'De Indiase film is de Star Trek-ervaring van de cinema'

‘De Indiase film is de Star Trek-ervaring van de cinema: het bestrijkt de hele filmgeschiedenis, maar anders, als een parallel universum.’ Aldus freelance filmjournalist en -programmeur Olaf Möller, die de cinema van Tamil Nadu als bijzondere zijtak van dat parallelle universum in kaart brengt op het komende IFFR.

Afkomstig uit de zuidelijkste staat van India en met enkele honderden films per jaar een van de belangrijkste filmmarkten na Bollywood, is de cinema van Tamil Nadu een kruising tussen engagement en oh là là. Maar nergens didactisch of voorspelbaar; daarvoor is het te goed gemaakte, vermakelijke kost. Er zitten misdaadfilms bij, melodrama’s, romcoms, horror en een sciencefictionfilm. Omdat Tamil Nadu het onderscheid tussen publieksfilm en arthouse niet kent, zijn kunstzinnige invloeden in de mainstream verwerkt. Met bovengemiddeld intelligente, ongeremde cinema tot gevolg.

Möller: ‘Het zijn films die je bespringen, die heel instinctief zijn en direct. Hun makers leggen een gevoel aan de dag voor grandeur, voor flair, en zijn tegelijkertijd niet bang om tot het naadje te gaan. Als dat betekent dat dingen een vreemde wending nemen, dan nemen ze een vreemde wending.’

Zo papt een traditionele jongeman in romcom Taramani telefonisch aan met vreemdgaande vrouwen om ze af te persen. Uit jaloezie, omdat zijn moderne vriendin door haar baas is uitgenodigd op een businesstrip. En in Resurrection, over een alleenstaande vader die worstelt met de ontluikende seksualiteit van zijn geestelijk gehandicapte, spastische dochter, krijgen we een lange masturbatiescène te zien van deze tiener, compleet met verwrongen mond en rollende ogen.

Möller: ‘Ik heb daar geen problemen mee. Het is heel expressief geacteerd, maar dat geldt voor alle rollen. De scène die mij het meest is bijgebleven, is die waarin zij vertraagd door een halfdonkere kamer lijkt te zweven. Dat is van een sublieme schoonheid! Anderzijds wordt deze Tamil New Wave ook gedefiniëerd door angst, wanhoop en geweld. Door een fascinatie voor marginaliteit, voor een zwaar bedreigde culturele erfenis en voor het platteland, waar het meestal niet veilig is.’

Net als de rest van India is het progressieve Tamil Nadu een multiculturele, multireligieuze staat, gesticht op de door Gandhi gepredikte verdraagzaamheid. Nu wordt daar de hitte gevoeld van het hindoefascisme, een rechts-nationalistische ideologie aangevoerd door de Bharatiya Janata-partij, die het hindoeïsme superieur acht en niet alleen het parlement domineert, maar ook de president levert.

Möller: ‘De indruk die je van deze films krijgt is dat iedereen daar in paniek rondrent. Maar de knoeiboel waar zij in zitten verschilt niet zo heel veel van de knoeiboel waar wij in zitten. Ze hebben alleen véél interessantere manieren gevonden om die in film tot uitdrukking te brengen.’