Wandel op een vrijdag- of zaterdagavond de Ierse pub Mulligans aan de Mokumse Amstel binnen en de hoofdstad is al verdwenen wanneer de deur achter je dichtvalt. Ierse ex-pat, cosmopoliet, Amsterdammer – leunend over de bar verheffen boeren, burgers en buitenlui bij het bestellen van een pint Kilkenny of Guinness, dan wel Ierse whisky hun stem teneinde boven de liveband uit te komen. Vaak weerklinkt die typisch warme Ierse combinatie van fiddle, bodhran, akoestische gitaar, Ierse bouzouki, tin whistle. Nu eens is de stemming uitbundig, dan vloeit hij weer van weemoed over. Onder de gelegenheidsbezoekers en toevalstoeristen mengen zich gaandeweg de regulars, Ieren in den vreemde. Wanneer ze met elkaar converseren is het voor niet-Ieren vaak zangerige geheimtaal, fraai harmoniërend met de muziek die de oude pijpenla vult.
Soms, wanneer het middernachtelijk uur is gepasseerd en de kelen ruimhartig gesmeerd zijn, kan het gebeuren dat stamgast Phil, een beminnelijke kerel met een witte kuif en een stem als een klok, een traditional aanheft. Valt er een speld, dan kun je die horen vallen. Waarom spreekt die muziek, die sfeer, dat Ierse gevoel zo tot onze verbeelding? Misschien heeft het te maken met het verhaal van twee staten die een eiland vormen en een geschiedenis van armoede- exodus delen. Heimwee naar de Emerald Isle is een rode draad in de Ierse muziek. Daarnaast tekenen burgeroorlog en bloedig sektarisme de gezamenlijke historie. Het drama ligt in de open hand.
Is er ondanks alle beladen historie een Ierse ziel die boven de landsdeling uitstijgt? Menige romanschrijver legde iets van het Ierszijn vast, en wellicht deed niemand het mooier, kleurrijker, diepzinniger, melancholieker dan James Joyce in de bundel Dubliners uit 1914. Vandaag staan in de eerste episode van de nieuwe Arte-vijfdeler Europa und seine Schriftsteller de Ierlanden centraal. Aan de hand van het werk van Robert McLiam Wilson, Roddy Doyle, Edna O’Brien en Colm Toíbín vorsen de makers naar the essence of being Irish.
We eindigen dit stukje met een van de mooiste slotzinnen uit de Engelstalige literatuur. Die is namelijk afkomstig uit de debuutroman Ellen (1985) van de West-Ierse schrijfster Ita Daly: 'And, like the rest of my life, it had nothing to do with me.'
Wat kenmerkt Ierse schrijvers? Vandaag tracht aflevering één van de Artereeks 'Europa und seine Schrifsteller' die vraag te beantwoorden.
Europa und seine Schriftsteller is vanavond te zien vanaf 21.55 uur op Arte.