Ook Katja de Bruin, literair redacteur voor de VPRO gids, en tevens in het bezit van een prachtige tuin, selecteerde haar tuinlees favorieten. 'De groene overmacht van Maarten ’t Hart is als tuinboek natuurlijk moeilijk te overtreffen, maar voor wie houdt van tuinliteratuur, is er zeker meer te vinden.'
Maartens moestuin
Maarten t’ Hart leest zelf liever niet in zijn tuin. Toch bestaat er zo iets als tuinliteratuur. Een rekbaar en inspirerend begrip blijkt. Romans - al dan niet gesitueerd in en om de tuin - poëzie en puur praktische tuinierhandboeken worden allemaal gelezen tussen het harken en het schoffelen door blijkt uit de vele inzendingen die wij mochten ontvangen op de Maarten Moestuin prijsvraag.
1. Vita Sackville-West – In de tuin
'Persoonlijk houd ik van alle sombere bomen; misschien heb ik een zwaarmoedige trek in mijn karakter; hoe dan ook, ik houd van de donkere achtergrond die ze vormen en die me doet denken aan cypressen in Italie en aan zeedennen in Spanje.'
Sackville-West werkte dertig jaar lang aan haar tuinen in Sissinghurst, een bedevaartsoord voor iedere tuinliefhebber. Jarenlang schreef ze erover. Haar grondregels kent iedereen: wees meedogenloos, maar niet te netjes, en bedenk een plan. Een klassieker die op geen enkele tuinboekenplank mag ontbreken.
2. Romke van de Kaa – Buiten de perken & De getemde wildernis
‘Vaste-plant-lathyrus, Lathyrus latifolius, mist niet alleen de geur van de eenjarige lathyrus, maar ook de gratie. Deze plant is een travestie van lathyrus, een misselijk alternatief voor mensen die te lui zijn om de echte te zaaien. Zelfs het vermogen tot klimmen is afwezig; lomp en vadsig ligt L. Latifolius in de border en verstikt alle planten die hij op zijn pad vindt.’
Romke van de Kaa behoeft onder tuinlezers eigenlijk geen introductie. Zijn verrukkelijke tuinstukken kunnen gaan over dure planten, onbetrouwbare planten, ordinaire planten, ondankbare planten, gehate planten, gevaarlijke planten, saaie planten, geniepige planten en geminachte planten. Het maakt niet uit waarover hij schrijft, je wilt het allemaal lezen.
3. Sarah Hart – Tuin met schaduw & Buitenlust
‘Het is zonderling hoe je jezelf op een of andere manier vrijgesteld waant van de gewone wetten van het tuinieren. Je weet uit de boeken dat een bepaalde plant bekend staat om zijn invasiebelustheid; maar als je er een koopt houdt er achter in je hoofd een niet naar rede luisterende zekerheid stand dat hij zich tegenover jou veel beter zal gedragen: in mijn tuin doet hij dat niet, denk je, het blijft eenvoudig onvoorstelbaar.’
Tussen 1992 en 1999 schreef Sarah Hart in NRC Handelsblad de column Buitenlust; bijzondere bespiegelingen over tuinieren, waarin geschiedenis, literatuur en praktische ervaringen voorbeeldig samensmolten. Eigenlijk is het begrip column misplaatst voor wat Sarah Hart doet. Zij bedrijft tuinessayistiek op het hoogste niveau.
4. Margery Fish – De tuin die wij maakten
‘Toen we later meer mest konden bemachtigen en ik daar ook een beetje van mocht hebben, was Walter niet tevreden over de manier waarop ik die gebruikte. Hij beschuldigde me er altijd van dat ik krenterig deed met mest, en hij was helemaal niet te spreken over de manier waarop ik het op mijn bloembedden gebruikte.’
Margery en Walter Fish, beide werkzaam als journalist bij de Daily Mirror, verruilden in 1937 Londen voor een bouwvallige cottage in Somerset. De bijbehorende wildernis werd na jaren zwoegen een schoolvoorbeeld van de Engelse cottagetuin. Over de aanleg, en vooral de oorlog die uitbrak tussen de tuinierende echtelieden, gaat deze hilarische klassieker uit 1956.
5. Michael Pollan – Mijn tweede natuur
‘Een bloembed klaarmaken voor rozen is een beetje als het huis voorbereiden op de komst van een lastige oude dame, een zeurkous met aristocratische pretenties en een kieskeurige smaak. Haar verblijf wordt natuurlijk een bezoeking en je wilt haar zo weinig mogelijk reden tot klagen geven.’
De tuincolumns van Michael Pollan, die tegenwoordig vooral bekenheid geniet als voedselgoeroe, verschenen ooit in de New York Times. In deze erudiete tuinmemoires springt hij, net als Sarah Hart, soepel over van zijn eigen tuinpaadjes naar filosofische beschouwingen over natuur, cultuur en onze plaats daarin.
Ook de moeite waard: Paul Geerts – Tuinieren tussen de regels, Elizabeth von Arnim – Elizabeth en haar Duitse tuin, Beth Chatto & Christopher Lloyd – Een bloeiende vriendschap, Jamaica Kincaid – Mijn tuin(boek), Karel Capek – Het jaar van de tuinier.
Bijdrage van Maartens fans
De kijkers van Maartens moestuin hebben hun favoriete tuinliteratuur met ons gedeeld. Uit het overweldigend aantal inzendingen verzamelden wij 15 suggesties, die hieronder te lezen zijn.
Onder alle tuinliteratuur inzendingen zijn tien exemplaren van De groene overmacht verloot.
1. Suze Peters en Caroline Zeevat - Onkruidboek, voor onkruidminnaars en onkruidhaters
'Ik ben gek op kruiden en dit Onkruidboek, is net als Maartens Moestuin zo praktisch en inspirerend. Vol informatie, tips, verrassende en simpele recepten en interviews. En alleen maar over onkruid!' - Pim
2. Gill Munton - Wie heeft alle sla opgegeten?
'Dit is een whodunnit over wie de sla uit de tuin van boer Henk heeft opgegeten. We volgen een slijmerig spoor, langs een bij, een slang en uiteindelijk.... Als moestuinierder kom ik de uiteindelijke daders erg veel tegen. Ook en vooral tussen de sla.' - Heleen
3. Roger Deakin - Wildwood, a Journey Through Trees
'Hoewel een moestuin geen wilde natuur is, is het wel een manier om de natuur te observeren.' - Jantiene
4.Tony van der Meulen - De zaadvergadering
'Een feest der herkenning voor wie een tuin heeft op een volkstuincomplex. Oude tuinders en nieuwe tuinders vormen samen een minisamenleving, met alle menselijke wrevels en bestuurlijke sores die daarbij horen.' - Sonja
5.Kim Leysen en Dorien Knockaert -De moestuin van Mme Zsazsa
'Een heel mooi boek met veel informatie over ecologisch tuinieren, gewassen, maar ook heerlijke recepten en tips om de groenten en fruit te verwerken met daarnaast hele mooie foto's, echt een genot om te lezen!' - Gerda
6. Hans Dorrestijn - Dorrestijns vogelgids
'Mooi, grappig, ontroerend boek, vol info over de natuur en vogels inclusief het gedrag van de mens.' - Gerda
7.Karel Čapek - Het jaar van de tuinier
'Wat zo prettig is, is dat je merkt dat er tussen het tuinieren in 1929 en 2014 niet veel veranderd is in de geestelijke opstelling ten opzichte van het tuinieren. Ook blijkt uit de illustraties dat toentertijd evenzeer verschillende hoeden en petten en mutsen in zwang waren als vandaag de dag bij Maarten 't Hart.' - Annemarie
8. Luc Dedeene en Guy de Kinder - Groente en fruit encyclopedie
'Ik heb maar een kleine moestuin. Maar met dit boek kan je heerlijk wegdromen over wat je allemaal nog meer zou kunnen gaan planten.' - Miriam
9. Elizabeth Gilbert - Het hart van alle dingen
'Een prachtige meeslepende roman over een buitengewoon slimme jonge vrouw uit een botanistenfamilie in het begin van de 19e eeuw. Met talrijke kleurrijke personages, spannende reisverhalen en prachtige oude tekeningen van uitheemse planten. De vele verwijzingen naar bijzondere planten en kweekmethodes maken dit boek extra geschikt als tuinliteratuur.' - Helene
10. Frederik van Eeden - De kleine Johannes
'Een tuin zoals ik me vroeger als kind voorstelde en nu ontdek dat het niet zo heel erg naast de werkelijkheid is. Een tuin, ook mijn moestuin is een samenspel van allerlei wezens die alles met elkaar te maken hebben en die ervoor zorgen dat ik te eten heb. En eigenlijk niet meer iets dat bestaat uit vrienden en vijanden. Een ieder heeft zijn functie, en ja, soms ben ik het niet eens met de functie van een ander wezen zoals een slak. Maar dat is dan maar zo.' - Marianne
11. Mel Bartholomew - Tuinieren met de vierkante meterbak
'Hier staat letterlijk alles in wat je moet weten over moestuinieren op de vierkante meter. Alle gewassen worden uitgebreid besproken, maar het belangrijkste is dat je stap voor stap wordt uitgelegd hoe je kan starten met een vierkante meter moestuin en wat de mogelijkheden hierbij zijn.' - Marco
12. John Milton - Paradise Lost
'Want is het paradijs niet de mooiste tuin denkbaar?' - David
13. Vanessa Diffenbaugh - De verborgen taal van bloemen
'Een prachtig boek! Het is niet alleen een heel mooi verhaal, maar het is ook een boek waarin bloemen en hun betekenis centraal staan. Dus ideaal om buiten in de tuin/natuur te lezen.' - Eline
14. Annemiek van Deursen - De eerlijke moestuin
'Eenvoudig, liefdevol genietend van al wat 't land biedt aan lekkers en moois. En praktische, voor iedereen te realiseren moestuintips. Jaarrond, recepten, eetbare cadeautjes, gewoon een genietboek!' - Hanny
15. Vita Sackville-West - In de tuin
'Of je nu een postzegeltuintje of een grote lap grond beheert, of misschien zelfs alleen een paar potten in de vensterbank, bij het lezen van dit boek ervaar je de rijkdom van het meeleven op de golven van de seizoenen.' - Ida