Dinsdagnacht maakte juryvoorzitter Peter Vandermeersch in Nooit Meer Slapen de nominaties voor de VSB Poëzieprijs bekend. Lees hier het volledige juryrapport.

De jury van de VSB Poëzieprijs nomineert de dichtbundels van Piet Gerbrandy, Sasja Janssen, Hester Knibbe, Alfred Schaffer en Peter Verhelst voor de VSB Poëzieprijs 2015, dé prijs voor Nederlandstalige poëzie die jaarlijks de beste dichtbundel met een geldbedrag van € 25.000,- bekroont.

juryrapport

Deel uitmaken van de jury van de VSB Poëzieprijs is een probaat middel tegen cultuurpessimisme. Wie last heeft van doemgedachten over ontlezing, het einde van het boek of van de literatuur als instituut, is van harte uitgenodigd om eens mee te kijken naar de 85 centimeter hoge stapel poëzie die de juryleden met het oog op de VSB Poëzieprijs 2015 hebben gelezen.

Daar zat veel jong talent tussen, met een eerste of tweede bundel van een verbluffend niveau. Hemelbestormers zijn ze niet, deze nieuwe generatie - van vernieuwingsdrift is geen sprake, maar wel van humor, oorspronkelijkheid en kwaliteit. Verstaanbaarheid en communicatie lijken belangrijker geworden, waarmee niet gezegd is dat deze poëzie dicht bij huis blijft. Ook van meer gevestigde namen verschenen er bundels die de faam van de dichters bevestigden en verder versterkten. De jury was zeer onder de indruk van de reikwijdte van veel van deze gedichten.

Deed het al serieus pijn om tot een lijst van tien bundels te komen, het bepalen van de definitieve shortlist van vijf genomineerden zorgde werkelijk voor spanning binnen de jury. Veel liever hadden we zes of zeven bundels op de lijst geplaatst. Die rijkheid van de oogst is veelbelovend voor de komende jaren en voor de volgende edities van de VSB Poëzieprijs.

We zijn trots op de shortlist, met twee vrouwen en drie mannen, één Vlaming en vier Nederlanders, twee veertigers, twee vijftigers en één zestiger, maar vooral met vijf uitstekende bundels. We zijn auteurs én uitgevers bijzonder dankbaar voor deze prachtige poëzie.

over de genomineerden

Vlinderslag van Piet Gerbrandy
Uitgeverij  Atlas Contact

Een hoogtepunt in het oeuvre van een dichter die bekend staat om poëzie die volstrekt eigenzinnig is, rondborstig en zinnelijk, en tegelijk heel klassiek. Gerbrandy knevelt de taal, in afwisselend proza- en lyrische gedichten, zoals het hem uitkomt en smelt die met destructieve durf om tot wat hij wil, zodat hij een wereld schept die tegelijk alledaags en absurd is. In Vlinderslag is er verlangen, er zijn treinen die stilstaan en een bijna mooie vrouw op een perron, en er is vooral ‘een willen dat iets zoekt om zich aan te hechten’. Elk gedicht is fris en onpeilbaar. Deze poëzie lezen is een feest door de humor en het vernuft waarmee de dichter te werk gaat, en ook door de zoektocht naar zin, van 'vorm op zoek naar vrijheid of bestendiging'.

Ik trek mijn species aan van Sasja Janssen
Uitgeverij Querido
 
In deze uitdagend beklijvende bundel heeft Sasja Janssen ‘genoeg over ik gedicht’.
In een fabelachtig echt spel tussen begin en einde en alles daartussenin, worden soorten van mensen geboren die vervolgens trachten te overleven. Misschien is seksualiteit de enige houvast, of in elk geval een benadering van identiteit. Zonder de soortnaam vrouw, is er geen beginnen aan. En dan nog: ‘Ik red het niet, dat gedoe over leven en dood’. De zinnen in Ik trek mijn species aan prikkelen, pesten, doen lachen en nadenken in een perfect aan elkaar geregen korset van woorden.

Archaïsch de dieren van Hester Knibbe
Uitgeverij De Arbeiderpers

In weerwil van de titel gaat het Hester Knibbe in deze bundel juist om mensen, en om alles wat ons menselijk maakt: liefde, twijfel, angst, en de wil tot weten die ons uit het paradijs verjoeg. In haar zuivere, vloeiende gedichten brengt Knibbe de rituelen in kaart waarmee we onze kwetsbaarheid trachten te bezweren en de wereld vergeefs trachten in te dammen. Zij bezingt de fragiliteit van het leven in het licht van de dood. Alleen kinderen zijn ‘veel te niet bang’, constateert ze laconiek, om dan te dichten over vier baby's die in een koffer verdwenen. Dergelijke verwijzingen naar de actualiteit krijgen een existentiële lading in deze context van antieke en Bijbelse verwijzingen. Bij Knibbe zijn die nooit koket, maar altijd functioneel. De mythische geschiedenis geeft zin aan de menselijke worsteling met angst en schaamte.

Mens Dier Ding van Alfred Schaffer
Uitgeverij De Bezige Bij 
 
Deze lijvige bundel is in meer dan een opzicht een waagstuk. Het is een kruising tussen een roman, een biografie en een poëtische autobiografie. Door een uitgekiende collage van tekstsoorten brengt Schaffer de oude Zoeloekrijger Sjaka Zoeloe tot leven.
Alle registers worden opengetrokken. Via een brieffragment, een rechtbankverslag, een introductievideo, een tv-show, een quiz en een bezoek aan de huisarts ontdekt de lezer wie die Sjaka is. De verrassende, vaak humoristische en soms erg cynische prozafragmenten worden afgewisseld met lyrische passages waarin Sjaka zijn ziel blootlegt.
Deze bundel onderzoekt op indringende wijze fenomenen als ‘macht’, ‘geweld’, ‘roes’ en ‘mythe’. Schaffer toont aan dat de schotten tussen mens, dier en ding, maar ook die tussen literaire genres, vaak flinterdun zijn. Duizelingwekkende beelden zorgen daarbij op elke bladzijde voor taalvuurwerk.
Wij totale vlam van Peter Verhelst
Uitgeverij Prometheus

In zijn rijke, spirituele bundel verkent Peter Verhelst liefde, maar ook afscheid en vernietiging. Op deze reis met de geliefde laat hij ‘alle hoeken van elke betekenis’ dansen - net als de vuurvliegjes op de cover. Het ontbreekt hem aan woorden en hij
strooit de ‘...’ als gedachtenconfetti in het rond. Toch doet de dichter een grootse en lyrische poging het nu en de eeuwigheid te begrijpen, te benaderen en te beschrijven.
Intussen vlamt door de bundel het herhaalde verlangen naar schoonheid van het moment, tegen het vergeten van de tedere dingen. Peter Verhelst bewijst met Wij totale vlam opnieuw zijn zeldzame talent om het Nederlands te laten zingen.

VSB Poëzieprijs op tournee

In het kader van de VSB Poëzieprijs 2015 zullen de genomineerde dichters van 11 tot en met 25 januari op verschillende Nederlandse en Vlaamse podia hun bundels presenteren aan het publiek. Kijk voor data en locaties op www.vsbpoezieprijs.nl