Wat ondergaat iemand die aan een psychiatrische stoornis lijdt? Hoe is het om met depressies, angsten of een psychose te leven? Het zijn vragen waar schrijvers zich al eeuwen aan wagen. Net als psychiaters richten zij zich op de menselijke geest. De vraag is dan ook: wat kan literatuur wat een psychiater niet kan?
Literatuur is in staat om waanzin en gedragingen begrijpelijk te maken, stelt Ranne Hovius in De eenzaamheid van de waanzin. Tweehonderd jaar psychiatrie in romans en verhalen. Ze beschouwt literatuur als een waardevolle aanvulling op de psychiatrie: 'De aantrekkingskracht van verhalen schuilt voor een groot deel in de mogelijkheid die ze bieden om andere levens dan het eigen van binnenuit te leren kennen. Mensen die psychisch lijden zijn zo veel meer dan hun symptomen. Hun pogingen met hun angsten, wanen, neerslachtigheid of eigenaardigheden in het reine te komen, bieden aanknopingspunten die voor iedereen herkenbaar en invoelbaar zijn, en banen het pad naar begrip en acceptatie. Je voelt je makkelijker thuis bij wat je herkent.'
In De eenzaamheid van de waanzin schetst Hovius de geschiedenis van de psychiatrie, vanaf de Franse Revolutie tot het huidige DSM-tijdperk, geordend aan de hand van de grote koerswijzigingen. Deze veranderende opvattingen worden telkens gereflecteerd aan voorbeelden uit de wereldliteratuur, waarin schrijvers de heersende theorieën weerspiegelen en bekritiseren. Ze laat onder anderen Johann Wolfgang von Goethe, Gustave Flaubert en Vladimir Nabokov aan het woord, en schrijvers die vertellen over de eigen ervaring met waanzin, zoals Sylvia Plath en David Sedaris.
Hovius laat zien hoe de ontwikkelingen binnen de psychiatrie parallel lopen aan de ontwikkelingen binnen de letteren. Met als grote voordeel dat schrijvers de oorzaken, diagnoses en behandeling van waanzin inzichtelijk kunnen maken. Hovius: 'Schrijvers ‘vertaalden’ het werk van psychiaters in samenhangende verhalen en zorgden daarmee voor het vlees op de botten van de theorie.'
In Brands met Boeken sprak Maarten Westerveen met Ranne Hovius over haar boek De eenzaamheid van de waanzin.
In het boek 'De eenzaamheid van de waanzin' koppelt journalist en psycholoog Ranne Hovius de geschiedenis van de psychiatrie aan voorbeelden uit de wereldliteratuur. Wat kunnen schrijvers ons leren over de psyche van de mens?