Dore van Duivenbode is de winnaar van de VPRO Bob den Uyl Prijs 2019. Haar boek Mijn Poolse huis gaat over leven in een schuldig landschap.

Dore van Duivenbode (1985) studeerde geschiedenis in Utrecht en is journalist en documentairemaker. Haar boek Mijn Poolse huis verscheen in 2018 bij uitgeverij De Geus, de reisserie Moja Polska! van regisseur Britta Hosman werd eerder dit jaar uitgezonden.

In Mijn Poolse huis schrijft ze over het familiehuis in Oświęcim, vlak bij Auschwitz. Elke zomer stapte ze elke zomer met haar moeder en broer in Rotterdam in een roze touringcar, om 24 uur later in Polen weer uit te stappen. 

Als haar moeder overlijdt, moet Dore beslissen wat ze met het familiehuis wil doen. Ze keert terug om afscheid te nemen van de plek die zo bepalend was voor haar jeugd, en verblijft alleen in een leeg, vervuild huis dat wordt bevolkt door luidruchtige steenmarters. Eindelijk komt ze ertoe te doen wat ze al zo lang van plan was: de bewoners van Auschwitz vragen hoe zij met het verleden leven op deze voor eeuwig besmette plek.

De jury noemt Mijn Poolse huis 'een aangrijpende geschiedenis, een small history, die niet groot gemaakt wordt, terwijl hij dat juist wel is'.

Mr. Polska

Antwoord op de vraag aan Mr. Polska (Nederlandse rapper van Poolse komaf, 123.000 volgers op Instagram) wat hij vond van Mijn Poolse huis en Moja Polska!: ‘Hey. Zou misschien even Mn manager kunnen checken?’

Babcia

Verena Blok (fotograaf en kunstenaar): ‘Dore en ik hebben dezelfde achtergrond. We zijn van dezelfde generatie en hebben allebei een Poolse moeder en een Nederlandse vader.

Het is heel fijn om een vriendin te hebben die ook een babcia heeft, die het lekkere Poolse eten kent en die begrijpt waarom je toch altijd weer terug wilt naar die andere plek in je leven.

Samen hebben we een fotoserie voor Vrij Nederland gemaakt over kinderen van Poolse arbeidsmigranten en ik heb de research voor de serie gedaan. Polen kennen Nederland beter dan andersom. 

Met die serie hopen we daaraan iets te veranderen. In haar boek herkende ik heel veel, niet alleen van mijn eigen geschiedenis maar ook die van mijn moeder. Daardoor was het lezen een intieme ervaring. Dat boek heeft echt een andere laag aan onze vriendschap toegevoegd.'

© .

Strijkijzer

Hans Citroen (stiefvader): ‘Ik ken Dore vanaf haar zesde, ik heb jaren met haar in een huis gewoond. Tegenwoordig woont ze op twintig seconden loopafstand, dus ik ben haar buurman.

Toen ze een jaar of dertien was schreef ze als opdracht voor school een stukje over een strijkijzer. Een non-onderwerp natuurlijk, maar ik vond dat retegoed, ze had echt talent. Ik herinner me nog dat ik dat tegen haar moeder zei, die glom helemaal. 

We hebben haar altijd aangemoedigd te schrijven, dus ik ben heel erg trots dat ze dat boek heeft geschreven en dat ze voor de Bob den Uyl Prijs is genomineerd.

Bob den Uyl kende ik trouwens wel, als mede-Rotterdammer. Hij dronk wel eens een biertje te veel, maar hij was een hele geestige schrijver.’

Work-out

‘Op dagen dat ik thuiswerk – tijdens het schrijven van mijn boek waren er daar heel veel van – doe ik drie keer daags een seven-minute-work-out.’

Uit Harper's Bazaar, april 2019

Boekenbal

#boekenbal Maar dan toen ik nuchter een outfit koos. Ondanks alle online bestellingen werd het de 9jr oude jurk die ik naar m’n moeders crematie droeg. #lekkerduurzaam

En in 't thema: #moederdevrouw Ik zette er 20.000 stappen, zag alle beroemdheden, zij mij niet, heb gedanst en gelachen en deed alsof gintonics spa rood waren. Vandaag, anderhalve dag later, kom ik weer tot leven.

Dat ik vanuit Adm levend in Rdm teruggekomen ben, is een wonder. Ik kotste in de trein, maar doordat mn avondeten een half brood en zak wortelen was (#beginnersfout), ruimde het makkelijk op (#vastesubstantie).

Viel thuis met mijn jas aan in slaap. Op de grond. Weer overgeven. In een pan. Stootte de pan om. Uit wanhoop paddenstoelenfond gedronken (wel opgewarmd) want er was niets in huis. 

Instagrampost van 24 maart 2019

De overige genomineerden waren:

© .

AtlasContact

© .

Thomas Rap

De Nijl in mij. Een ontdekkingsreis naar het hart van de waanzin

Fleur van der Bij (1981) stort zich als student geschiedenis vol overgave op haar scriptie over Juan Maria Schuver, de Nederlandse ontdekkingsreiziger die in 1883 de dood vond langs de oevers van de Nijl.

Ze besluit hem na te reizen tot diep in Zuid-Soedan. De Nijl in mij is het verslag van deze gevaarlijke reis, maar ook van haar vlucht uit een te pijnlijke realiteit. Vooral haar stemmingswisselingen, die dreigen te ontaarden in regelrechte waanzin, maken dit tot een bijzonder spannend, beklemmend boek. 

Over oude wegen. Een reis door de geschiedenis van Europa

Mathijs Deen (1962) trok kriskras door Europa langs wegen die mensen en plaatsen op ons continent door de eeuwen heen met elkaar verbonden. Wegen die geen rol spelen in de verbeelding of identiteit van de hedendaagse Europeaan.

Deen trekt van Portugal naar Zweden, van Parijs naar Wenen en van Boekelo naar Leersum. In zijn ongekend fraaie, beeldende stijl vertelt hij de verhalen van de struikrovers, pelgrims, gelukzoekers en al die anderen die hem de afgelopen eeuwen voorgingen. 

© .

Thomas Rap

© .

Volt

Retour de France. Over de route nostalgique naar het Frankrijk van nu

Peter Giesen (1959), voormalig correspondent voor de Volkskrant in Parijs, keert in Retour de France terug naar zijn geliefde Frankrijk.

Niet via de autoroute, maar langs de romantische en nostalgische Route Nationale 7 vanuit Parijs richting de Côte d’Azur.Aan de hand van de plekken die hij passeert, weet hij het heden met het verleden te verbinden en ogenschijnlijke tegenstellingen te verklaren: van Napoleon tot Macron, van katholicisme tot liberalisme.

Zo weet hij zelfs zelfverklaarde Frankrijkhaters mee te slepen in deze journalistieke reis. 

Langs de muur van Trump. Van Harlingen naar Tijuana

Edwin Timmer (1972) was correspondent voor De Telegraaf en Elsevier in Mexico-Stad en reisde vanuit zijn standplaats naar het grensgebied met de Verenigde Staten waar de muur van Trump moet verrijzen.

Een wetteloos gebied waar corruptie, bendes en drugs een normaal leven onmogelijk maken. Timmer geeft migranten, verslaafden, boeren, grensbewakers en paters een gezicht en slaagt erin geen duidelijke oordelen te vellen.

Daarmee biedt hij een krachtig en menselijk geluid in politiek gezien harde tijden en voegt hij iets belangrijks toe aan de vele Amerika-boeken.