'Reinhard Kleist, meester-beeldromancier en schepper van mythes heeft – wederom – de conventies van de graphic novel getart met deze angstaanjagende samensmelting van Cavesongs, biografische halve waarheden en verrukkelijke hersenspinsels, waarmee hij een complexe, indrukwekkende en volstrekt bizarre reis door de wereld van Cave heeft gecreëerd. Dit boek komt dichter bij de waarheid dan elke andere biografie, zo veel is zeker! Maar laat één ding duidelijk zijn: ik heb Elisa Day niet vermoord,' aldus de door Nick Cave geschreven flaptekst van de nieuwe graphic novel Nick Cave: Mercy on Me. De getekende biografie, die begin oktober verscheen bij uitgeverij Scratch.
Nick Cave: van kaft tot kaft
De Duitse stripmaker Reinhard Kleist maakte een meeslepende en fascinerende striproman over het leven en het werk van singer-songwriter, schrijver en acteur Nick Cave. 'Mensen die iets duisters met zich meedragen interesseren mij.'
'Nick Cave is constant bezig met zijn eigen legende te vormen. Toen ik met hem spraak, praatte hij vaak over zichzelf in de derde persoon.'
Stripauteur en -tekenaar Reinhard Kleist (Keulen, 1970) is ermee in zijn nopjes, laat hij vanuit zijn huis in Berlijn telefonisch weten. 'Cave geeft hiermee aan dat hij erg blij is met het boek en tegelijkertijd neemt hij er afstand van.' Zijn striproman over Nick Cave, de Australische singer-songwriter, muzikant, dichter, auteur en acteur, is niet de eerste biografie van Kleist. Eerder verbeeldde hij de levens van onder anderen bokser Harry Haft, Fidel Castro, Elvis Presley en Johnny Cash.
gebroken biografie
'Ik ben erg geïnteresseerd in waargebeurde verhalen, omdat je daar zo veel uit kunt halen,' licht Kleist zijn voorkeur voor het genre biografie toe. 'In het geval van Der Boxer en Der Traum von Olympia waren het die specifieke verhalen die ik aan een striplezend publiek wilde vertellen. Dat laatste boek ging over de Somalische atleet Samia Yusuf Omar, met wie het dramatisch afliep. Er wordt wel gezegd dat ik me aangetrokken voel tot mensen met een gebroken biografie of een beschadigde persoonlijkheid. Mensen die iets duisters met zich meedragen. Zoals Johnny Cash. Die had een duistere visie op de wereld, was drugsverslaafd en zelfdestructief. Lange tijd was hij niet erg aardig voor zichzelf. Elk moment kon hem een ramp overkomen. Hoe hij zijn weg daaruit vond, levert een boeiend verhaal op. Wat mij in het bijzonder fascineert aan Nick Cave is dat hij een van de grootste verhalenvertellers in de muziek is. Hij gebruikt de sfeer van de muziek en de songteksten om zijn verhalen te illustreren.'
Op 6 oktober trad de inmiddels zestigjarige Australiër met zijn Bad Seeds nog op in een uitverkochte Ziggo Dome. De show was onderdeel van de Europese tournee die in het teken staat van het nieuwe album, Skeleton Tree.
liefdesverhaal
Nick Cave: Mercy on Me is geen rechttoe-rechtaanbiografie, maar een meeslepend relaas waarin de songs van Cave verweven worden met gebeurtenissen uit zijn leven en met de mythologie rondom zijn personage. 'Cave is zelf constant bezig met het vormen van zijn eigen legende. Toen ik met hem sprak, praatte hij vaak over zichzelf in de derde persoon. Hij is dus eigenlijk voortdurend een personage genaamd Nick Cave aan het opbouwen. Dat heb ik ook met dit boek gedaan. Op een bepaalde manier heb ik mijn eigen versie van Nick Cave gecreëerd. Tijdens onze gesprekken maakte hij al snel duidelijk dat het boek geen opsomming van feiten en gebeurtenissen mocht worden. Daarom heb ik ervoor gekozen om mij meer te richten op zijn persoonlijkheid en op zijn positie als kunstenaar in relatie tot zijn werk. Ik vertel nu over gebeurtenissen uit Caves leven vanuit het perspectief van personages uit zijn songs en vanuit de hoofdpersoon uit zijn debuutroman.'
Kleist laat de personages uit Caves werk tot hem spreken. In de striproman komen dezelfde gebeurtenissen soms terug, verteld vanuit een ander perspectief. Elk hoofdstuk bevat een thema, dat vervolgens belicht wordt aan de hand van belangrijke werken uit Caves oeuvre.
'Het eerste hoofdstuk gaat over de jongen die zijn ouderlijk huis verlaat en de wijde wereld intrekt, maar een flinke klap in zijn gezicht krijgt. Dat is in wezen ook het verhaal van 'The Hammer Song'. Daarin zitten overeenkomsten met wat Cave op die leeftijd zelf is overkomen. 'Where the Wild Roses Grow' is het liefdesverhaal tussen Anita Lane en Cave. Cave vertelde ooit in een interview dat hij en het hoofdpersonage in 'The Mercy Seat', de veroordeelde die op de elektrische stoel eindigt, veel met elkaar gemeen hadden, omdat het toen niet goed met hem ging. Met dat liedje riep hij eigenlijk om hulp.'
©
Reinhard Kleist / VPRO Gids
apocalyps
Uiteindelijk leidt deze overdonderende en op prachtige wijze gevisualiseerde reis door de wereld van Cave tot een apocalyps en een rechtstreekse confrontatie tussen de kunstenaar en zijn creaties. 'Als Cave verhalen bedenkt, creëert hij werelden en personages. Dat maakt hem tot een god in zijn eigen universum. Maar hij is niet erg aardig voor zijn personages. Aan het eind van de verhalen sterven ze meestal. Daarom laat ik hen aan Cave vragen waarom hij hen dit aandoet. Zo kan ik het hebben over de relatie tussen de kunstenaar en zijn werk, en de verantwoordelijkheid die hij heeft ten opzichte van de figuren die hij creëert. Als ik een strip maak wil ik ook dat de personages echt gaan leven voor de lezer. En als dat gebeurt, heeft dit iets magisch.'
'De personages vertegenwoordigen ook facetten van Caves persoonlijkheid.'
'Op de vraag naar het waarom van Caves moordlust, zijn verschillende antwoorden,' zegt Kleist. 'In het geval van Elisa Day, uit 'Where the Wild Roses Grow', antwoordt Cave: ''All beauty must die.'' Daaruit concludeer ik dat Cave haar doodde om haar onsterfelijk te maken. Iedereen kent het liedje immers, het wordt nog steeds gezongen, er wordt nog altijd naar geluisterd.'
De personages vertegenwoordigen ook facetten van Caves persoonlijkheid. Kleist ziet de hoofdpersoon uit het nummer 'Red Right Hand' als de duivelse versie van Cave, iemand die een spoor van vernietiging achter zich laat. De mensen in zijn leven en degenen met wie hij samenwerkt, zijn als microscopische radertjes in een catastrofistisch plan. 'Dat spoor van vernietiging verwijst vaak naar zijn persoonlijke relaties. Gedurende zijn carrière was Cave, als bandleider en als kunstenaar, niet altijd even aardig voor de mensen in zijn omgeving,' vertelt de stripauteur.
zonder geluid
Kleist voerde verschillende gesprekken met Cave, die de stripmaker volledig vertrouwde en hem de vrije hand gaf. ‘Eén keer heeft hij zich ergens over uitgesproken. Cave wilde het verhaal over de dood van zijn vader er niet in hebben, want hij vond mijn benadering hiervan niet goed. Dat heb ik toen aangepast, maar uiteindelijk heb ik het helemaal geschrapt, omdat het niet bij de rest paste.’
Als performer is Cave nogal theatraal, dus als je werkt met een stil medium met statische illustraties, hoe vertaal je de opwinding van een liveoptreden dan naar het papier?
‘Dat dilemma is ook een van de redenen waarom ik graag biografieën over muzikanten maak, juist omdat ik met een medium zonder geluid werk. Het is een enorme uitdaging om muziek hierin te portretteren. In een bepaalde scène in het boek geeft Cave een concert met zijn tweede band, The Birthday Party. Ik heb geprobeerd de agressiviteit en ruige energie van de muziek weer te geven in de tekeningen door de songteksten door het publiek te laten snijden en mensen letterlijk te onthoofden. In een andere scène laat ik het geluid van een trein overgaan in dat van een elektrische gitaar. Op die momenten probeer ik muziek zichtbaar te maken.’
Reinhard Kleist – Nick Cave: Mercy
on Me.
De getekende biografie
(vertaling Joost Pollmann, Scratch)
(uitgeverij Scratchbooks)