Boeken staat op 2 maart geheel in het teken van Leo Vroman. Wim Brands praat met schrijfster Judith Herzberg over wat zijn werk zo bijzonder maakt en met programmamaakster Jeanne van Munster die goed bevriend was met Vroman.
Maandag 24 februari stond dichter Antoine de Kom in Nooit Meer Slapen stil bij het overlijden van Leo Vroman. Hij vertelde nog maar kort geleden dat zijn grote leermeester Leo Vroman was met wie hij jaarlijks afsprak. Luister hieronder het fragment terug:
Op 22 februari 2014 is in zijn woonplaats Fort Worth (Texas) Leo Vroman overleden. Hij werd achtennegentig jaar oud. De VPRO herdenkt de dichter en bioloog in Nooit Meer Slapen en Boeken. Bekijk en luister hier archiefmateriaal over en met Leo Vroman.
Wim Brands over Grondleggers
In 1991 interviewde ik Vroman samen met Tom Rooduijn voor de serie over de Nederlandse literatuur die Tom samen met Henk Hofland maakte, Grondleggers - radio die dezer dagen bijna ondenkbaar is geworden.
Henk en Tom spraken met de grondleggers onder wie Lucebert, Harry Mulisch, Hella Haasse. Van interviewen was geen sprake, wat de serie zeer ten goede kwam. Vroman, die over was uit Amerika voor een congres als ik het me goed herinner, werd door Tom en mij 'vastgelegd' omdat Henk waarschijnlijk in Amerika was.
Tom kwam beslagen ten ijs, ik - nog zo jong dat ik eigenlijk alleen maar de toekomst voor me had - liep warm langs de lijn.
Maar tegen het einde rook ik mijn kans, toen Vroman zich volgens mij tegensprak want had hij aan het begin van het gesprek niet gezegd dat...
Hij keek me aan en zei: 'Maar toen was ik zoveel jonger'.
Bernadet de Keyzer over Leo Vroman
Jordy van Leeuwen, de stagiair van Nooit Meer Slapen, heeft op de GSG Leo Vroman gezeten, 'de school van'. Leo Vroman had een sterke band met die school. Jordy's docente Nederlands, Bernadet de Keyzer, onderhield contact met hem. Zij zegt:
'We kregen via teletekst en mailtjes bericht dat Leo was overleden. De rector is inmiddels richting de Verenigde Staten om namens de school de herdenking bij te wonen. We willen vandaag vooral de studenten bewust maken van Leo Vroman als dichter, wetenschapper en de persoonlijke contacten die we als school met hem hadden.'
'Hoe leuk hij het ook vond dat de school naar hem was vernoemd, grappig vond hij het ook. Een nuchtere kijk had hij op zijn werk en de betekenis daarvan. Hij zei dan: "Joh, wat mensen van mijn gedichten vinden, ik vind het prima. Ik ben gewoon blij dat jullie er zijn en mijn werk lezen. Ik schrijf, ik ben zo’n mannetje die dat doet, jullie lezen het en dat is oké!"'
Anton de Goede over Leo Vroman
Op 2 november 2004 vonden wij van het radio-programma De Avonden dat we eens moesten uitpakken en op de actualiteit inspelen. We zouden een uitzending maken met schrijvers, Amerika-kenners en correspondenten om te berichten over de Amerikaanse verkiezingen, live vanuit Amsterdam. Met rechtstreekse tv-beelden, verkiezingsuitslagen, en publiek in de zaal van Studio Desmet. Ik zou een telefoongesprek voeren met de toen 89-jarige Leo Vroman, vanuit Texas. Het telefoongesprek zou op de speakers te horen zijn. Nu werd op diezelfde dag, ’s ochtends, in Amsterdam Oost, de filmer/columnist Theo van Gogh met een HS 2000 pistool van zijn fiets geschoten en daarna nog met een mes bewerkt. Het land stond op zijn kop, en geen Nederlander leek zijn hoofd bij de Amerikaanse verkiezingen te hebben. Er zou geen kip komen. We overwogen sterk de uitzending af te gelasten. Toen het tijdsverschil het toeliet belde ik met de schrijver in Fort Worth om hem op de hoogte te brengen. ‘Oja? Ik geloof niet dat de naam Theo van Gogh mij iets zegt. Was hij familie van de schilder? Maar hoezo zeggen jullie daar een verkiezingsuitzending voor af? In Amerika wordt om de vijf minuten iemand vermoord, daar ligt hier niemand wakker van.’
Ik besprak Vromans laconieke reactie vanochtend met dichter/psychiater Antoine de Kom die zei: ‘Het is de reactie van een kamp overlever. Leo kon beslist ook iets hards hebben. Er hoorde ook bij dat hij, als er gevaar dreigde, meteen tot actie kon overgaan. Er was eens een buurman van Leo en Tineke die op de een of andere manier was doorgedraaid. De man had gedreigd over een wapen te beschikken. In Texas heel goed mogelijk. Vroman heeft er toen ogenblikkelijk voor gezorgd dat er maatregelen tegen de man werden genomen.’
Vroman en iets hards? Jazeker. Voor wie dat wil herkennen in zijn poëzie moet maar eens het gedicht ‘Hotel Val Monte, Berg en Dal, 4 mei 1980’ lezen. Het keert zich op bijna agressieve wijze tegen het echtscheiden, en maakt de morsigheid van stiekem overspel bijna voelbaar. Schitterende poëzie die je raakt als een pistoolschot.