Het boek is beter, maar niet altijd. Vallen verfilmde romans vaak tegen, memoires blijken onverwacht geschikt voor tv-drama. Vier voorbeelden.
Verloskunde
Serie: Call the Midwife. 2012-heden,
3 seizoenen, 24 afleveringen. Vierde seizoen is in de maak. Uitgezonden door bbc en Omroep Max.
Boek: Call the Midwife (2002), Shadows of the Workhouse (2005) en Farewell to the East End (2009) van Jennifer Worth.
Haal de vroedvrouw (2013) en De kinderen van het armenhuis (mei 2014), uitgeverij Artemis.
Nadat ze een artikel las over het gebrek aan vroedvrouwen in de literatuur, besloot Jennifer Worth dat zij voor de verloskunde wilde zijn wat James Herriot voor de veeartsenij was. Ze was al in de zestig toen ze besloot haar ervaringen als jonge vroedvrouw in het naoorlogse East End op te schrijven. Ze overleed vlak nadat de opnames voor de verfilming waren begonnen. Wat niemand binnen de bbc-burelen voor mogelijk hield, gebeurde: naar de eerste aflevering van Call the Midwife keken bijna tien miljoen mensen, en dat aantal groeide bij elke volgende. Geen wonder, want ‘de verloskunde is een en al drama en melodrama’, zoals Worth in de inleiding bij haar eerste boek vaststelt. Dat hebben de makers van de serie goed begrepen, want er speelt zich van alles af tussen het wapperende wasgoed in die ruige volksbuurt.
Jennifer Worth moet een fabelachtig geheugen hebben gehad, maar helaas weinig literair gevoel. Lezers moeten zich door veel uitroeptekens, clichés en veelzeggend bedoelde puntjepuntjes heen werken. Net als bij James Herriot geldt: kijken is leuker.
Strafrechtadvocaat
Serie: Verbrechen. 2012, 6 afleveringen.
Uitgezonden door zdf. Op dvd verkrijgbaar bij Lumière.
Boek: Verbrechen (2009) en Schuld (2010) van Ferdinand von Schirach.
Misdaden (2010) en Schuld (2011), uitgeverij De Arbeiderspers.
Dat Ferdinand von Schirach de kunst van het weglaten verstaat, bewijst het feit dat hij elf verhalen kwijt kan in honderdzeventig pagina’s. Von Schirach werkt al twintig jaar als strafrechtadvocaat in Berlijn. In Misdaden en Schuld beschrijft hij een aantal buitengewone zaken uit zijn praktijk. Zoals die van de huisarts uit Rottweil die na 48 jaar huwelijk zijn kijvende echtgenote met een bijl de hersens inslaat. Of die van de in pak gestoken veertiger die twee opgefokte neonazi’s doodt om vervolgens van zijn aanhouding tot aan zijn vrijlating geen woord te zeggen. Het zijn twee van de zes fascinerende zaken die zeer zorgvuldig werden verfilmd. Elk detail, van de Noorse trui van de openbaar aanklager tot de getuigenis van de postbode, is overgenomen uit de verhalen. Zelfs voor wie de afloop al kent, blijft het spannend. En het smaakt naar meer. Gelukkig hebben de makers aangekondigd ook uit de bundel Schuld een aantal zaken te zullen verfilmen.
Vrouwengevangenis
Serie: Orange is the New Black. 2013-heden,
1 seizoen, 13 afleveringen. Tweede seizoen begint op 6 juni 2014. Uitgezonden door Netflix.
Boek: Orange is the New Black (2010) van Piper Kerman.
Oranje is het nieuwe zwart (mei 2014), uitgeverij Artemis.
Over vrouwengevangenissen zijn vaker dramaseries gemaakt, maar geen enkele zo geslaagd als Orange is the New Black. Deze Netflix-productie werd gebaseerd op het boek dat Piper Kerman (denk WASP – midden dertig, blond, goeie baan, keurige komaf) schreef over de vijftien maanden die zij moest zitten. Kerman had als jonge twintiger een affaire met de flamboyante drugssmokkelaarster Nora voor wie ze een keer een tas geld meenam naar Brussel. Ruim tien jaar nadat Kerman haar jeugdzonde beging, moest ze de bak in. De serie is tragikomisch, met veel stomende lesboseks en sadistische bewakers. Piper Kerman heet ook in de serie gewoon Piper Kerman, wat suggereert dat wat ze meemaakt ook echt zo is gebeurd. Dat blijkt na lezing van het boek maar zeer ten dele het geval. Ja, ze kwam haar ex Nora tegen, maar alleen in de rechtbank. Van oplaaiende liefde was geen sprake. Wie de serie heeft gezien, wordt vermoedelijk teleurgesteld door het boek dat het vooral moet hebben van het spectaculaire basismateriaal. Gelukkig begint binnenkort seizoen twee.
Homomonument
Serie: Torka aldrig tårar utan handskar/Don’t ever wipe tears without gloves. 2012, 3 afleveringen. Uitgezonden door svt en bbc.
Op dvd verkrijgbaar.
Boek: Torka aldrig tårar utan handskar: Kärleken (2012), Sjukdomen (2013) en Döden (2013) van Jonas Gardell.
Een verhaal van liefde, ziekte en dood: De liefde (2012), De ziekte (2014) en De dood (2014), uitgeverij De Geus.
De drie boeken die Jonas Gardell schreef over de aidsepidemie die Stockholm in de jaren tachtig trof, heten romans, maar hij laat er geen misverstand over bestaan dat alles wat erin staat echt is gebeurd. Zijn goed gedocumenteerde trilogie leest als een monument voor de homogemeenschap, die niet alleen werd getroffen door een dodelijke plaag, maar ook door onbegrip, weerzin en regelrechte haat. Daarnaast slaagt Gardell er in begrip te kweken voor de ouders van deze jongens, die meestal niets van het leven van hun geliefde zonen begrijpen. De boeken zijn al tamelijk expliciet, maar voor de serie is een sterke maag zeker een vereiste. Niet vanwege de seks, die afwisselend zielloos en liefdevol is, maar vanwege de voelbare aftakeling van deze mannen, die panisch van angst hun dood afwachten. Net als in de boeken, wordt er voortdurend heen en weer gesprongen in de tijd, waardoor je geen moment vergeet dat die stralende jonge Rasmus binnen afzienbare tijd overdekt zal zijn met bloedende zweren. Drie boeken verfilmen in drie uur lijkt een onmogelijke opdracht, maar de makers doen alle recht aan Gardells monument.