‘Ik mag jou wel, Olive,’ zegt haar levensherfstliefde Jack tegen haar. ‘Ik weet eigenlijk niet waarom. Maar het is wel zo.’ De lezer van het briljante Opnieuw Olive (Atlas Contact), Elizabeth Strouts tweede episodische roman na Olive Kitteridge (2008), denkt na afloop precies zo over deze inwoonster van Crosby, Maine.
In weer dertien momentopnamen belééf je hoe de inmiddels bejaarde ex-wiskundelerares onder meer een logeerpartij doorstaat van haar vervreemde zoon Christopher, puberaal woedend dat ze hertrouwt, en een nooit-zo-geliefde schoondochter, die ze onhandig troost. Hoe ze tijdens de door haar uiteraard verafschuwde babyshower een kind ter wereld brengt, omgaat met dorpsgenoten en thuisverpleegsters. Complex, mopperig en schokkend eerlijk vaak, maar zo invoelend en authentiek geportretteerd dat je onwillekeurig van haar gaat houden.
Er zijn weer geweldige schrijvers te gast op het ILFU in 2021. Maar welke boeken schreven ze ook alweer? De VPRO Gids tipt er een aantal.
Opnieuw Olive
Elizabeth Strout
Ik heet Lucy Barton
Elizabeth Strout
Alles aan Ik heet Lucy Barton (Atlas Contact), de briljante vijfde roman van Elizabeth Strout, ademt een even bedrieglijke als betoverende eenvoud. Het is midden jaren tachtig als de vertelster, vanwege een infectie aan een New Yorks ziekenhuisbed gekluisterd, gezelschap krijgt van haar moeder, met wie ze jarenlang geen contact had.
Decennia later kijkt ze, inmiddels een succesvol schrijfster, terug op die vijf dagen vol hartverscheurend ongemakkelijke gesprekken en de herinneringen die ze losmaakten. Aan haar straatarme plattelandsjeugd in Illinois; haar door WO II beschadigde, gewelddadige vader; de troost die ze in boeken vond. Alle complexiteit van een leven, een moeder-dochterrelatie die zindert van liefde en het onvermogen die uit te drukken, wordt hier gevat in korte, dagboekachtige notities.
► Walter van den Berg heeft het boek ook getipt in de Minibieb der onvolprezen boeken.
Twelve days of Christmas
Jeanette Winterson
Toch verrassend: Jeanette Winterson is onironisch en met overgave dól op de naderende feestdagen, blijkt in Kerstdagen (AtlasContact), haar nieuwe bundeling van twaalf verhalen en ‘twaalf feestelijke recepten’ voor de Twelve days of Christmas.
De verhalen zijn traditioneel van toon, gevarieerd en bijzonder geslaagd. Van het lieve sprookje over tot leven komende sneeuwpoppen, mistletoeliefdesgeschiedenissen en spannende spookverhalen tot het hilarische ‘De zilveren kikvors’, waarin à la Roald Dahl op magische wijze wordt afgerekend met een boosaardige weeshuisdirectrice. In de receptpassages tussendoor haalt Winterson persoonlijke decemberherinneringen op en ontpopt ze zich tot een ontspannen kerstkokkin en een helaas wat belerende levenscoach, die wijst op het belang van, eh, mindfulness. Niettemin: een fijn en ouderwets warm boek voor onder de kerstboom.
De wereld is niet stuk te krijgen
Maxim Osipov
Paustovski woonde er, net als Nadjezjda Mandelstam, maar tegenwoordig is het Russische stadje Tarusa vooral bekend als de woonplaats van Maxim Osipov. Hij is niet alleen cardioloog in het plaatselijke ziekenhuis, maar ook schrijver van korte verhalen. Dus wordt hij, hoe kan het ook anders, als moderne Tsjechov voorgesteld. Overeenkomsten zijn er genoeg, al situeert Osipov zijn verhalen niet alleen in de trein of het theater, maar ook in het vliegtuig.
‘Dit verhaal speelt zich af in onze tijd’, is een van zijn beginzinnen. Voor dokter Osipov liggen de personages voor het oprapen: de onzindelijke zigeunervrouw met haar gouden tanden en eczeem, illegale Oeigoeren, een Tadzjiek wiens organen zonder overleg worden getransplanteerd. En tussen al die treurigheid ineens een terloopse verwijzing naar Pasternak, Poesjkin of Anna Achmatova.
Verdriet is het ding met veren
Max Porter
Het is haast ondoenlijk Verdriet is het ding met veren (De Bezige Bij), het debuut van Max Porter, zo fantastisch te laten klinken als het is. Het een verslag noemen van de rouw(verwerking) van een vader en twee jonge kinderen na de plotselinge dood van hun echtgenote en moeder, kan de indruk wekken dat het sentimenteel of zelfhulpboekerig is. Maar zeg je dat het een veelstemmige novelle is, opgebouwd uit herinneringsflarden, fabels, prozagedichten en speelse literaire verwijzingen, met een symbolische sprekende kraai als één van de vertellers, dan klinkt dat weer hopeloos pretentieus. Ten onrechte, dus. Wat het wel is? Poëtisch en rauw. Pesterig geestig en ontroerend teder. Even erudiet en taalvirtuoos als verpletterend direct en toegankelijk. Een klein, ongrijpbaar boekje. Grootse literatuur.
Dingen die we verloren in het vuur
Mariana Enriquez
Een vrouw in een vervallen buitenwijk van Buenos Aires die geobsedeerd raakt door het zoontje van een dakloze drugsverslaafde die misschien wel is onthoofd door narco’s of occultisten.
Duistere krachten in een toeristenhotel gebouwd op de plek van een politiekazerne uit de juntatijd of een (spook)huis waar een meisje zomaar spoorloos verdwijnt. Weer andere meisjes die hun eigen nagels uittrekken of in hun anorexiawaan vriendschap sluiten met een op straat gevonden schedel... Het zijn sinistere verhalen, in de bundel Dingen die we verloren in het vuur (AtlasContact) van Mariana Enriquez. Een hypnotiserende aantrekkingskracht hebben ze. Magisch-realistische horror vol gruwelen, galgenhumor en verleidelijk poëtisch proza, waarin werkelijkheid en symboliek als in een nachtmerrie versmelten.
De nieuwe achternaam
Elena Ferrante
De Ferrantefever begint eindelijk bezit te nemen van Nederlandse lezers.
Over de uitzonderlijke kwaliteiten van Elena Ferrante schreven we twee jaar geleden al uitgebreid naar aanleiding van De geniale vriendin. Gelukkig raken steeds meer lezers besmet met de Ferrantefever, dus het werd hoog tijd voor het tweede deel van de Napolitaanse romans. Daarin beschrijft Ferrante de levens van twee meisjes uit een eenvoudig arbeidersmilieu tot in de intiemste details. In De nieuwe achternaam (Wereldbibliotheek) keren we terug naar het naoorlogse Napels waar Lila gevangen zit in een ongelukkig huwelijk terwijl Elena zich eenzaam voelt in haar ambities, die haar dwingen alles wat haar vertrouwd is achter zich te laten. Ferrante kan elke emotie, hoe onbenoembaar ook, in woorden vangen, maar excelleert eveneens in seks en geweld.
Zuiverheid
Jonathan Franzen
Noem het de Franzen-formule: na De correcties (2001) en Vrijheid (2010) worden ook in Zuiverheid (Prometheus) Grote Actuele Thema’s opgehangen aan de microworstelingen van het gezinsleven. Maar als Jonathan Franzen een one trick pony is, dan wel een virtuoze. Het verhaal van de jonge Purity ‘Pip’ Tyler die, voortgedreven door studieschulden en de zoektocht naar haar onbekende vader, terechtkomt in het schimmige web van de Julian-Assange-achtige-‘internet-onthuller’ Andreas Wolf, is een satirisch clusterbombardement.
Over de waarde en gevaren van geheimen gaat het, in de totalitaire DDR en het social-mediatijdperk. Over verstikkende moeders, milieu en manipulatie. Over Occupy en kernraketten, moraliteit en fanatisme. Resultaat: een vlijmscherpe (en niet prekerige) roman, vol oergeestige en overtuigende personages. En een masterclass in plottechnisch vakmanschap bovendien. Voor herhaling vatbaar, zo’n truc.