Kleinpaste noemt zijn eerste publicatie een ‘politieke coming of age’. Geboren in het jaar dat de Berlijnse Muur viel, werd hij zich van politiek bewust toen Pim Fortuyn zijn intrede deed. Die jaren ’00 worden gekenmerkt door crisis, schrijft hij. In de voorafgaande nineties heerste nog optimisme: alles groeide en verbeterde. De aanslagen van 9/11 en haar nasleep luidden vervolgens een decennium in waarin Fortuyn en Van Gogh vermoord werden, kabinetten vielen, Wilders opstond en het politieke debat verhit werd met ‘identiteitsvraagstukken’ over dubbele paspoorten en grensbewaking. Wat moeten we anno 2013 dan heen? Hoe kunnen we dat roerige decennium achter ons laten, weer richting geven aan dit land?
Kleinpaste kijkt eerst naar ons idee van de natiestaat. Waar komt die vandaan? Hij concludeert dat er twee belangrijke stromingen zijn die bij burgerschap horen: de Verlichting en de Romantiek. De Verlichting is onze tendens naar persoonlijke vrijheid te streven; de Romantiek ons verlangen ergens toe te behoren, onderdeel te zijn van een groep gelijkgezinden. En die twee sluiten elkaar uit. We willen inmiddels wereldburger zijn, niet gebonden aan de benauwende (en zelfs gevaarlijke) ideologieën van weleer. Maar tegelijkertijd missen we binding met de mensen waarmee we dit kleine kikkerlandje bevolken.
Kleinpaste suggereert dat we het kleiner moeten zoeken. Dat wil zeggen: we moeten niet meer proberen 16 miljoen mensen met elkaar te laten verbroederen. En al helemaal niet op een negatieve manier om 'vijanden' (zoals de EU of immigranten) buiten de deur te houden. Dat is niet solidair, maar instrumenteel. Dat is Holland als wapen, niet als vlag.
Een districtenstelsel is misschien een idee: de politiek dichter bij huis brengen. De EU mag daarnaast blijven, zei hij afgelopen zondag in Buitenhof, alleen dan voor de prijzen van komkommers en de garantie van open en vrij internet. Collectiviteit kan lokaler. Kleinpaste en zijn generatiegenoten weten dat ze het zelf moeten doen. Hij besluit Nederland als vervlogen droom met een citaat van Ivan Toergenjev:
'Ik ben niet voor niets drieëntwintig. Ik wil nog steeds nuttig zijn, al mijn krachten aan de waarheid wijden, maar ik zoek mijn idealen niet meer waar ik ze vroeger zocht; ik zie ze nu... veel dichter bij huis.'
Historicus Thijs Kleinpaste schreef 'Nederland als vervlogen droom', een essay over het verouderde idee van de gemeenschapsgezinde natiestaat.
Thijs Kleinpaste was vrijdag te gast bij Brands met Boeken om te praten over zijn boek Nederland als vervlogen droom.