Vanaf de late Middeleeuwen raakte het weer in Europa van slag en zakte de gemiddelde temperatuur een paar graden. In De opstand van de natuur (De Bezige Bij) begrenst polyhistor en polyglot Phlipp Blom deze Kleine IJstijd tot het tijdvak 1570-1700. Op basis van talloze bronnen beschrijft hij de barre gevolgen: misoogsten, hongersnood, armoede, opstanden, oorlog, eschatologische waan. Economische rampspoed dreef het denken en doen op het continent richting handelskapitalisme en het moderne Europa. Ofwel: God ingeruild voor liberaal marktgeloof, op basis van uitbuiting en uitputting van hulpbronnen. Nu de les. Kan de volgende klimaatverandering nog worden beteugeld? Dat wordt lastig. Blom gebruikt het sombere beeld van een verstoord bijenvolk dat knokt om te overleven.