W.F. Hermans’ roman De donkere kamer van Damokles, verschenen in 1958, werd vijf jaar later door Fons Rademakers verfilmd: Als twee druppels water. Hoofdpersoon Ducker (in het boek Dorbeck) is een burgermannetje dat door een sterke persoonsgelijkenis in staat wordt gesteld in de oorlogsjaren verzetsdaden te plegen en Duitse officieren te liquideren. Maar na de oorlog wacht hem in plaats van eerbetoon de beklaagdenbank. Zoals zo vaak bij Hermans, in de oorlog lid van de Kultuurkamer en niet geporteerd van heldendom (‘een held is iemand die straffeloos onvoorzichtig is geweest’), gaat het in De donkere kamer om de dualiteit van goed en slecht, kennis en onwetendheid, moedwil en misverstand; zuiver gedrag bestaat niet, het gaat meer om geluk of pech.
In de door Freddy Heineken gefinancierde film kreeg ook stewardess en model Nan Los een rol. Mocht deze onervaren actrice meedoen omdat ze Heinekens minnares was? Rademakers heeft altijd ontkend dat Los hem werd opgedrongen. Heineken haalde de film in 1969 om ‘privé-redenen’ uit de roulatie; zijn eigen, speciaal voor deze film opgerichte productiemaatschappij had de rechten. Handelde hij uit wraak, of financiële motieven? Heineken hield vol geen vertoning toe te staan omdat de film dan op video kon worden gekopieerd en hij er geen geld meer aan zou verdienen. Na zijn dood, in 2002, gaven de nazaten toestemming om Als twee druppels water weer te vertonen.
Heineken heeft de schijn tegen. Andere tijden probeert te achterhalen waarom hij de film in de ban deed en laat naast hoofdrolspeler Lex Schoorel ook Nan Los, Lili Rademakers en Saskia de Vries aan het woord. Holland Doc 24 vertoont aansluitend De donkere kamer van Fons Rademakers, met de visie van de regisseur.
In de campagne ‘Nederland leest’ van het CPNB staat De donkere kamer centraal, waarvan de bibliotheken 800.000 exemplaren gratis aan hun leden uitdelen. Cultura 24 zendt donderdag Als twee druppels water uit en een interview met Hermans uit 1962 waarin hij ingaat op de ontstaansgeschiedenis van en reacties op zijn roman.
Andere Tijden zendt zondag ‘De werkelijkheid van W.F. Hermans’ uit, over de verfilming door Fons Rademakers van Hermans’ boek De donkere kamer van Damokles. Waarom lag de speelfilm ‘Als twee druppels water’ decennialang in een kluis?
Het Nederlands Fotomuseum presenteert van 9 november 2012 tot en met 13 januari 2013 De donkere kamer van Hermans. Zesentwintig foto’s geven bij elkaar een indruk van Hermans’ fotografische ambities, interesses en manier van kijken. Daarnaast is er ook materiaal te zien zoals aantekeningenboekjes, contactvellen en boeken.