De nieuwe koers van Cannes

Dit jaar presenteert het filmfestival van Cannes (8 t/m 19 mei) voor de verandering een vrouwelijke juryvoorzitter,  actrice Cate Blanchett. Afgezien van de voormalig Gouden Palm-winnares Jane Campion, die in 2014 de honneurs mocht waar mocht nemen, zijn de vrouwelijke juryvoorzitters op Cannes schaars gebleken tot nu toe. Campion probeerde destijds een lans te breken voor vrouwelijke filmmakers. De filmwereld moest meer gaan streven naar een gelijkwaardigere verdeling tussen vrouwelijke en mannelijke regisseurs. 

Dat Sofia Coppola vorig jaar de prijs voor beste regie won met The Beguiled was een stap in de goede richting. Dit jaar zijn er drie vrouwelijke regisseurs geselecteerd in de Gouden Palm-competitie (Eva Husson, Nadine Labaki en Alice Rohrwacher), die het op gaan nemen tegen zeventien mannen. De balans lijkt hiermee nog verre van gelijkwaardig te zijn. Toch maakte de organisatie bekend trots te zijn op het - langzaam - groeiende percentage vrouwelijke filmmakers in competitie.

Cannes sleutelt dit jaar op meerdere manieren aan zijn imago. Het festival is namelijk van plan de deuk aan te pakken die het eerder opliep in de #MeToo-affaire. Producent Harvey Weinstein zou ooit tijdens zijn verblijf in Cannes actrice Asia Argento hebben verkracht. Door dit jaar samen met het Franse ministerie een noodtelefoonlijn op te zetten, wil het festival toekomstige incidenten van seksuele intimidatie voorkomen. Hiermee wil de organisatie van Cannes een weg van vernieuwing inslaan. Ook moet de glamour op de rode loper weer terugkeren: selfies maken voorafgaande aan de première is vanaf dit jaar verboden.

Het festival opent dit jaar veelbelovend met Todos lo saben (Everybody Knows) van voormalig Oscar- en Golden Globe-winnaar Asghar Farhadi (A Seperation). Deze Spaanstalige psychologische thriller, waarin de hoofdrollen door Javier Bardem en Penélope Cruz worden vertolkt,  gaat over een gezellige familiereünie die door een aantal onvoorziene gebeurtenissen verandert in een nachtmerrie. Wat die gebeurtenissen precies zijn wordt vakkundig stilgehouden door de makers. Ook de trailer die onlangs online is gezet vertelt verrassend weinig over de film.

Naast Todos lo saben dingen er nog twintig films mee naar de Gouden Palm. Le livre d’image (The Image Book) van regisseur Jean-Luc Godard is één van die twintig. Het filmische essay lijkt alleen al bijzonder te zijn doordat Godard in een interview met het Russische magazine Seance heeft aangegeven dat er helemaal geen acteurs in voorkomen. Ook belooft de filmmaker met het essay een reflectie op de hedendaagse Arabische wereld. Volgens magazine Indiewire is het overigens bijzonder dat de film überhaupt in Cannes te zien is, vanwege de plannen die Godard en het team voor ogen hadden met de film: eigenlijk had Le livre d’image tegelijkertijd met de start van Cannes op Netflix moeten verschijnen. Een paar dagen later, op de dag van de geplande festivalscreening, zou de film dan ook in de Franse bioscopen moeten gaan draaien. Een pr-operatie die misschien (nog) niet helemaal in het plaatje van Cannes past, gezien de Netflixrel van vorig jaar.

Slotfilm dit jaar is The Man Who Killed Don Quixote, waarvan de ontstaansgeschiedenis van de film al net zo bijzonder is als de roman waarop het is gebaseerd. Zeventien jaar geleden probeerde regisseur Terry Gilliam het boek van Miguel de Cervantes al eens te verfilmen, maar kreeg te maken met talloze tegenslagen, van financiële problemen tot overstromingen en een geblesseerde hoofdrolspeler. Drie jaar geleden probeerde hij het nog eens, maar toen bleek John Hurt ernstig ziek te zijn. Nu is het Gilliam dan toch gelukt, al lijkt de vloek nog niet helemaal te zijn opgeheven: op het moment van schrijven is het namelijk nog onduidelijk of The Man Who Killed Don Quixote wel in Cannes in première kan gaan: de Portugese producent Paulo Branco beweert dat hij de rechten van de film bezit en heeft een rechtszaak aangespannen om de vertoning te dwarsbomen. Woensdag 9 mei volgt de uitspraak.

Het Nederlandse aandeel op het festival is dit jaar klein: het meest aansprekend zijn twee coproducties, Girl van regisseur Lukas Dhont en Rafiki (Friend) van regisseur Wanuri Kahiu. De films zijn beide geselecteerd voor Un Certain Regard, de op één na belangrijkste competitie van Cannes, waarin met name jong talent een kans krijgt.

Films van grote namen die verder nog voorbij komen op het festival zijn o.a. Lars von Triers The House That Jack Built, die wel op het festival draait maar buiten de officiele competitie valt. Von Trier was al tien keer eerder wel geselecteerd voor de competitie, zoals met Dancer in the Dark in 2000, waarvoor zangeres Björk de prijs voor beste actrice won. Dat The House That Jack Built niet geselecteerd is voor de competitie heeft waarschijnlijk te maken met Von Triers nazi-grap tijdens Cannes 2011 die de organisatie in het verkeerde keelgat schoot. Teveld meldde festivaldirecteur Frémaux dit jaar in een email aan Indiewire dat het onderwerp van Von Triers nieuwe film (over de ontwikkeling van een hyperintelligente seriemoordenaar) te controversieel is voor de competitie. Deze beslissing wekt nieuwsgierigheid. De vraag is wat er zo veel meer controversieel is aan The House That Jack Built in vergelijk met films als Pulp Fiction (van regisseur Quentin Tarantino, 1994), Irréversible (van regisseur Gaspar Noé, 2002) en Only God Forgives (van regisseur Nicolas Winding Refn, 2013) die in voorgaande jaren wel door de selectie kwamen.