Het International Film Festival Rotterdam (IFFR) verliep net als vorig jaar anders dan anders, en dat gold ook voor de publieksjury die de VPRO Big Screen Award uitreikte. De vijfkoppige jury mocht als enige in Nederland de genomineerde films in een Rotterdamse bioscoopzaal bekijken. De gelukkigen waren Louk Haffmans (76), Karen Kroese (57), Alex Spaanderman (51), Mylaine Roelofs (35) en Eva Langerak (25). Van de negen genomineerde films koos deze jury Kung Fu Zohra van Mabrouk El Mechri (JCVD) als winnaar van de VPRO Big Screen Award 2022. Opvallend is dat het de eerste keer sinds 2013 is dat een mannelijke regisseur deze prijs wint. Het Franse komische drama gaat over Zhora, die mishandeld wordt door haar man en bang is dat hun dochter voor hem kiest als ze bij hem weg zou gaan.
Kung Fu Zhora zal als onderdeel van de prijs worden uitgebracht in de Nederlandse bioscopen, worden aangekocht door de VPRO en worden uitgezonden op NPO 2. Enkele dagen voor de officiële prijsuitreiking zaten we met de vijf juryleden aan tafel.
De juryleden van de VPRO Big Screen Award vertellen over hun ervaringen op IFFR, de negen genomineerde films en natuurlijk de uiteindelijke winnaar: Kung Fu Zohra van Mabrouk El Mechri.
'Ik noem IFFR altijd mijn wereldreis'
Beeld uit Kung Fu Zohra
Kunnen jullie wat vertellen over jullie persoonlijke band met IFFR?
Louk: 'Ik heb vorig jaar mijn 50ste keer op het festival gevierd. Ik noem IFFR altijd mijn wereldreis. Ik had nooit zoveel geld om de wereld over te reizen en dat deed ik dan via de stoel. En dan kom je overal. Sinds mijn 60ste ben ik vrijwilliger en nu zit ik in de jury.'
Karen: 'Ik kom al sinds ‘85 bijna elk jaar naar IFFR. Ik heb ook via De Dagkrant in de jaren 90 een paar jaar voor het festival gewerkt. Ik woon nu in Zeeland, maar ik neem elk jaar de weken van het festival vrij, en dan logeer ik in Rotterdam en kijk ik zoveel mogelijk films.'
Eva: 'Ik heb IFFR één keer voor Covid-19 fysiek meegemaakt en daarna alleen nog maar online. Ik werk zelf als curator in de kunst en fotografie en ik ben altijd heel benieuwd naar het snijvlak tussen film, beeldende kunst, maatschappelijke relevantie en visuele poëzie. Zo kwam ik bij dit festival terecht.'
Alex: 'Ik ben opgegroeid onder de rook van Rotterdam, dus ik kende de bekende tijger al wel. Maar sinds ik in de stad werk en na een dag op kantoor toch maar een keer een film op IFFR ging bekijken, was ik in één keer gepakt doordat je films zag die je normaal gesproken niet zo snel zou meepikken. Dat is zo snel gegroeid dat ik uiteindelijk zelf ook in de film- en televisiewereld ben gaan werken.'
Mylaine: 'Mijn band is niet zo intensief als die van de anderen, maar mijn tofste IFFR-ervaring is toen er een aantal jaar geleden uit een bepaalde regio uit India veel films in de belangstelling stonden. Ik heb toen een hele toffe, lange film uit India gekeken, daarna ben ik met mijn vriend bij een Indiaas restaurant nog een curry gaan halen, die hebben we ’s nachts nog opgesmikkeld en toen was alles helemaal perfect.'
Hoe was het om samen in de publieksjury te zitten?
Louk: 'Een geweldige ervaring met geweldige collega’s. We hebben het echt getroffen met elkaar.'
Eva: 'Ook al zitten we allemaal in andere fases van ons leven en hebben we andere achtergronden, niemand had er problemen mee om oprecht en puur te reageren en zich kwetsbaar op te stellen. Dat was heel bijzonder aan de dynamiek aan deze groep.'
Alex: 'Als je na afloop over een film gaat praten, hoor je hoe iemand op een andere manier heeft gekeken en ga je weer anders over de film nadenken. Dat is toch anders dan wanneer je met je vaste vriendengroep gaat waarvan je de mening al een beetje weet. Het maakt een film rijker.'
Wat voor beoordelingstactiek hebben jullie van te voren bedacht?
Louk: 'Ik heb een lijst gemaakt met een aantal items erin. Verhaal, muziek, camerastand, dat soort dingen. Dan heb je een soort kapstok waar je dingen aan op kan hangen.'
Mylaine: 'Ik vond dat ook wel bijzonder, want Louk gaat van ons allemaal het langste naar IFFR. Als iemand het dna van het festival begrijpt, dan is hij het wel. Dat hij voor een technische aanpak koos in plaats van afgaan op je gevoel, vond ik heel bijzonder.'
Louk: 'Het was voor mij een fijnere manier, want ik ben nogal lang van stof. Zo dwong ik mezelf om niet hele verhalen op te schrijven.'
Mylaine: 'Ik vond het zelf boeiend om vooraf te weten wie de film heeft gemaakt of waar de film vandaan komt. Dat was niet zo heel relevant voor het eindoordeel, maar ik denk wel dat het doorwerkt in het product dat je maakt. Ik ben er niet helemaal blanco in gegaan, maar ik heb me wel het meest laten leiden door het gevoel waarmee je de bioscoop verlaat.'
Karen: 'Ik had expres niks opgezocht. Als je je eigen programma maakt, dan kijk je natuurlijk wel waar de film over gaat en waar die vandaan komt. Maar nu is het programma voor je uitgezocht, dus dan kan je gewoon helemaal blanco erin stappen en dat vond ik ook wel eens prettig.'
IFFR is ook dit jaar een online festival, maar jullie mochten de films in een bioscoop zien. Hoe belangrijk was het om ze op het grote scherm te bekijken?
Eva: 'Het is alles! Het geluid, het beeld, geen afleidingen. Je wordt toch een beetje gedwongen om te kijken. Ondanks dat er zoveel dominante streamingdiensten zijn, blijft voor mij de magie van de bioscoop heel sterk bestaan.'
Karen: 'En ook dat je met anderen kijkt. Het is toch heel anders dan wanneer je in je eentje op de bank zit te kijken.'
Alex: 'De wereld buiten de film wordt even voor anderhalf uur uitgezet. Je zit opgesloten in de wereld van de maker. Als je thuis online kijkt dan kijk je toch even een keer over je scherm heen of je denkt nog aan die brief die je moet versturen. Je bent dan toch uit die wereld gestapt. En dat gebeurt in zo’n zaal natuurlijk veel minder snel.'
Beeld uit Kung Fu Zhora
Waarom is de keuze gevallen op Kung Fu Zohra?
Karen: ‘Als je zou lezen dat het een film is over huiselijk geweld met kung fu en humor, dan denk je dat dat helemaal niet kan. Maar dat kan dus wel. Het is superknap hoe de regisseur de balans weet te houden tussen humor en drama.’
Alex: ’Alles wat een film kan doen, wordt gebruikt om dit probleem aan de kaak te stellen. Terwijl jij een leuke film kijkt, wordt er zonder dat je dit door hebt op een hele subtiele en geraffineerde manier het probleem aan je voorgelegd.’
Mylaine: ’Het sluit ontzettend goed aan bij de thematiek die steeds meer in onze maatschappij besproken wordt.’
Louk: ‘Ik hoop dat door deze film mensen die dit thuis ook meemaken, er iets aan gaan doen.’
Eva: ‘Het bagatelliseert het onderwerp totaal niet. Je bent misschien heel erg gewend om dit soort onderwerpen te zien in een drama, waardoor je met een bepaalde blik ernaar kijkt en je jezelf soms ook afschermt voor hele heftige beelden en gevoelens. Maar doordat het juist op zo’n verrassende manier is gebracht, zou je er juist wel weer over kunnen praten.’
Karen: ‘Door de humor en de manier waarop het gefilmd is, stap je er minder gepantserd in, waardoor de boodschap juist beter binnen kan komen.’
Welk advies willen jullie meegeven aan de publieksjury van 2023?
Louk: 'Ga er met een open mind in. Laat de films maar tot je komen en praat, kijk en luister op gelijk niveau met de anderen.'
Eva: 'Wees open, oprecht en respectvol en probeer te snappen wat de ander zegt.'
Mylaine: 'Probeer af een toe een beetje reacties uit te lokken om te kijken hoe mensen reageren zodat je een stap verder kan komen.'
Karen: 'Geniet vooral en laat je verrassen.'