Op de ochtend van 11 februari 1963 zette Sylvia Plath twee glazen melk en een paar belegde boterhammen op de nachtkastjes van haar twee slapende kinderen. Ze keerde terug naar de keuken en dichtte de kieren van de deur met dekens, zodat het gas zich niet door de rest van de Londense woning zou verspreiden. Ze ging op haar knieën voor de hete gasoven zitten en boog voorover. Met de zelfgekozen dood van Sylvia Plath was een literaire mythe geboren.
Haar daad trok aanvankelijk weinig aandacht. Ze had enkel de dichtbundel The Colossus op haar naam staan. Haar autobiografische debuutroman The Bell Jar, waarin ze over haar depressies en eerste zelfmoordpoging schreef, was een maand eerder onder het pseudoniem Victoria Lucas op de Engelse markt uitgebracht.
Plath leefde net een paar maanden gescheiden van haar man, de Engelse dichter Ted Hughes. De twee hadden elkaar in 1956 op de universiteit van Cambridge ontmoet, waar Plath na haar opleiding in Amerika kwam studeren. Ze trouwden binnen enkele maanden en kregen twee kinderen. In oktober 1962 besloten ze apart van elkaar te gaan wonen. De voornaamste reden: Hughes had een affaire met een andere vrouw.
Op het moment van Plaths overlijden was Hughes een bekendere dichter dan zijzelf. Omdat de scheiding nog niet officieel was, werd de literaire nalatenschap van Plath aan Hughes toegekend. In 1965 stelde hij de postume bundel Ariel samen, met de manisch-depressieve gedichten die zij in de periode voor haar dood schreef. Nadien nam de mythe van Plath pas echt een vlucht. Plath Fantasia, zoals Hughes het zou gaan noemen.
Doordat haar dood samenviel met de opkomst van het feminisme begon de belangstelling voor Plath buitensporige proporties aan te nemen. Die aandacht zette ook Hughes in de schijnwerpers. Decennia lang werd hij achtervolgd met de beschuldiging, met name vanuit Amerika, dat hij verantwoordelijkheid zou zijn voor Plaths dood. Om zichzelf en zijn kinderen te beschermen, bewaarde hij het stilzwijgen. Met die stilte speelde hij zijn belagers in de kaart, zijn zwijgen werd als een schuldbekentenis opgevat.
Voor Hughes, die enkele jaren na de zelfmoord van Plath met Assia Wevill hertrouwde, sloeg in 1969 opnieuw het noodlot toe. Ook Wevill maakte een einde aan haar leven, op exact dezelfde wijze als zijn eerste vrouw, door haar hoofd in een gasoven te steken. Er was één verschil: ze nam hun vierjarige dochter mee in de dood.
Pas in 1998 verbrak Hughes de jarenlange stilte, toen hij The Birthday Letters publiceerde. Met zijn aan Plath gerichte autobiografische dichtbundel, waarin hij zijn kant van het verhaal belicht, werd de Plath Fantasia opnieuw opgeschud. Hughes maakte het zelf amper mee, aangezien hij kort na het verschijnen van The Birthday Letters aan kanker overleed.
De Plath Fantasia kende na Hughes’ dood nog verschillende oplevingen. Er werden biografieën, literaire studies en zelfs een film aan het leven en werk van Plath gewijd. Het hoogtepunt werd in 2005 bereikt, toen de dagboeken van Plath werden gepubliceerd. Hughes zou, wederom ter bescherming van hun kinderen, enkele passages hebben geschrapt. Hun beider kinderen droegen ook zelf aan de Plath Fantasia bij. Dochter Frieda publiceerde een paar dichtbundels, terwijl hun zoon Nicholas Hughes in 2009 (hoe kan het ook anders) een einde aan zijn leven maakte. En ook vandaag, op haar vijftigste sterfdag, zal over de Plath-mythe volop worden gespeculeerd.
'Misschien word ik nooit gelukkig, maar vanavond ben ik tevreden.’ Het was de eerste zin die Plath op 18-jarige leeftijd aan haar dagboek toevertrouwde. Het antwoord op de vraag naar het 'waarom' blijft ondanks alle speculaties onbeantwoord. Evenals de vraag waarom de poëzie van Plath wordt geroemd. Is dat omdat zij obsessief over de (zelfgekozen) dood schreef? Of is ze vooral een mythe geworden omdat ze daadwerkelijk zelfmoord pleegde? In meerdere opzichten lijkt Plath op de 'Lady Lazarus' die in een van haar bekendste gedichten wordt opgevoerd. Het gedicht eindigt met de woorden:
Out of the ash
I rise with my red hair
And I eat men like air
Het is vandaag vijftig jaar geleden dat de Amerikaanse dichteres en romanschrijfster Sylvia Plath (1932-1963) een einde aan haar leven maakte. Over weinig personen in de literatuur is zoveel gespeculeerd als over Sylvia Plath. Decennialang zijn er allerlei complottheorieën verzonnen.
In De Avonden sprak Tjitske Mussche met Plath-liefhebbers schrijfster Kristien Hemmerechts en muzikant Otto Wichers (Lucky Fonz III) over Sylvia Plath en de betekenis van The Bell Jar vandaag de dag.
Radio
De Avonden staat vanavond stil bij de 50ste sterfdag van Sylvia Plath. Rond 22.25 uur spreekt Tjitske Mussche met Plath-liefhebbers schrijfster Kristien Hemmerechts en muzikant Otto Wichers (Lucky Fonz III) over Sylvia Plath en de betekenis van The Bell Jar vandaag de dag.