Van een atlas vol niet-bestaande eilanden tot een roman over een lerares dat tegelijk ook een biologieboek is; Judith Schalansky maakt geen boeken in de traditionele zin van het woord. De Berlijnse, die zowel auteur als vormgever is, is ook op het podium van Crossing Border niet conventioneel te noemen. ‘In de toekomst wil ik een boek over slakkenseks uitgeven. Dat is de meest smerige seks denkbaar; overal slijm!’

GEZIEN
Judith Schalansky, Crossing Border, Queens, 16 november 2012

LITERATUUR
Judith Schalansky heeft ooit gezegd dat ze aan de verkeerde kant van de Muur is geboren. Interviewer Arjan Peters, chef Boeken van de Volkskrant, vraagt wat ze daar precies mee bedoelt. ‘Vroeger wilde ik matroos worden,’ antwoordt Schalansky. ‘Toen de Muur viel kwam ik er echter achter dat er geen plekken meer waren die nog ontdekt moesten worden.’ De enige ontdekkingsreis die ze meende nog te kunnen maken, was het schrijven van een boek - vanuit haar eigen huis. En die reis bleek de moeite waard te zijn: Schalansky ontving verschillende designprijzen voor haar boeken, waarvan Atlas der abgelegenen Inseln het bekendste is. In tegenstelling tot dit werk werd haar meest recente boek wel naar het Nederlands vertaald. De lessen van mevrouw Lohmark gaat over een biologielerares die haar vakgebied tot haar religie heeft gemaakt en de wereld uitsluitend vanuit biologisch perspectief bekijkt. In het boek staan daarnaast afbeeldingen uit oude biologieboeken en natuurgidsen. Schalansky besteedde veel aandacht aan de karakterisering van de lerares. ‘Ik wilde een personage scheppen dat afstoot, maar bij wie je ook denkt: ze heeft ergens wel gelijk,’ zegt Schalansky. Ze creëerde dan ook een herkenbaar personage: ‘Iedereen heeft wel eens een lerares gehad bij wie je je niet kunt voorstellen dat ze een voornaam heeft. Of kinderen, want dat betekent dat ze ooit seks heeft gehad…’

PLUS
Schalansky spreekt gepassioneerd over haar boek en vooral ook over haar personage. ‘Ik ben blij dat iedereen heeft opgepikt dat mijn boek niet gaat over het leven na de Wende, maar over een gefrustreerde vrouw die gelooft dat biologie de oplossing voor alles is.’ Iedereen luistert geconcentreerd naar de enthousiaste Schalansky.

MIN
Die concentratie is ook wel noodzakelijk. Opgroeien in Oost-Duitsland betekende les in het Russisch, en niet in het Engels. Of het interview om die reden in het Duits wordt gehouden wordt niet duidelijk, maar feit is dat Peters zich in allerlei bochten moet wringen om het gesprek enigszins soepel te laten verlopen. Zijn Duits is niet optimaal, waardoor hij af en toe op het Engels moet overstappen. Schalansky daarentegen spreekt op hoog tempo door in haar moedertaal. Het gesprek vraagt daarom om veel concentratie bij de aanwezigen die niet heel goed thuis zijn in het Duits.

CONCLUSIE
Het gesprek wordt geen moment saai, want Schalanksy spreekt vol passie over haar boek. Bovendien belooft ook haar signeersessie interessant te worden: ‘Ik heb dieren- en plantenstempels meegebracht. Jullie weten nu een hoop over mij; aan de hand van jullie stempelkeuze weet ik ook wat meer over jullie.’

CIJFER
7,5