unie. Panem is gebouwd op de puinhopen van de vernietigde Verenigde Staten, de inwoners worden uitgebuit en onderdrukt door een kleine elite. Perdido Beach is door een ondoordringbare wand afgesloten van de buitenwereld, nadat opeens iedereen ouder dan vijftien jaar van de aardbodem is verdwenen. In de Unie beschikken de bewoners alleen nog over basistechnologie, de autoriteiten bepalen wat je eet, hoe je je ontspant en met wie je trouwt. Drie dystopische werelden uit drie verschillende boeken, geschreven voor een doelgroep die zijn tijd grotendeels besteedt aan Call of Duty en Facebook, die naar Lady Gaga luistert en naar Glee kijkt en die echt niet weet wie Holden Caulfield is. Dat je ook deze jongeren wel degelijk aan het lezen kunt krijgen, bewees Stephenie Meyer met haar Twilight- serie. Wereldwijd werden er van haar vampierromances meer dan honderd miljoen exemplaren verkocht. Geen wonder dus dat ook andere auteurs hun geluk beproeven in de jongerenfantasy. Uitgevers verstrekken royale voorschotten aan schrijvers die met een goed plan komen. Liefst iets in serievorm, en als het even kan ook verfilmbaar.

Gone
Michael Grant had al 150 boeken geschreven voordat hij aan Gone begon. Hij stelde zichzelf ten doel een boek te schrijven dat net zo spannend en verslavend moest zijn als het spelen van een game, zodat zelfs vijftienjarige jongens het zouden willen lezen. Dat leek op voorhand een tamelijk kansloze onderneming, maar met zijn eigentijdse variant op Goldings Lord of the Flies is hij wel degelijk in zijn opzet geslaagd. Van het razend populaire Gone zijn inmiddels drie delen verschenen. In de openingsscène van het eerste deel verdwijnt van het ene op het andere moment iedereen die vijftien jaar of ouder is. Auto’s crashen, winkels en ziekenhuizen zijn onbemand, baby’s liggen te krijsen in hun wandelwagen. De kinderen die achterblijven moeten zichzelf zien te redden en dat leidt tot huiveringwekkende confrontaties tussen goed en kwaad. Hoewel de vergelijking met Lord of the Flies zich nadrukkelijk opdringt, liet Grant zich naar eigen zeggen vooral inspireren door de televisieserie Lost, waarin een groep mensen na een vliegtuigongeluk moet zien te overleven op een eiland waar mysterieuze krachten aan het werk zijn. Iets dergelijks gebeurt ook in Gone. Nadat de achtergebleven kinderen zich realiseren dat ze er alleen voor staan, ontwikkelen sommigen van hen zich tot mutanten die lijken te zijn ontleend aan Marvels X-Men. Naarmate het verhaal vordert, wordt de sfeer grimmiger. Net als in Lost sneuvelen er personages en hoewel de karakters tamelijk eendimensionaal zijn, zit het verhaal verslavend knap in elkaar. Met nog drie delen te gaan, hoeven fans zich voorlopig nog geen zorgen te maken.

Hongerspelen
Suzanne Collins mag dan nog niet de status van Stephenie Meyer hebben bereikt, ze komt er met haar trilogie over Katniss Everdeen aardig bij in de buurt. Deel drie verscheen eind vorig jaar in een oplage van 1,2 miljoen. Waar Grant zich liet inspireren door games, maakte Collins, die haar carrière begon als scriptschrijver van televisieseries, gebruik van de onstuitbare opmars van reality-tvshows. In Hongerspelen, het eerste deel van haar trilogie, komt de zeventienjarige heldin Katniss terecht in zo’n show. Het land Panem telt twaalf districten die bruut worden onderdrukt door het Capitool. Om boete te doen voor een opstand uit het verleden moeten alle districten jaarlijks een meisje en een jongen leveren die meedoen aan de Hongerspelen. Inderdaad, lang leve die goeie oude Grieken, want Collins ontleende dit ideetje rechtstreeks aan de dappere Theseus die een groep jongens en meisjes het leven redde door de Minotaurus te doden aan wie ze geofferd waren. In Hongerspelen worden 24 jongeren opgesloten in een enorme openluchtarena waar ze elkaar op leven en dood moeten bevechten. Wie overleeft wacht een leven vol roem en rijkdom. De belevenissen van de deelnemers worden live uitgezonden en kijkers kunnen hun favorieten steunen met hulpgoederen als medicijnen en voedsel. Alle vertrouwde reality-elementen zijn aanwezig: de selectieronde, de make-over en de zogeheten showmance; de romance waarvan niet duidelijk is of die nu oprecht is of vooral dient om het publiek te amuseren. Katniss is een veel complexer personage dan de jongens en meisjes uit Gone en Collins schrijft mooier dan Grant. Ze wordt geprezen door collega-auteurs als John Green, Lev Grossman en Stephen King maar ook verguisd vanwege het buitensporige geweld in haar boeken, die haar intussen miljonair hebben gemaakt. Een tienermeisje dat live op televisie uiteen wordt gereten door weerwolfmutanten, dat zien ze tenslotte zelfs in Amerika niet elke dag.

Matched
Het publiek lust er wel pap van, dus zoeken uitgevers naarstig naar nieuw talent. Zo kon het gebeuren dat voormalig lerares Engels Ally Condie uit Salt Lake City een miljoen dollar voorschot kreeg voor een trilogie waarvan het eerste deel onlangs is verschenen. Matched doet qua opzet en sfeer denken aan zowel Gone als Hongerspelen, maar is minder rauw. In de Unie waarin de zeventienjarige Cassia opgroeit, heerst primair culturele armoede. Ooit hebben commissies besloten welke honderd gedichten, schilderijen, liederen en verhalen het beste waren, om de rest vervolgens te vernietigen. Overdaad schaadt, is hier de gedachte. Bewoners van de Unie krijgen verantwoorde kleding en gezonde maaltijden aangeleverd en moeten kalmerende pillen innemen als de autoriteiten dat nodig achten. Met wie je trouwt en wanneer je sterft, wordt eveneens voor je bepaald. Behalve om het verlangen naar vrijheid draait het in Matched ook om een klassieke driehoeksverhouding tussen twee jongens en een meisje. Dat gegeven is niet bijster origineel uitgewerkt, met de betrouwbare jeugdvriend enerzijds en de mysterieuze lone wolf anderzijds. Maar Condie heeft wel degelijk goed nagedacht over haar boodschap en verloochent haar achtergrond als lerares Engels niet. Cassia’s wereldbeeld wordt aan het wankelen gebracht door een paar verloren gewaande regeltjes van Dylan Thomas. Zo raakt nieuwe literatuur ineens de oude. Of dat voor de Twilight-generatie voldoende is om de overstap naar het echte werk te maken, is niet te zeggen, maar zolang ze blijven lezen, is er hoop.

Michael Grant: Gone – Verlaten, Honger en Leugens (Van Holkema & Warendorf, vertaling Maria Postema)
Suzanne Collins: Hongerspelen, Vlammen en Spotgaai (Van Goor, vertaling Maria Postema)
Ally Condie: Matched (Lemniscaat, vertaling Jesse Goossens)