Festivaldirecteur Bero Beyer (46) over thema’s, impact en perspectief. ‘Wat je ziet heeft alles te maken met waar je staat en hoe je naar de dingen kijkt.’

IFFR heeft altijd een thema. Waarom eigenlijk? Er zijn veel festivals die geen thema hebben.
Beyer: 'Alleen maar films laten zien die al dan niet in première gaan in Nederland is natuurlijk hartstikke leuk, maar wij willen meer. Want hoe je kijkt naar de wereld wordt voor een groot gedeelte bepaald door wat je ziet. In de media, en dus ook in de cinema. Dat maakt de films die we laten zien en de context die we er hier aan geven juist zo belangrijk.'

'Begrijpen is essentieel. Je kan nooit vooruit kijken als je niet begrijpt wat je ziet.'

Bero Beyer

Maar is de reactie van de cinema niet altijd vertraagd? Het duurt immers een jaar of twee voordat een film gemaakt is.
'Het gaat mij niet om de actualiteit, maar om bewegingen die dieper gaan. Ik geloof dat wanneer een verhaal goed verteld is, zoals in een film, dat zoiets veel meer impact heeft dan een stukje in de krant. Nieuwsfeiten zijn natuurlijk ook belangrijk voor je wereldbeeld, maar als ik nadenk over de beelden en ervaringen waar ik mee gevuld ben, dan zijn dat vaak beelden uit de wereld van de cinema. We vertonen hier in Rotterdam alles bij elkaar opgeteld – kort, lang en installaties – zo’n vijfhonderd films. Dan zou je toch wel gek zijn als je die niet zo zou groeperen dat er clusters ontstaan die samen een nog groter verhaal vertellen dan dat uit de losse films.'

Op een eerder festival was zo’n overkoepelend thema bijvoorbeeld Europa, nu is dat Parallax Views. Wat is het, en waarom die titel?
'We vonden het wel een intrigerende titel. De eerste werktitel was The Abyss, omdat we tegenwoordig in een gespleten wereld lijken te leven. Iedereen heeft zich teruggetrokken in zijn eigen schuttersputje en er gaapt een enorme kloof tussen mensen die het niet met elkaar eens zijn. The Abyss [letterlijk: de afgrond, GB] vonden we te deprimerend, dus dat werd The Great Divide. Maar ook dat was te definitief en somber. Daarom is het Parallax Views.'

En wat is een ‘parallax view’?
'Parallax gaat over verschillende zichtlijnen en hun effect. Bijvoorbeeld dat optisch gezien iets dat snel beweegt dichterbij lijkt dan iets wat traag beweegt. Wat je ziet heeft dus alles te maken met waar je staat en hoe je naar de dingen kijkt.'

Parallax Views slaat op het hele festival, met daarnaast vier speciale programma’s van elk zo’n tien films: Black Rebels, Picture Palestine, A Band Apart en Criss-Cross. Wat zijn dat voor programma’s? 
'Dat zijn allemaal blokken die over identiteit gaan en soms over gevangen zitten in je eigen bubbel. De eerste gaat over de zwarte identiteit, nummer twee over de Palestijnen versus de Israëli, nummer drie over anarchisme naar aanleiding van het 40-jarig bestaan van punk, en de laatste is een mooi voorbeeld van hoe je uit die bubbel kan breken. In Criss-Cross zitten namelijk politiethrillers uit Frankrijk die iets willen zeggen over de wereld van vandaag, maar niet alleen preken voor eigen parochie. De makers proberen juist een zo groot mogelijk publiek te bereiken. Met vette actiefilms, die ondertussen vlijmscherpe kritiek leveren op politieke willekeur, racisme en de opkomst van Le Pen. Films die festivals niet vaak programmeren.'

Wat zou het effect moeten zijn van de films in Parallax Views?
'Dat we beter begrijpen hoe we terecht zijn gekomen in een wereld waarin iedereen lijnrecht tegenover elkaar staat. Of het nou over de zwartepietendiscussie gaat, Trump versus Hillary, of over de voor- en tegenstanders van Europa.'

Jullie kijken liever terug dan vooruit? 
'Neenee. Begrijpen is essentieel. Je kan nooit vooruit kijken als je niet begrijpt wat je ziet. Het hele thema is er op gericht om ons te laten zien dat iedereen teveel in zijn eigen bubbel rondloopt. En dat geldt ook voor het festival. Kunst is per definitie progressief. Daar is op zich niets mis mee, maar we moeten ons niet terugtrekken op een wegdrijvende ijsschots en de hele tijd dingen tegen elkaar blijven roepen die verder niemand meer hoort. Zo plaats je jezelf buiten de discussie.'

Hoe breek je uit die bubbel? 
'Dat begint met de onderkenning dat we er inderdaad in zitten. Dat we ons bewust worden van die kloof. Want voor je het weet wint iemand als Trump.'

Als je de winst van Trump vertaalt naar het festival, wat zou dat dan betekenen? 
'Dat we alleen nog maar oppervlakkige films kunnen zien die je als een kind behandelen. Of als consument. Dat je als kijker moet kopen en slikken en verder gewoon je bek houden. Daar kom ik tegen in verzet. Net als onze filmmakers. Want die willen laten zien waar ze in hun eigen levens tegenaan lopen en geven daar in hun films uiting aan.