Twitterature

For sale: baby shoes, never worn geldt nog steeds als het beste voorbeeld van hoe weinig woorden een goeie schrijver nodig heeft om een verhaal te vertellen. Ja, Hemingway had wel uit de voeten gekund met Twitter, maar voor veel van zijn collega’s geldt dat niet.

The Guardian vroeg vorig jaar aan 21 schrijvers om een verhaal te maken dat in een tweet paste. Dat bleek nog knap lastig. Veel pogingen leken meer op een veelbelovende beginzin dan op een verhaal in zichzelf. S.J. Watson (die succesvol debuteerde met de goeie mindfuck-thriller Voor ik ga slapen) maakte er dit van: She thanks me for the drink, but says we’re not suited. I’m a little ‘intense’. So what? I followed her home. She hasn’t seen anything yet.

Ook Helen ‘Bridget Jones’ Fielding hield het dichtbij huis: OK. Should not have logged on to your email but suggest if going on marriedaffair.com don’t use our children’s names as password.

Hoe aardig sommige pogingen ook zijn, het is duidelijk dat twitteratuur nog in zijn babyschoentjes staat.

Sci-spy-thriller
Jennifer Egan alias @Egangoonsquad verstuurde welgeteld acht tweets, maar heeft desondanks 8765 volgers. Ze is namelijk de auteur van A Visit From the Goon Squad, een roman die de New York Times ‘pitch perfect’ noemde, en die in 2011 de Pulitzer Prize kreeg. In dat boek, in Nederland vertaald als Bezoek van de knokploeg, liet Egan al zien dat ze het experiment niet schuwt: een van de hoofdstukken bestaat uit een power-pointpresentatie, inclusief de kenmerkende vormgeving daarvan.

Hoewel Egan helemaal geen actieve twitteraar is, raakte ze toch benieuwd naar de literaire mogelijkheden van het medium. Daarom schreef ze een verhaal in tweets. Dat deed ze met de hand, in een Japans notitieboek dat acht blokjes per pagina telde. Ruim een jaar lang bleef ze schrappen en polijsten. Elke tweet moest goed zijn. Black Box, een sci-spy-thriller over een jonge vrouw die ergens in de nabije toekomst als infiltrant werkt, telt 8500 woorden en werd op 24 mei 2012 door The New Yorker op tien achtereenvolgende avonden via Twitter de wereld in gestuurd, 606 tweets lang. Een paar maanden later deed Der Spiegel in Duitsland hetzelfde. Jennifer Egan is, zo meldt ze via Skype, thrilled dat Nederland nu aan de beurt is.

Hypnotiserend
We vragen haar waarom ze dacht dat iemand op deze manier een verhaal zou willen lezen?

Jennifer Egan: ‘De daadwerkelijke ervaring van het lezen van een verhaal op Twitter was een groot experiment. Mijn eerste prioriteit is altijd geweest dat het ook in de ouderwetse vorm, op papier, stand moest houden. Ik wilde niet dat het enige interessante aan dit verhaal het feit was dat het werd getwitterd. Het mocht niet alleen een gimmick zijn. Hoewel ik zelf geen twitteraar ben, en ook bijna niemand volg, vond ik het op een vreemde manier hypnotiserend om mijn verhaal op deze manier te lezen. Ik vond het geweldig hoe die regels tekst zomaar op mijn telefoon verschenen. Voor mij voelde het als de beste manier om dit verhaal te lezen. Het langzaam prijsgeven van kleine brokjes informatie was precies het effect dat me voor ogen stond, en het past erg bij de sfeer waarin een vrouw stiekem informatie verstuurt over de man die ze bespioneert.

Zoals te verwachten viel, werd er heel uiteenlopend op gereageerd. Als je duizenden mensen volgt via Twitter, moet je zorgen dat je zo’n verhaal kunt volgen in een apart schermpje, anders is het niet te doen. Hoewel veel mensen vooraf dachten dat het vooral een publiciteitsstunt zou zijn, kreeg ik overweldigend veel enthousiaste reacties. Maar ook als dat niet was gebeurd, had ik het niet heel erg gevonden. Het belangrijkste is dat ik het een goed verhaal vond. Ik hou er niet van om andermans tijd te verdoen en ik doe altijd mijn uiterste best om iets te maken dat echt de moeite van het lezen waard is. Dat is ook de reden dat ik niet zoveel boeken schrijf als andere schrijvers. Ik zou willen dat ik elke twee jaar een boek kon publiceren dat aan mijn standaard voldoet, maar dat lukt me niet. Ik moet het gevoel hebben dat het stevig overeind staat; als je er tegenaan duwt, moet het terugduwen. Daar doe ik mijn best voor. Wat niet betekent dat iedereen alles wat ik doe ook goed vindt. Ik besteed veel aandacht aan kwaliteit, maar ik geef mensen niet veel continuïteit.’

Heilig
‘Ik zou het heerlijk vinden om te kunnen zeggen dat twitteratuur de manier is om jongeren aan het lezen te krijgen, maar daar is geen enkel bewijs voor. Ik deel de angst van velen dat boeken lezen als vorm van vermaak zal verdwijnen. Mijn eigen kinderen kijken ook liever naar een scherm. Ik ben bang voor een wereld waarin niet langer gelezen wordt, want, daar geloof ik heilig in, lezen maakt mensen slimmer, rijker en helpt je om de wereld beter te begrijpen. Dit zal niet iedereen met me eens zijn, maar ik vind dat schrijvers de taak hebben om fictie te maken die spannend en relevant is, die thuishoort in dit tijdperk. Als we dat doen, blijft het boek bestaan.’

VPRO Boeken (@VPROBoeken) twittert Black Box van maandag 6 januari t/m vrijdag 10 januari tussen 22.00 en 0.00 uur. De vertaling is van Ton Heuvelmans. Het verhaal verschijnt niet in boekvorm.