Midden jaren negentig werd in Nederland het werk van de Kroatische schrijver Miroslav Krleža (1892-1981) herontdekt. Een belangstelling die voortkwam uit de oorlog die zich vanaf 1991 in het voormalige Joegoslavië ontwikkelde. Met zijn satirische en maatschappijkritische instelling wist Krleža de complexe geschiedenis van het land inzichtelijk te maken. De politieke, religieuze en etnische spanningen, ze zijn er altijd al geweest. Krleža schreef een oeuvre van meer dan zestig boeken bijeen, waarvan romans als De Glembays, De Kroatische god Mars en De terugkeer van Filip Latinovicz in het Nederlands werden vertaald.
Meer dan eens was Krleža kandidaat voor de Nobelprijs, maar die eer ging uit naar zijn tijdgenoot Ivo Andrić (1892–1975) – als enige vertegenwoordiger van de Servokroatische literatuur. Andrić kreeg in 1961 de onderscheiding toegekend voor De brug over de Drina, een roman waarin hij de geschiedenis van Višegrad beschrijft. Een stad op de grens van Bosnië en Servië.
Andrić staat symbool voor de verdeeldheid in voormalig Joegoslavië, aangezien de schrijver door zowel de Bosniërs, Serviërs als Kroaten wordt geclaimd. In Bosnië ziet men Andrić als 'een van ons', omdat hij veel over zijn geboortestreek schreef. Hij woonde ook een langere periode in Belgrado, dus eisen ook de Serviërs hem op. En de Kroaten eigenen Andrić zich toe, omdat hij kind is van Kroatische ouders.
Krleža noch Andrić hebben de Joegoslavische oorlog meegemaakt. Wat is er over deze hevige burgeroorlog in de literatuur terug te vinden? En wat is er over de naoorlogse periode geschreven? Dankzij het project KLIN, een afkorting voor Kroatische Literatuur In Nederland, is er nu ook moderne Kroatische literatuur in vertaling verkrijgbaar. Initiatiefneemster is vertaalster Sanja Kregar, geboren en getogen in Kroatië en inmiddels al dertig jaar in Nederland woonachtig. Voor Kregar waren de romans van Goran Tribuson aanleiding om dit project op te starten. Over De fanclub, het eerste boek dat ze van de Kroatische schrijver vertaalde, schreef ze op haar weblog: 'Na dertig jaar wonen in Nederland heb ik hier veel vrienden. Ieder van hen zou mij beter begrijpen na het lezen van dit boek.'
Onlangs verscheen de bundel Voetbal, engelen, oorlog, die een mooie introductie vormt voor de hedendaagse Kroatische literatuur. De bloemlezing, door Kregar samengesteld en vertaald, bevat het werk van tien schrijvers die met korte verhalen of fragmenten uit hun romans aan de Nederlandse lezer worden voorgesteld. Op de website van KLIN worden enkele leesfragmenten aangeboden.
Hieronder kun je naar het gesprek luisteren dat Wim Brands met Sanja Kregar voerde, zoals uitgezonden in Brands met Boeken op Radio 1. Ook schrijfster Manon Uphoff komt aan het woord. Vanuit Kroatië, waar haar echtgenoot vandaan komt, vertelt ze waarin de Kroatische literatuur zich onderscheidt.
De Kroaten zijn sinds deze zomer toegetreden tot de Europese Unie, maar wat weten we van ze? Wie de Kroaten begrijpen wil, moet zich tot zijn schrijvers wenden. Via ‘Voetbal, engelen, oorlog’ bijvoorbeeld, een bloemlezing uit het Kroatische proza tussen 1990 en 2010.