Vertel muze, vertel van de wrok van Achilles. Bij het horen van de allereerste regel van de Ilias, voorgelezen door haar moeder, werd de kleine Madeline Miller geraakt. Zozeer zelfs, dat ze meteen Latijn en Grieks wilde leren. Die liefde voor de klassieken resulteerde in een opmerkelijke roman. Miller werkte net zo lang aan Een lied voor Achilles als de Trojaanse oorlog duurde. Pas na tien jaar durfde ze haar verhaal over Achilles en diens boezemvriend Patroclus aan haar docenten op de universiteit te laten lezen, vertelt Miller tijdens een Skype-interview vanuit haar keuken in Cambridge, Massachussets, waar ze Grieks en Latijn doceert. ‘Mijn leerlingen hebben allemaal Troy gezien, en Clash of the Titans, en ze hebben allemaal de boeken over Percy Jackson gelezen. Hun enthousiasme voor de klassieken is enorm. Op een gegeven moment smeekten ze me gewoon om ze het Griekse alfabet te leren. Alsof ik snoep stond uit te delen, zo geweldig vonden ze het!’
Een lied voor Achilles werd na tien jaar zwoegen een onverwacht succes. Het is een toegankelijk, romantisch, ontroerend en opwindend verhaal, verteld vanuit het perspectief van Patroclus, die opgroeit met Achilles. Aan hun onbezorgde jeugd komt een einde als Paris Helena ontvoert. Pas na de dood van zijn boezemvriend bezorgde Achilles de Grieken de overwinning in de Trojaanse oorlog.
In de Ilias speelt Patroclus een bescheiden rol. Wat maakte hem tot zo’n fascinerende figuur?
‘Als Achilles te horen krijgt dat Patroclus is gedood, is hij zo kapot van verdriet, zo overstuur, zo boos. Dat is buiten alle proporties. Ik vroeg me af wat er zo bijzonder was aan Patroclus.Waarom werd Achilles zo ongelofelijk diep geraakt door zijn dood? Dat wilde ik begrijpen. Patroclus is de enige om wie hij meer geeft dan om zijn reputatie.’
In uw boek zijn ze niet alleen vrienden, maar ook minnaars. Achilles als homo. Voor veel Brad Pitt-fans is dat toch even slikken.
‘Sommige lezers waren woedend dat ik Achilles gay had gemaakt, maar die negatieve reacties kwamen niet van classici. Die weten dat dit een erkende interpretatie is. Homerus zegt niet met zoveel worden dat ze minnaars waren, maar er zijn classici die beweren dat dat onuitgesproken bleef omdat het zo overduidelijk is. Zowel Plato als Aeschylus geloofden dat ze minnaars waren. Het is een eeuwenoude discussie en onder classici een volkomen geaccepteerde, gangbare gedachte. Aan mensen die zich er boos over maken, probeer ik uit te leggen dat het hele idee van homoseksueel zijn een moderne opvatting is die niet aansluit bij de klassieke seksuele tradities.’
Wat denkt u zelf?
‘Ik heb een academisch hoofd en een schrijvershoofd. Die kan ik niet altijd tegelijkertijd gebruiken, maar als schrijver wist ik onmiddellijk dat ze minnaars zouden zijn. Als je in de Ilias leest over het intense verdriet van Achilles, dan is dat te groot voor een gewone vriendschap. Hij klampt zich vast aan Patroclus’ lichaam, wil er geen afstand van doen. Zijn verdriet hee_ bijna iets sensueels. Als wetenschapper heb ik natuurlijk ook de tegenargumenten gelezen. Homerus vertelt over gebeurtenissen die 500 jaar voor zijn tijd gebeurd zijn. Het is onmogelijk om te achterhalen wat nu precies de culturele normen van die tijd waren.’
En dan de hiel. Een boek over Achilles waarin zijn beroemde hiel niet voorkomt. Hoe zit dat?
‘Dat verhaal over die hiel komt helemaal niet voor in de Ilias. Dat is een mythe die pas veel later is ontstaan. Ik heb geprobeerd zo dicht mogelijk bij Homerus te blijven, en in de Ilias is hij niet onkwetsbaar. Mijn leerlingen vinden dat verhaal met die hiel ook altijd heel onrealistisch, want niemand gaat immers dood aan een pijl in zijn hiel. Ik wilde juist dat het realistisch voelde. Achilles wordt door Paris doodgeschoten en pas veel later kreeg hij zijn onkwetsbare status.’
Achilles is in uw boek een heel sympathieke jongen.
‘Een van de dingen die ik zo leuk vind aan Achilles, is dat ieder boek en elke film zijn eigen Achilles heeft . Iedereen vindt iets anders in het verhaal. Ik vind zijn menselijkheid inspirerend. Hij is niet alleen sympathiek, maar ook heel jong. Er wordt vaak vergeten dat hij als tiener die oorlog ingaat, met de wetenschap dat hij het niet zal overleven. Hij is eerlijk en idealistisch, allemaal eigenschappen die ik goed kon gebruiken.’
Er moeten nog veel meer klassieke figuren zijn die schreeuwen om hun eigen boek.
‘Sommigen schreeuwen harder dan anderen. Een van de personages over wie ik het heerlijk vond om te schrijven was Odysseus. Dus daar ben ik nu mee bezig. Ik richt me in het bijzonder op sommige vrouwen in de Odyssee. Daar komen een paar hele sterke, bijzondere vrouwen in voor die ik graag een stem wil geven.’
Madeline Miller is te gast op Crossing Border:
> Zaterdag Den Haag KS
> Zondag Antwerpen AS
'Een lied voor Achilles' van Madeline Miller is een toegankelijk, romantisch, ontroerend en opwindend verhaal over Patroclus en Achilles, helden uit de Oudheid en meer dan goede vrienden.