‘Ik had zin in iets anders, wilde dit keer heel graag een plotgedreven boek schrijven,’ zegt Wanda Reisel (1955). Nacht over Westwoud is de titel van haar nieuwe roman. In de brochure van de uitgeverij summier omschreven als ‘Strawdogs in de polder’ en een roman over ‘vreemdelingenangst’. Strawdogs, de gewelddadige film van sam peckinpah uit 1971, gaat over de toenemende spanningen tussen dorps- bewoners en de keurige, intellectuele wiskundeleraar david (dustin Hoffman) en zijn vrouw, die in een lieflijk dorpje op het engelse platteland zijn komen wonen. Wat eindigt in verkrachting, wraak, bloedbad.
Was die film haar inspiratie? Reisel is filmliefhebber en schreef ook voor film en televisie, onder andere Dwaalgast (Gouden kalf voor beste korte tv- drama, 2004). De schrijfster beaamt dan ook volmondig: ‘Wel wat opbouw en spanning betreft, ja. een dorp keert zich tegen een eenling van buiten.’ Daar houdt de gelijkenis ongeveer op, ze had beslist geen remake van de film voor ogen. Haar boek speelt zich af in het imaginaire Westwoud, een Nederlands dorp onder de rook van een grote stad. Er is import; stadsmensen die in een voor hen idyllische plattelandsomgeving komen wonen en die dat romantische beeld heel graag in stand willen houden. Terwijl de autochtone boeren die er hun bedrijf uitoefenen niks geven om plantenbakken, bloemenborders en sierkalebassen; er moet gewoon gewerkt worden. Reisel kon ook putten uit een andere inspiratiebron; de bewonersverenigingen in de buurt van het IJ, waar de schrijfster woont. De besluitvorming vindt er doorgaans plaats volgens de dictatuur van de meerderheid. Reisel: ‘Daar gaat het in Westwoud ook naartoe. Er wordt een dorpsvergadering gehouden en een van de onderwerpen is schapenboer Lamberts, die ieder jaar schapen aan moslims levert voor het offerfeest. Jaarlijks wordt het dorp dan overspoeld door moslims uit de naburige stad die een schaap komen kopen. daar ontstaat langzamerhand verzet tegen.’
Slagboom
Hoofdpersoon Levi Levi, tijdelijk waarnemer voor de dorpsdokter, denkt aanvankelijk zich in deze kwestie afzijdig te kunnen houden. De veertiger heeft zelf genoeg sores. Zijn moeder is net overleden en hij kampt met een midlifecrisis. Na een onenightstand werd hij door zijn vrouw het huis uit gezet, contact met zijn puberdochter is minimaal en dan is er ook nog de moeizame verhouding met zijn bejaarde vader, de beroemde en geziene chirurg Harry Levi. De zoon kan en wil zijn vader niet evenaren. Hij neemt genoegen met een baantje als waarnemer.
Dan slaat de vlam in de pan in Westwoud. Er vindt een verkrachting plaats en de vreemdelingenangst laait hoog op. Men bedenkt een plan om het dorp met hekken en slagbomen af te sluiten. De boerenjongens werpen zich op als beschermers; geen moslim of dagjestoerist die er nog in komt. Wat een deel van de import, de rijke en intellectuele types, stilletjes toejuicht. Zo wordt Westwoud hun ideale privédorp.
Ook Levi raakt steeds meer betrokken bij de gebeurtenissen in het dorp. Hij kan zich niet langer verschuilen achter de tijdelijkheid van zijn aanwezigheid en wordt gedwongen stelling te nemen.
Plattegrond
In Nacht over Westwoud zorgen diverse verhaallijnen en personages voor oplo- pende spanning. alles gezien door de ogen van hoofdpersoon Levi. Reisel: ‘Het is in de ik-vorm geschreven, maar tegelijkertijd vroeg de plot erom al die dorpelingen bij de lezer te introduceren. Dat maakte het voor mij net een schaakpartij; de opbouw vereiste een strategie.’
Voordat ze vorig jaar zomer aan het boek begon, maakte de schrijfster een tekening van ‘haar’ dorp. Reisel: ‘Echt een plattegrond met de boerderij van de schapenboer erop, de dorpsstraat waar de dokter tegenover de ondernemer woont, het dorpshuis annex kroeg en de delicatessenwinkel, waar de stadsimport z’n kazen koopt. Door die plattegrond kon ik zorgen dat het visueel klopt als iemand in het boek door Westwoud loopt of rijdt. Ik kan niet zo goed tekenen, maar het gaf me meer houvast dan een prikbord met systeemkaartjes.’
Omdat het filmische element in het boek groot is, schreef ze vooraf – net zoals voor haar film- en theaterwerk – een synopsis. Reisel: ‘Dat dwingt je om in een heel vroeg stadium de verhaallijn te ontwerpen. Daar ben ik ook niet van afgeweken. Ja, inderdaad weet je dan precies waar het heen gaat. Maar niet hoe dat precies gebeurt, dat is voor mij de uitdaging en opgave. Toen ik halverwege was, had ik bijvoorbeeld zo veel personages beschreven dat ik dacht: Help! Hoe kom ik weer van ze af, want ik kan hen niet allemaal een rol geven. Dus heb ik een aantal rigoureus weer afgevoerd. Het is zo leuk om zo’n plot te bedenken, filmisch op te roepen.’
Maar wat het echt spannend maakt, is wat de schrijfster ‘het spel met parallellen met de huidige maatschappij’ noemt. Reisel: ‘Er is iets aan de hand. Je kan er niet omheen. Daar wilde ik als schrijver m’n tanden in zetten. Dat is nieuw in mijn werk, en wat mij betreft: het smaakt naar meer.’
Wanda Reisel,
Nacht over Westwoud
Verschijnt oktober 2011 (Contact)
Wanda Reisel
Locatie: Gazz/ De Avonden
Tijd: 15.20 uur
De hoogst actuele nieuwe roman van Wanda Reisel speelt zich af in een ogenschijnlijk idyllisch Nederlands dorp. De bewoners kunnen ‘het vreemde’ niet buiten de deur houden en dan slaat de vlam in de pan.