Waarom wil dat stuk plastic dat zich ereader noemt maar niet aanvoelen als een bibliotheek? Waarom is het zo moeilijk afscheid te nemen van het oude lezen? En waarom is het zo vervelend om niet in het decor van je boeken te leven?

Aanvankelijk behoorde ik tot het kamp van de tegenstanders, zoals ik in 1998 ook behoorde tot de tegenstanders van de mobiele telefonie. Onzinnig om overal bereikbaar te willen zijn. Bovendien een vrijheid die ons nog eens op zou breken. Het is immers een voorrecht om niet bereikbaar te hoeven zijn, om in een trein te stappen naar bos of strand en daar uren te blijven zonder dat iemand weet waar je bent. Voor de komst van de mobiele telefoon was dat geen sociaal onwenselijk gedrag.

 
Ik zwichtte voor een mobiele telefoon toen bleek dat ik de enige freelancer was die dacht nog zonder te kunnen leven. Ineens kreeg ik steeds minder werk. Natuurlijk belde ik opdrachtgevers terug als ze een bericht hadden achtergelaten op mijn antwoordapparaat, maar dan was ik meestal al te laat. Een nieuwe vinding laat zich negeren tot op dat moment. Daarna neemt de nieuwe vinding de wereld over en kun je alleen achterblijven als je er geen bezwaar tegen hebt je leven voortaan buiten de sociale orde voort te zetten.
 
Iets dergelijks overkwam me met de ereader. Nee, zo’n apparaat zou ik nooit aanschaffen. Ik behoor tot de wereld van het papieren boek, tot aan mijn dood. Als het papieren boek al stervende is, dan zal ik tot de laatste ademtocht aan het sterfbed blijven zitten.
 
Toen een windvlaag een groot deel van een boek in drukproef over het hek met de buren blies en ik derhalve tussen bladzijde 121 en 246 met een gapend gat bleef zitten, besloot ik toch de ereader te kopen die al een tijdje in de aanbieding was bij een niet nader te noemen winkel bij mij om de hoek. Eindelijk verlost van alle papieren drukproeven. Ze gingen vaak niet door de brievenbus en wilden dan opgehaald worden bij een afhaalpunt. Van die afhaalpunten bleken er elke maand minder te zijn. Na te lang niet afhalen verdwenen de stapels weer richting afzender en had ik nog geen boek. Nee, dan liever een drukproef per mail die rechtstreeks op een ereader geladen kan worden.
Het wende maar nauwelijks, die nieuwe reader. Ik miste om te beginnen het bladeren. Een stukje vooruit, een paar hoofdstukken terug, het kostte veel meer moeite dan met een papieren boek. Bovendien miste ik het boekgevoel. Het met duim en wijsvinger meten van de resterende bladzijden, het knakken van ruggen, het strepen in marges, het onthouden van een bladzijde… 
 
Toen het apparaat er eenmaal was, wilde het ook gevuld worden. De resterende opslagcapaciteit was zo groot dat ik het apparaat wel moest vullen. Ik begon met het zoeken naar gratis digitale boeken. Daar zijn er veel van, bleek. Via Gutenberg kom je zo op een respectabel aantal klassieken. Daarna meldde zich een vriend met een schijf vol boeken. Duizenden. Waar het onbehagen precies uit bestond tijdens het kijken naar het laadproces, ik weet het niet. Dat ik al die boeken gratis krijg? Dat ik ineens zoveel had, maar dat het maar niet echt wilde voelen? Dat ik een glimp opving van een boekloze wereld, waarin schermen het overnemen van papier?
 
Intussen heb ik het apparaat twee jaar en is het gevuld met duizenden boeken. De complete Philip Roth, de complete Joseph Roth, de vrijwel complete Couperus, de complete Thomas Mann, ja doe dat boek van Robin Lane Fox over de oudheid er ook maar bij. En had ik dat boek van Tony Judt al? Ha, kijk, het hele oeuvre van Novalis… Voor je het weet ben je zo hebberig geworden dat je de verzamelde Plato ook nog in het Swahili op je ereader zet. Je kan nooit weten welke talen je nog leert beheersen.
Ondanks die grote hoeveelheid blijft de ereader voelen als een fopspeen. Een stuk plastic dat zich voordoet als een bibliotheek. Het is een onbarmhartig apparaat, vol kuren. De ereader gaat soms zonder reden uit en heeft dan niet onthouden waar je bent geleven. De ereader weigert soms naar de volgende bladzijde te gaan. De ereader heeft soms plotseling last van een lege accu, waardoor je midden in een tekst blijft steken. De ereader kan soms de sd-kaart niet lezen. De ereader heeft kortom last van kwalen waar een boek nooit last van heeft.
 

Het zijn allemaal kleine bezwaren. Een groter bezwaar vind ik dat het boek straks geen deel meer uit zal maken van onze leefomgeving. Hoe moet een kind dan voor het eerst in aanraking komen met literatuur? Ik pakte een boek uit de kast van mijn ouders. Toekomstige kinderen? Via de ereader van hun vader of moeder? Het lezen wordt weer iets particuliers door de ereader, een verbond tussen het apparaat en z’n unieke gebruiker.